درآمد ۸۵ درصدی ایران از قرارداد با توتال / واقعیت یا عددسازی؟

در ایام انعقاد اولین قرارداد توسعه ی میادین نفت و گاز در چهارساله دولت یازدهم، وزیر محترم نفت در مذاکره با رسانه ها ( شانا ۱۴ تیرماه ۹۶ *) اعلام کرد: “برآورد ما از درآمد میدان با نفت ۵۰ دلاری حدود ۸۴ میلیارد دلار خواهد شد، اما آنچه که به توتال و مجموعه این شرکت در طول ۲۰ سال داده خواهد شد حدود ۱۲ میلیارد دلار (۱۵ درصد) خواهد شد.”

سوال این است که واقعا در دورانی که توتال اعلام کرده به دلیل آینده ی بازار نفت وارد هیچ سرمایه گذاری در حوزه ی بالا دستی نشود و از طرفی با گذشت قریب به ۱۸ ماه از برجام هیچ کشوری یک سنت دلار هم درصنعت نفت ایران سر مایه گذاری نکرده است آیا شرکت توتال تن به امضای قراردادی داده که طرف ایرانی ۸۵ درصد سود می برد؟

پایگاه اطلاع رسانی شرکت نفت و گاز پارس، با اعداد و ارقام و محاسبات جزیی تری در مورد مبنای محاسبات گفته است که(**) :”با فرض قیمت حدود ۵۰ دلار برای هر بشکه نفت خام، بدون احتساب ارزش گاز سبک شیرین، ارزش سایر محصولات قابل استحصال در طول دوره قرارداد بالغ بر ۲۳ میلیارد دلار می‌شود. ارزش گاز سبک شیرین تولیدی نیز با فرض هر مترمکعب ۱۰ سنت دلار بالغ بر ۳۱ میلیارد دلار می‌شود. و برآورد می شود که ارزش تولیدات این میدان پس از پایان قرارداد، بالغ بر ۳۰ میلیارد دلار شود.” اما مواردی که در بیانات وزیر محترم نفت مورد غفلت یا تغافل قرار گرفته است موارد زیر می باشد:

محصولات تولیدی از تاسیسات احداثی در قرارداد توتال، محصولاتی از قبیل گاز شیرین، مایعات گازی و … نیست. تولید این محصولات نیاز به احداث پالایشگاهی به ارزش حدود ۶ میلیارد دلار برای فرآورش گاز خام استحصالی از تاسیسات قرارداد توتال ( یا در پالایشگاههای موجود پارس جنوبی) دارد که هزینه احداث تاسیسات فوق، با فرمول قرارداد توتال و بهره برداری و نگهداری آن طی بیست سال به حدود ۲۰ میلیارد دلار بالغ می شود.

پس اولین پنهان سازی، در نظر گرفتن قیمت محصولات خروجی از پالایشگاه به عنوان قیمت محصولات تولیدی از تاسیسات شرکت توتال است. در حالیکه محصولات قرارداد توتال، گاز غنی ترش و مخلوط با مایعات گازی است. این غفلت یا تغافل را علاوه بر وزیر محترم نفت، مدیر عامل شرکت ملی نفت و شرکت نفت و گاز پارس هم مرتکب شده اند.

حدود ۳۰ میلیارد دلار از درآمد۸۴ میلیارد دلاری گفته شده، برای محصولات تولیدی پس از پایان قرارداد و ترک توتال ( بیست سال پس از بهره برداری)در نظر گرفته شده است که اولا بنا به دلایل بند فوق لحاظ کردن قیمت محصولات خروجی پالایشگاه برای تاسیسات توتال درست نیست.

ثانیا با فرض تحقق همه احتمالات و فرضیات سناریوهای متعدد تولید ایران و قطر به نفع ایران، اگر چنین تولیدی از میدان قابل تحقق باشد بهره برداری از تاسیسات پس از ۲۵ سال، بدون تعمیرات اساسی و بازنگریهای جدی در تاسیسات امکان ندارد چون اصولا طول عمر مفید تاسیسات در طراحیها ۲۵ سال در نظر گرفته می شود( مثل فازهایی که قبلا توتال طراحی و اجرا کرده است).

