مصاحبه با اکبر اصفهانی (بروسلی): من بودم و فردین و بیک و …+ عکس
خطر در برابرش بی معنا بود، چه سکانس های پر خطری را به جان خرید و جای سوپر استارهای فیلم های قدیمی با بدلکاری خود ایفای نقش نمود، از پرش های بلند از روی ساختمان لوکشین های مختلف گرفته تا صحنه هایی که باید بی پروا از میان آتش و شیشه عبور می کرد. اما می دانست که اگر لحظه ای شانس با او یار نبود، دست روزگار او را به یادگار می سپرد بی آنکه دیگر برگشت امکان پذیر باشد. اکبر اصفهانی بازیگر و بدلکار دوران طلایی سینمای ایران است که با پرش های خود در صحنه های مختلف بدلکاری به «پرنده ایران» در میان اهالی سینما معروف شد. وی پس از مدتی به عکاسی در سینما مشغول شد و دستان خود را بر روی دوربین و در خدمت سینما گذاشت، لنز دوربینش صحنه ها بسیاری از تاریخ سینمای ایران را ثبت کرد که حضورش در این عرصه همچنان پا برجاست. با اکبر اصفهانی هنگام فیلمبرداری فیلم «چهار اصفهانی در بغداد» در زیر آسمان اصفهان به گفت و گو پرداختیم.
متولد کجا و چه سالی هستید؟
من ششم فروردین ماه سال ۱۳۲۸ در محله مسجد جامع اصفهان به دنیا آمدم.
اولین جرقه های هنری در شما از چه زمانی آغاز شد؟
در سنین پایین در همان محله مسجد جامع اصفهان کارهای نمایشی انجام می دادم. یک روز در سال ۱۳۴۷ زنده یاد رضا بیک ایمانوردی سر صحنه کارهای نمایش ام آمد، در آن هنگام من به همراه دوستم بالای مناره مسجد علی اصفهان رفتم و کار نمایشی و شمشیر بازی کردم، یادم هست کارگردانی آمد و قرار بر این شد که من بدل رل بیک ایمانوردی و دوستم بدل اکبر هاشمی را برای سکانسی ایفا کنیم. بلاخره بدلکاری را انجام دادیم. بعد از این بازی، زنده یاد رضا بیک ایمانوردی از من خوشش آمد و مرا به تهران برای بازی دعوت کرد.
از دوستی خود با زنده یاد رضا بیک ایمانوردی بگویید؟
من ده سال با بیک ایمانوردی در ارتباط بودم و در خانه اش رفت و آمد داشتم. او سه پسر هم سن من داشت که با آن ها دوست صمیمی بودم.
به بدلکاری اشاره کردید، در بدلکاری جای چه بازیگرانی بازی کردید؟
من تمام بدلکاری های زنده یاد رضا بیک ایمانوردی را انجام دادم و جای اکثر مردها و زن های سینما بدلکاری کردم. بدلکاری افرادی همچون منوچهر وثوق، منوچهر طایفه، رضا فاضلی، ناصر ملک مطیعی و… را انجام دادم. یادم هست برای بدلکاری ناصر ملک مطیعی فیلم را با لنز ۱۸ گرفتند که قدم را بلند نشان بدهد و من بتوانم جای ناصر ملک مطیعی بدل بازی کنم.
در بدلکاری آن زمان یکی یه دونه شده بودم و اکثر کارهای خطرناک و دیوانه گری را انجام می دادم، حتی تا جایی که در سال ۱۳۵۵ بعضی از مطبوعات نوشتند: اکبر اصفهانی از ساختمان بزرگ پلاسکو به پایین می پرد. آن زمان قرار گرفتن عکس هنرمندی بر روی جلد مطبوعات بسیار مهم بود و وقتی عکسم روی جلد قرار گرفت، از شوق بسیار شاید چند روز نخوابیدم.
آیا قبل از دوره شما، در سینمای ایران بدلکاری مرسوم بود؟
بله، بدلکاری قبل از زمان من هم مرسوم بود، ولی بدلکاری در سینمای قبل بسیار فقیر بود و در زمان من آهسته آهسته سینمای بدلکاری جان گرفت، فردین آمده بود و سیصد هزار تومان دستمزد می گرفت و قیمت ها و دستمزدها داشت به صورت نجومی پیشرفت می کرد.
منشا کارهای بی پروا و خطرناکی که در بدلکاری ایفا می کردید، از کجا نشات می گرفت؟
این کارها از غیرت و علاقه آدم صورت می گیرد. من هم می خواستم زندگی کنم و این کارها را می کردم و بارها هم گفتم: برای این کارهای خطرناک، پول خونم را می گرفتم تا به فرض مثال اگر می رفتم توی شیشه و اگر شیشه در قلب یا چشمانم فرو می رفت، کسی به کسی نبود. اتفاق جدی برای من نمی افتاد و این شاید دعای خیر پدر و مادرم بود، البته ضربه جسمی بسیار خوردم.
