سینماگران ما به خارج نامه زدند که فیلم «محمد» را اکران نکنید!
بعد از گذشت حدود دوسال از اکران فیلم سینمایی «محمد رسول‌الله» ، گفت‌وگویی داشته ایم با «محمدرضا صابری» مدیرعامل شرکت سینمایی نور تابان به عنوان تهیه کننده فیلم سینمایی «محمد رسول‌الله» که پیش روی شماست.
چند روز پیش در اینستاگرام دیدم که مخاطبان درباره اکران جهانی آن می‌پرسند. کسی که صفحه این فیلم در اینستاگرام را مدیریت می‌کند، یک جواب کوتاه نوشت: «شما از کارشکنی‌هایی که در اکران جهانی آن می‌شود خبر ندارید.» می‌خواستم بحث را از همین نقطه شروع کنم. چه شده است؟
من اول یک نکته بگویم، به هرحال این اتفاق بزرگی بود که در کشور ما رخ داد. متأسفانه کم‌کاری‌هایی در این حوزه شکل گرفت.
شما ببینید، درباره «بودا» ۴۰ فیلم ساخته شده؛راجع به حضرت مسیح(ع) بیش از ۲۰۰ فیلم تولید شده است،اما درباره پیامبر اسلام یک فیلم ۴۲ سال پیش ساخته شده و تا الان هم هیچ کار جدیدی ساخته نشده است. تمام تلاش گروه سازنده فیلم که در رأس آن هم آقای مجیدی بود، این بود که اثری ساخته شود که تمام مسلمان‌های دنیا ببینند و نه اینکه فقط مخصوص شیعه باشد. نگاه این بود که اثری جهانی است و حتی غیر از مسلمان‌ها بین دیگر مذاهب هم مخاطب داشته باشد.
فکر می‌کنم خدا را شکر در این حوزه خیلی موفق بودیم. چرا؟ به دلیل اینکه وقتی این فیلم برنامه رونمایی جشنواره مونترال می‌شود، در کشوری که تقلید هر نوع دینی ممنوع است و به قول دبیر جشنواره استقبال از این اکران در طول ۳۹ سال که این جشنواره برگزار می‌شود بی‌نظیر بوده است و مجبور شدیم با پنج اکران فوق‌العاده در مونترال برای این فیلم موافقت کنیم، فکر می‌کنم این موفقیت فیلم را نشان می‌دهد. بلیت‌های این فیلم بالای ۱۰۰ دلار در مونترال فروخته شد. با آن بازخوردی که داشت. روزنامه گاردین که تا روز قبلش می‌گفت با آمدن این فیلم بین شیعه و سنی و دیگر مذاهب اختلاف ایجاد می‌شود، بعد از اکرانش یک چرخش ۱۸۰ درجه‌ای می‌دهد و می‌گوید این فیلم مسلمانان را بیشتر به هم نزدیک می‌کند. این می‌شود نقطه قوت فیلم آقای مجیدی.
اتفاقاً در مونترال هم یک سؤال از آقای مجیدی پرسیده شد که ایشان هم به درستی پاسخ دادند که ما این پیش‌بینی‌ها را می‌کردیم. عربستان بدون اینکه این فیلم را ببیند و نیز دانشگاه الازهر بدون آنکه فیلم را ببینند با آن مخالفت کردند. درحالی‌که ما از همه آنها دعوت کردیم بیایند این فیلم را ببینند و درباره آن بحث کنیم. تمام بزرگان اهل تسنن این فیلم را دیدند. خوشبختانه تنها اثری بود که حتی یکی از مراجع ما نقدی به آن نداشتند. این از برکات این فیلم است.
خیلی جالب است که برای اولین بار در تاریخ سینمای عراق، در بغداد با آن وضعیت امنیتی، بلیت‌های فیلم حدود۱۰ دلار فروخته شد. در کشور ما بلیت ۱۰ هزار تومان است. ازدحام و صف‌هایی که در آنجا شکل گرفت بسیار عالی بود. شما بسنده به صحبت‌های من نکنید. به صحبت‌های مسئولان و ضیافتی که وزیر امور خارجه ترتیب داد یا آن شاعر اهل تسنن که اشعاری گفت یا هلهله‌ای که مردم چند جای فیلم کردند و بازخوردهای عجیبی که رخ داد به بزرگ‌ترین آثار سینمای ایران نگاه کنید. بزرگ‌ترینش همین فیلم «فروشنده» بود که اکران جهانی هم شد آن را مقایسه کنید.