پس اگر چه این عدد بسیار اغراق آمیز در نظر گرفته شده است بازهم بدون سرمایه گذاریها و انجام هزینه های بعدی چنین درآمدی قابل تحقق نیست. لذا منطق اقتصادی کار، در نظر نگرفتن چنین درآمدی برای این قرارداد است شاید مخزن پارس جنوبی برای صد سال دیگر با ایجاد تاسیسات دیگری هنوز ظرفیت تولید گاز داشته باشد این موضوع چه ربطی به تاسیسات توتال دارد که درآمد آن را باید برای این تاسیسات در نظر بگیریم؟

طبق اطلاعاتی که در کنفرانس IPC به شرکت کنندگان داده شد به غیر از هزینه های مستقیم سرمایه گذاری، هزینه هایی از قبیل مالیات بر درآمد، مالیات بر ارزش افزوده و حقوق و عوارض گمرکی پیمانکار (کنسرسیوم توتال) و … بر عهده طرف ایرانی است یعنی توتال اینها را اول پرداخت میکند بعد با ارایه اسناد پرداخت، در عملیات حسابداری(اخر ماه یا فصل)عدد پرداختی را با سود متعلقه یا at cost از شرکت نفت دریافت می کند.این هزینه ها مشتمل است بر:

هزینه ی اولیه ی توسعه میدان( حدود ۵ میلیارد دلار اعلام شده) به همراه سود بانکی متعلقه برای مدت ده سال و دستمزد پیمانکار( FEE)

هزینه های مدیریتی قرارداد( project management cost )

هزینه آموزش و هزینه انتقال تکنولوژی در طول دوره ی قرارداد مالیات بر درآمد،
ارزش افزوده، هزینه تامین اجتماعی و حقوق و عوارض گمرکی مربوط به پیمانکار در دوره توسعه
کل هزینه های بهره برداری و تعمیر و نگهداری (شامل حقوق پرسنل، قطعات یدکی، هزینه های آب ، برق، مواد شیمیایی مصرفی.
هزینه های سرسام آور پشتیبانی و …) طی بیست سال بهره برداری حدود ۳ میلیارد دلارمالیات بر ارزش افزوده و درآمد، تامین اجتماعی در دوره بهره برداری حدود ۸ میلیارد دلارپاداش پیمانکار در اثر راه اندازى زودتر از موعد پروژه و ارتقای ضریب برداشت (که اصل خط پایه تولید که قرار است مبنای پرداخت پاداش به پیمانکار شود یکی از نقاط مهم و بحرانی این قرارداد است) و عدم النفع دریافت نکردن گاز ترش از توتال طی ۲۰ سالطبق اعلام وزیر محترم مجموع هزینه ردیفهای سه ردیف اول برابر با ۱۲ میلیارد دلار است بنابراین به غیر از پاداشها و جریمه ها که در این مقطع قابل تعیین کردن نیست هزینه های شش گانه فوق مجموعا بالغ بر ۲۳ میلیارد دلار خواهد شد.

فراتر از همه نکات بالا ارزش گاز موجود در لایه های زیرزمینی مخزن پارس جنوبی به عنوان یک ثروت و سرمایه ی زیرزمینی است که در این قرارداد آورده ی کارفرما محسوب می شود لذا برای محاسبه سود طرف ایرانی، ارزش گاز استخراج نشده را باید از قیمت کل فروش محصولات کسر نمود که اگر ارزش گاز موجود در مخزن تنها بیست درصد ارزش محصولات نهایی باشد ارزش گاز درون مخزن حدود ۱۰ میلیارد دلار خواهد بود. برای محاسبه سود طرف ایرانی هزینه های فصول چهارگانه فوق که مجموعا برابر ۸۳ میلیارد دلار است باید از مبلغ ۸۴ میلیارد دلار اعلام شده توسط وزیر محترم نفت کسر شود .

همانگونه که ملاحظه می شود سود طرف ایرانی از این قرارداد تنها به مبلغ یک میلیارد دلار در مقابل دریافتی ۱۲ میلیارد دلاری توتال ( کمتر از ۱۰ درصد دریافتی توتال) می انجامد و در صورتی که پاداشها و جریمه های قرارداد نیز اعمال شود سود طرف ایرانی باز هم کمتر می شود چه بسا وارد وادی خسارت هم شود.

به نظر می رسد این بار هم بسان چهار سال گذشته جناب وزیر با عدم اشاره به برخی واقعیات قراردادی، یک سناریوی عدد سازی را برای تلطیف قرارداد توتال و توجیه افکار عمومی کلید زده اند که اگر چه این موضوعات تخصصی بر افکار عمومی پنهان و پوشیده باشد بر کارشناسان امر پوشیده نخواهد بود و قادر نیستند با گندم نمایی جوفروشی کنند.

 

*کارشناس نفت
**: http://www.shana.ir/fa/newsagency/277463
***:http://www.pogc.ir/Default.aspx?tabid=581&articleType=ArticleView&articleId=6646

منبع : الف