وضیعت بدلکاری امروز ایران نسبت به گذشته، چگونه ارزیابی می کنید؟
سینمای ما در آن زمان و امروز هیچ پیشرفتی نکرده است و تکنیک های بدل کاری زیر صفر است. یادم هست، وقتی زنده یاد پیمان ابدی، بدلکار معروف به ایران آمد، او را دیدم، به او گفتم: در کارهای بدلکاری تند حرکت نکن، زیرا مملکت ما در آن پتانسیل و سطح خود قرار نگرفته که شما این کارها را می کنید. متاسفانه بعد از مدتی هم بر اثر سانحه بدلکاری درگذشت.
بعد از انقلاب فعالیت هنری شما به چه صورت پیش رفت؟
بعد از انقلاب بلافاصله برای عکاسی فیلمی به نام «قلب من قدس» به مصر رفتم و یک فیلم عربی کار کردم. بعد از آن پولی دستم را گرفت و در تهران یک عکاسی باز کردم و با این عکاسی زندگی را سپری کردم.
در چه فیلم هایی در بعد از انقلاب حضور داشتید؟
در چند فیلم به نام «چشم شیطان»، «گارد ویژه»، «لانه عقاب ها» و… بازی کردم. در چند سریال مثل «باغچه مینو» بازی کردم و خیلی ها گفتند: چرا ادامه نمی دهی؟ منم حوصله بازی دیگر ندارم. این روزها هم دارم فیلمی به نام «چهار اصفهانی در بغداد» را به کارگردانی محمد ممتاز و تهیه کنندگی داریوش باباییان و با بازی اکبر عبدی، ارژنگ امیر فضلی و… کار می کنم.
فعالیت خودتان را در بعد از انقلاب چگونه ارزیابی می کنید؟
هشت بار در جشنواره فیلم فجر کاندیدا شدم و هر بار به دلایلی به من جایزه ندادند و حق مرا ضایع کردند. یادم هست یک بار به بنیاد سینمایی فارابی رفتم و برای این موضوع اعتراض کردم، آن ها گفتند: ما جایزه را به کسانی می دهیم که در سینما به آن ها کار بدهند. شما سالی ۸ الی ۹ فیلم کار می کنید و جایزه شما همین هست که دارید کار می کنید. من با این یک جمله ای که گفتند، راضی شدم.
چرا در بعد از انقلاب با وجود مشکلاتی که داشتید، به خارج از کشور نرفتید؟
هرگز به این فکر نیافتادم به خارج از کشور بروم. من اینجا احترامی دارم، بروم خارج از کشور چه کنم؟ و اکثر کسانی که به خارج رفتند، آسایش آن ها در حد یک نمایش هست. هیچ جا بهتر از این آب و خاک نیست و خاک این سرزمین، برابر قطره های خونم هست. اگر با این شرایط اتفاقی برای این سرزمین بیافتد من با هر چیزی که دارم، می روم و از این سرزمین دفاع می کنم. هیچ جایی مثل این آب و خاک و هیج جا مثل این اصفهان نیست و این را دوست دارم، شاید با این که با تمامی بدی هایی که بعضی از آدم ها دارند، هنوز ایران را دوست دارم.
نام اکبر اصفهانی برای خیلی از بدلکاران امروز و سینماگران دیروز حکم پدر بزرگ اکشن ایران دارد. اکبر که زمانی به اکبر بروسلی معروف بود خیلی متواضعانه با جام جم آنلاین به گفت و گو نشست.
اکبر اصفهانی چی شد که به اکبر بروسلی معروف شد؟
دهه ۴۰ بود که وارد دنیای سینما شدم. دلیل این ورود هم دو عامل بود یکی عکاسی و دیگری ورزش بود. من نفر سوم ژیمناستیک ارتش بودم. در شمشیربازی، پرش طول، کاراته و جودو یا حکم قهرمانی داشتم و یا جزو ورزشکارهای مطرح بودم.
آن زمان تازه فیلم های بروسلی به ایران آمده بود و مردم فیلم های بروسلی و چندبار چندبار نگاه می کردند. فیلم سازهای ایرانی هم برای جذاب تر شدن فیلم ها، به دنبال بدلکار خوب می گشتند. من در خیلی از فیلم های قدیمی فارسی درکنار هنرپیشه هایی همچون فردین، بیک، ملک مطیعی، وثوقی، شیراندامی، مفید، عقیلی، داریوش و جمشیدآریا بسیاری دیگر اکشن کار و بدلکار بودم. بعد از انقلاب هم در فیلم های زیادی مانندلانه عقاب‌ها، فاتح، گارد ویژه، آخرین خون، چشم شیطان، عملیات کرکوک و مشت و بسیاری دیگر بودم.