مثلاً قراردادی که ما با کمپانی ترکیه بستیم در تاریخ سینما کم نظیر بود. ما ۶۰۰ هزار دلار به عنوان پیش پرداخت گرفته بودیم و قرار بود با۴۰۰ سینما شروع کنیم. پیش‌بینی خود آن کمپانی این بود که ظرف یکی دو هفته به ۹۰۰ سینما برسد. سه روز اول بیش از ۳۶۰ هزار نفر در این ۴۰۰ سینما فیلم را دیدند و طبق شواهد می‌گفتند این فیلم رکورد فروش در سینمای ترکیه را می‌شکند. از تمام فیلم‌های هالیوودی سبقت گرفته بود، اما متأسفانه با هزینه‌ای که عربستان کرد و مفتی‌های آنجا آمدند فیلم را حرام اعلام کردند و سالن‌دارها تهدید شدند، روز به روز شاهدکم‌شدن سالن‌هایمان بودیم و استقبال هم کاهش یافت. شما ببینید این فیلم در رسانه ملی ترکیه اکران می‌شود و بیش از ۲۵ میلیون نفر طبق آماری که آنها اعلام کرده‌اند در ساعت اکران فیلم آن را تماشا کرده‌اند.
به پول ایران فروشش در ترکیه چقدر بود؟
۲ میلیارد و ۴۰۰ میلیون پیش‌پرداخت گرفته بودیم و اگر به همین شکل پیش می‌رفت بیش از۸،۷میلیون مخاطب داشت ولی متأسفانه پس از آنکه آن را حرام اعلام کردند و ترسی که بین مخاطبان به‌وجود آمد این استقبال کم شد.
ترکیه برای پخش تلویزیونی هم هزینه‌ای پرداخت کرد؟
بله. در قراردادمان بود و مبلغی را پرداخت کرد. شما ببینید فیلم مرحوم مصطفی عقاد پس از ۱۱ سال و پس از پیروزی انقلاب در کشور شیعه‌نشین ایران نشان داده شد. آن فیلم در سینما همین مشکل را داشت، اما مگر کسی می‌تواند جلوی این فیلم را بگیرد؟ البته آن فیلم در سطح رسانه‌ای بسیار موفق بود. ما یقین داریم ان‌شاءالله کسی نمی‌تواند جلوی این فیلم را بگیرد. الان در هند یک قرارداد بسیار خوب با بزرگ‌ترین کمپانی آنجا بسته شده است. متأسفانه این بحث عدم جابه‌جایی ریالی کار ما را مقداری مشکل کرده است. پول به حساب شرکت واریز شده ولی به خاطر تحریم برگشت خورده است. در روسیه اتفاق بسیار خوبی افتاد. در کشور داغستان با جمعیت ۳ میلیون نفری بابت این فیلم ۱۰۰هزار دلار به عنوان پیش پرداخت گرفتیم. در قزاقستان با استقبال بسیار عالی روبه‌رو شد.
در قزاقستان اکران شد؟
بله. فروشش بالای ۱۹۰ هزار دلار بود. در حال حاضر نماینده ما آنجاست و دارد حساب و کتاب‌ها را بررسی می‌کند. در تاتارستان هم اکران شد. منتظریم ان‌شاءالله قرارداد هند هم به سرانجام برسد که در اینصورت یک اتفاق بسیار ویژه‌ای خواهد بود.
