کردستان عراق کجاست؟ +نقشه و همه پرسی استقلال کردستان عراق

کردستان عراق یا اقلیم کردستان ، یک منطقهٔ خودمختار در بخش شمالی کشور عراق است. کردستان عراق از شرق با ایران از شمال با ترکیه و از غرب با سوریه هم‌مرز است. مرکز آن اربیل است.  واحد پول رایج در منطقه کردستان عراق، دینار عراق است و زبان‌های رسمی در این منطقه زبان کردی و زبان عربی است. رئیس اقلیم کردستان عراق مسعود بارزانی است.

سرشماری رسمی از تعداد جمعیت این منطقه در دست نیست اما آخرین برآوردهای حکومت محلی جمعیت این منطقه را حدود ۵ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر تخمین می‌زند.

در منطقهٔ کردستان عراق علاوه بر کُردها، اقلیت‌های آشوری، ترکمن، عرب، کلدانی، ارمنی و غیره نیز زندگی می‌کنند.

پس از جنگ کویت و عراق و وضع ممنوعیت پرواز عراق به بالای خط ۳۶ درجه در سال ۱۹۹۱ کردهای عراق عملاً توانستند حکومت خود را تأسیس نمایند و با حل اختلافات گروهی و قیام علیه رژیم حزب بعث عراق، حکومت منطقه را به عهده گرفتند. کردها این خیزش را «راپه‌رین» می‌نامند.

پس از سرنگونی رژیم حزب بعث عراق، کردها حکومت سرزمین کردستان در عراق را تشکیل دادند. از سال ۲۰۰۵ به بعد ریاست جمهوری (جلال طالبانی) و وزارت امور خارجه عراق (هوشیار زیباری) و فرمانده کل ارتش عراق (ژنرال زیباری) نیز توسط کردها اداره می‌گردد.

جلال طالبانی رئیس جمهور عراق و مسعود بارزانی صدر حزب دموکرات کردستان عراق و رهبر حکومت سرزمین کردستان است. از احزاب سیاسی کردستان که عضو پارلمان کردستان هستند می‌توان از پارتی دموکرات کردستان، اتحادیه میهنی کردستان، حزب سوسیالیست کردستان و حزب کمونیست کردستان نام برد. دکتر نچیروان بارزانی نخست وزیر کردستان دارای مدرک لیسانس علوم سیاسی از دانشگاه تهران و دکترای همین رشته از دانشگاه کمبریج است و نشان شوالیه جوان را نیز از طرف ملکه بریتانیا دریافت کرده‌است.

همزمان با ناآرامی‌ها در کشورهای عربی که به بهار عرب شهرت یافت، کردستان عراق نیز شاهد اعتراضاتی علیه حکومت اقلیم کردستان عراق بود. در این ناآرامی‌ها شماری از شهروندان شهر سلیمانیه توسط نیروهای امنیتی کشته شدند.

پس از بروز جنگ داخلی در سوریه آنها از این کشور همسایه پناهنده (اکثراً کرد) می‌پذیرند.

مقام‌های اقلیم کردستان می‌گویند که حکومت کردستان نوپا است و فرهنگ کاغذبازی و فساد مالی از رژیم گذشته به جای مانده‌است. اما مخالفان می‌گویند که آنان ۲۰ سال فرصت داشتند تا سیستم گذشته را عوض کنند.

کردستان عراق منطقه‌ای کوهستانی است. بلندترین قله آن ۳۶۱۱ متر بلندا دارد. نام این کوه که در مرز با ایران قرار دارد را چیغی‌در (به کردی: کێغی ده‌ر) و گاه هَلگورد ذکر کرده‌اند. در برخی منابع معنی نام چیغی‌در «کوه بیرونی» و در دیگر منابع معنی آن «چادر سیاه» ذکر شده‌است.
رودهای بسیاری از کوه‌های کردستان عراق سرچشمه گرفته و در این منطقه جریان دارند. رودهای زاب بزرگ و زاب کوچک از شرق به غرب در منطقه جریان دارند. رود دجله نیز که از ترکیه سرچشمه می‌گیرد با گذر از کردستان عراق وارد مناطق جنوبی‌تر عراق می‌شود.

