عکس محله پولدارهای تهران در قدیم

تصویر بسیار قدیمی از محله سنگلج تهران که روزی محله پولدارهای تهران به شمار می آمد

سَنگِلَج یکی از محله‌های قدیمی شهر تهران است.

محلهٔ سنگلج از ضلع جنوبی پارک شهر، خیابان بهشت تا بازار قوام‌الدوله و از غرب تا خیابان وحدت اسلامی و ۳۰ تیر و از شرق تا خیابان خیام امتداد داشته است.

تآتر سنگلج از قدیمی‌ترین سالن‌های تآتر در ایران است که هنوز دایر است.

برخی نام سنگلج را دگرگون‌شدهٔ «سنگ رج» دانسته‌اند. رج به معنی ردیف است و اصطلاح سنگ رج مربوط به تقسیم آب با پاره‌های سنگ بوده است.

این محله از غرب ارگ سلطنتی تا خیابان شاهپور (وحدت اسلامی) و از شرق تا خیابان جلیل‌آباد (خیام) امتداد داشت. دروازه قزوین، بازارچه قوام الدوله و دروازه محمدیه در این محله قرار داشت و از محله‌های پر جمعیت و آباد تهران محسوب می‌شد. از تکیه‌های مهم و معروف آن، تکیه قورخانه کهنه از همه مشهورتر بود. دو گذر معروف این محله گذر تقیخان و گذر شریفالدوله بود که به درخونگاه منتهی می‌شد. چندین حمام بزرگ با خزینه‌ها و چال حوضهای عظیم در سنگلج وجود داشت.

این محله پر جمعیت و آباد در سالهای اولیه حکومت رضاشاه و با تقارن جنگ جهانی دوم رو به ویرانی نهاد و با ورود سربازان بیگانه به تهران برخی محلات به مانند سنگلج نابود و به محله‌ای ترسناک و متروکه مبدل گشت. در قسمتی از این محل با حفر سه حلقه چاه بزرگ به کوشش همسر علی رزم آرا (نخستوزیر وقت) و عدهای از بانوان خیـّر و همکاری شهرداری پارکی بزرگ احداث گردید که روز ۲۵ اسفند ۱۳۲۹ افتتاح گردید. این محل ۹ پاتوق داشت: پاتوق نایب شعبان، نایب حسین، نایب رمضون، نایب باقر، نایب محمدعلی، نایب صحبت، نایب سید علی اکبر، نایب وهاب.