نگفتی چی شد که اکبر بروسلی شدی؟
اسمی بود که مردم روی من گذاشته بودند. در فیلم ها با یک ضربه هنرپیشه، در جا دو تا پشتک و وارو می زدم. با موتور می رفتم توی شیشه و از بالای پشت بام روی زمین پرت می شدم. خلاصه هر کاری که بروسلی انجام می داد من هم در سینما اجرا می کردم. این را دیگران می گویند که اکبر اصفهانی چهره و سبک جدیدی به اکشن در سینمای ایران داد.
آیا با حادثه ای هم در حین بدلکاری مواجه می شدید؟
بسیار، بارها مرگ را جلوی چشم هایم دیدم. در فیلم گارد ویژه از بالای پل سیمان سپاهان و ارتقاع ۱۸ متری با یک چاقو پریدم، یکی از افرادی که چادر ماشین و نگه داشته بود تا من آسیب نبینم از ترس فرار کرد و من با سینه خوردم زمین. تا چهار ساعت به کما رفتم. وقتی به هوش آمدم به کارگردان گفتم خوب بود یا تکرار کنم. یکبار هم با موتور رفتم توی شیشه و تمام صورت، دهان، لثه و دندان هایم آسیب شدید دید. به عبارتی در هر فیلمی یک خطر بزرگ و تجربه می کردم.
بدلکاری در زمان شما با زمان حاضر چه تفاوت هایی دارد؟
در زمان ما چون امنیت تعریف شده و ابزار استانداردی برای شخص بدلکار نبود لذا اتفاقات بدی برای بدلکاران رخ می داد و واقعاً بدلکاران قدیم ورزشکاران قابلی بودند. امروزه با اینکه بدلکاران از امکانات ویژه ای برخوردارند ولی دل و جگر پیشکسوتان این هنر را ندارند. من در این سن و سال بالا که نزدیک به هفتاد سال می شود، هنوز روی دست هایم به راحتی راه می روم.
شما به غیر از بدلکاری عکاسی هم می کنید؟ درست است؟
کار اصلی من عکاسی سینما است. عکاس بسیاری از فیلم های سیاه و سفید سینمای قبل و عکس های رنگی سینمای بعد از انقلاب را من می گرفتم. عکاسی با دوربین های نگاتیوی خیلی سخت بود. با چند حلقه باید بهترین عکس ها را ثبت می کردی لذا عکاس های آن زمان واقعاً در کار خود استاد بودند تا یک فریم از بین نرود. اما امروزه با دوربین های دیجیتال عکاس های جوان به سرصحنه های فیلم می روند و چند هزار تا عکس می اندازند شاید دو تا از عکس ها حرفه ای از آب درآید.
به تازگی پیشنهاد کاری داشته اید؟
امسال نه ولی سال گذشته با فیلم چهار اصفهانی در بغداد همراه بودم. فیلم سازان جدید بیشتر به دنبال کم کردن هزینه ها هستند لذا از عکاسان جوان تر بهره می برند و به علت پایین بودن دستمزدها مثلاً برای ۲ میلیون تومان دیگر برای من صرف نمی کند که یک ماه به دنبال یک گروه بروم و عکس بندازم. من بارها جوایز بهترین عکاس و عکس را در جشنواره های مختلف گرفته ام.
سخن پایانی اکبر بروسلی سینمای ایران؟
از شما که یادی از پیشکسوتان عرصه سینما می کنید و مرا یاد کردید تشکر می کنم. از مسئولین و اهالی سینما هم می خواهم نگذارند که زحمت کشان این عرصه به فراموشی سپرده شوند.
محمد زندکریمخانی – جام جم آنلاین
شما حق دارید. فیلم هایی که قبل از انقلاب بدست امثال شما و بیک ایمانوردی کار میشده امروزه توی تمام دنیا ازش کپی برداری میشه و هیچ کسی نمیاد بگه که از کی داره تقلید میکنه. اکثر بازیگران اکشن سینمای دنیا از کارای بیک تقلید میکنن. و حالا کسی نیست که حتی بدونه شماها کی هستین. وقتی ما خودمون بهترین هامون رو فراموش میکنیم نباید انتظار داشته باشیم دیگران بگن از کی کپی میگیرن. و یا اسمی از ما بیاد.
واقعا متاسفم که کسی قدرشو ندونست. می دونم که به چند تا زبون زنده دنیا هم تسلط داشته و وقتی تو فیلم صندلی الکتریکی بازی میکرده چند تا از هنرپیشه های هالیوود برای دیدن کارهاش اومده بودن تا ببینن چطور خودش کارهایی رو که نیاز به بدلکار داره رو خودش تنهایی انجامشون میده. اما کسی دوباره ازش نخواست برگرده به سینما. مگه میشه یه همچین آدمی باشه و کسی اونو نبینه
خبر دارید چهره علی بابا توی سندباد رو کارگردان کارتون سندباد فومیئو کوروکاوا از چهره بیک ایمانوردی در فیلم افسانه علی بابا و چهل دزد بغداد گرفته. اون زمان تا بحال بیک محبوب تر و محبوب تر میشه اما هنرمندای ما حتی یادی از اون استاد بزرگ نمیکنن