بزرگ‌ترین دریاچه کردستان عراق دریاچه دوکان نام دارد. دریاچه‌های کوچک‌تری چون دریاچه دهوک نیز در این منطقه وجود دارند.

بخش‌های غربی و جنوبی کردستان عراق چندان کوهستانی نیست و زمین‌های آن بیشتر به صورت تپه‌ماهور و دشت است. این منطقه با این وجود نسبت به دیگر بخش‌های صاف عراق سرسبزتر است.

اقتصاد کردستان عراق مبتنی بر درآمدهای نفتی است، از محل درآمدهای نفتی ساخت و ساز زیادی در شهرهای کردستان عراق صورت گرفته‌است. این منطقه منابع زیرزمینی گاز و فلزات نیز دارد.

کردستان عراق میان شش استان واقع شده‌است؛ که از این میان حکومت اقلیم کردستان بر چهار استان اربیل، سلیمانیه، دهوک و به تازگی استان حلبچه از استان سلیمانیه جدا و مستقل شد است و نیز قسمت‌هایی از استان‌های نینوا و دیاله چیرگی دارد. همچنین حکومت کردستان درخواست پیوستن استان کرکوک و بخش‌های بزرگ‌تری از استان‌های نینوا، دیاله و صلاح‌الدین را کرده‌است.

برگزاری همه‌پرسی و احتمال استقلال کردستان

پس از آنکه ارتش عراق اواسط ماه ژوئن سال ۲۰۱۴ به دنبال حملات گسترده شبه نظامیان داعش از شهر کرکوک خارج شد، نیروهای پیشمرگه حکومت اقلیم کردستان عراق کنترل این شهر نفت‌خیز را به دست گرفتند. بارزانی تأکید کرد: “پیشمرگه‌های کرد از مناطقی که اکنون تحت کنترل آنهاست خارج نخواهند شد”. پیشتر بارزانی با ادعای این مسئله که کرکوک جزو منطقه کردستان عراق است گفته بود که “اقلیم کردستان عراق مجبور نیست بهای سیاست‌های اشتباه بغداد را بپردازد.

مسعود بارزانی رهبر منطقه کردستان عراق قویا اشاره کرد که برای کسب استقلال رسمی از باقی عراق تلاش خواهد کرد. او در مصاحبه‌ای گفت: «معلوم است که عراق دارد از هم می‌پاشد…. وقت آن است که مردم کردستان آینده خود را تعیین کنند و تصمیم مردم هرچه باشد آن را اجرا خواهیم کرد.» نچیروان ادریس بارزانی، نخست‌وزیر اقلیم خودمختار کردستان عراق هم گفت که ممکن است همه عراق نتواند در آینده به صورت یک کشور باقی بماند همچنین بازگشت به شرایط پیش از پیروزی‌های داعش بسیار دشوار خواهد بود.

در ۱۲ تیر ۱۳۹۳ مسعود بارزانی، از پارلمان این اقلیم خواست برای برگزاری همه‌پرسی دربارهٔ استقلال کردستان از عراق تاریخ تعیین کند. وی گفت: «آنچه در کشور به وقوع می‌پیوندد نشان دهنده شکست سیاست‌های نوری مالکی نخست وزیر عراق است، ما ۶ ما پیش به نوری مالکی هشدار دادیم اما او به هشدارهای ما گوش نداد و این هم نتایج آن است». بارزانی گفت: «برای تعیین سرنوشت ملت کرد از حمایت‌های بین‌المللی برخورداریم و آنهایی که از ما حمایت نمی‌کنند نیز دشمن ما نیستند»

قرار است در ۳ مهر ۱۳۹۶ رفراندوم استقلال کردستان از عراق برگزار شود.