در کشورهای اروپایی، امریکای لاتین، لبنان و… چگونه است؟
لبنان که شرایط ویژه‌ای دارد. همان بحث تهدید کردن سالن‌های سینما در آنجا هم هست. طبیعی است عربستان فیلمی را که توسط یک بچه شیعه آن‌هم توسط جمهوری اسلامی ساخته شده است را برنمی‌تابد. عربستان هم دارد هزینه می‌کند و نفوذ هم دارند. هرجا می‌رویم و اینها متوجه می‌شوند کارشکنی می‌کنند. جالب است در همین داغستان با کمپانی که قرارداد بسته بودیم تماس گرفتند و گفتند ما چندین برابر پولی که شما برای قرارداد پرداخت کرده‌اید را می‌دهیم ولی شما این قرارداد را فسخ کنید،اما آنها قبول نکردند. واقعاً بچه‌های مسلمانی بودند که پای کار بودند و خودشان کارهای بسیار بزرگی در آنجا انجام می‌دهند. متأسفانه در آنجا هم شیطنت شد و نگذاشتند فیلم ادامه داشته باشد. هرجا ما می‌رویم و عربستان متوجه می‌شود، ما ردپایش را می‌بینیم. قرار بود این فیلم برنامه رونمایی جشنواره برلین باشد. متأسفانه همانجا ما دیدیم اینها رفته‌اند رایزنی کرده‌اند و جلوی آن را گرفته‌اند و به این ترتیب برنامه رونمایی جشنواره مونترال شد.
این امکان وجود ندارد به سراغ کشورهای اروپایی برویم؟
بله امکانش هست. کمپانی «سونی پیکچر» حاضر بود در تدوین رقمی به ما بدهد که ما آن را به کس دیگری نشان ندهیم. به هر حال ما بیش از چند صد میلیون مسلمان در جهان داریم و برای آن کمپانی هم جذاب و سود آور بود. عربستان که متوجه شد ما دیدیم یکدفعه آن کمپانی که بزرگ‌ترین کمپانی پخش دنیاست کنار کشید. ان‌شاءالله چند ماه آینده در ایران درنمایش خانگی‌اش به بهترین شکل پخش می‌شود. امیدواریم مسئله هند هم زودتر حل شود چون آن کمپانی درخواست مکتوب داده است که امتیاز پخش تمام دنیا را از ما بگیرد.
در هند هم کارشکنی بوده است؟
آقای مجیدی خوشبختانه در هند بسیار محبوب هستند و آخرین اثرشان هم در هند است. در این چند جلسه‌ای که در خدمت این بزرگواران بودیم آدم‌هایی بودند که به نظرمان می‌آید با پول و قدرت نشود آنها را خرید.
اگر کارشکنی صورت گیرد به جای اولویت اکران، دیده شدن می‌شود اولویت، نه فروش گیشه به اصطلاح، درست است؟
توضیح خواهم داد در این رابطه که آیا فروشی خواهد داشت یا خیر؛ البته چند نکته‌ای را گفتم، اما به نظرم شما ابتدا به این نکته توجه کنید. من فکر می‌کنم این فیلم مثل خود پیامبر(ص ) مظلوم واقع شده است. پیامبر(ص) واقعاً مظلوم است. چرا؟ در خود کشور ما افرادی می‌آمدند سر صحنه که نام مادر پیامبر(ص) علیه را نمی‌دانستند. اصلاً ما برای پیامبر چکار کرده‌ایم؟ در کشور خود ما پیرامون خاتم الانبیاء چه فضایی را به‌وجود آورده‌اند؟ تنها فیلمی که هیچ‌گونه حمایتی از آن نشد. چه هجمه‌ای علیه ما درست کردند؟ شما بروید مستندسازی کنید. شورای صنفی نمایش که خود بنده در آن شورا حضور دارم، دو فیلم را مصوب کرد که به عنوان افتخار جهان اسلام هستند، شرایط ویژه‌ای برای احیای آنها ایجاد کنیم. یکی همین فیلم آقای مجیدی که زمانی که این فیلم‌ها می‌آیند ما دو گروه را به آنان تعلق دهیم. ما حرفه‌ای‌ترین آدم‌های صنعت سینما را به خدمت گرفتیم. آقای «استرارو» که در دنیا به عنوان خلاق رنگ معروف است. ما این را کجا باید نشان می‌دادیم؟ ما این صنعت را در سیستم نمایشی داشتیم؟ بعد چه هجمه‌ای علیه فیلم به‌وجود آوردند؟ در بدترین شرایط آن اتفاق ناگوار منا رخ داد. به گفته تمام مدیران سینما هیچ فیلمی با این ازدحام مردم روبه‌رو نشد. اینقدر ازدحام زیاد بود که برای اولین بار مشکل کمبود محل برای کسانی که می‌خواستند نماز بخوانند مثلاً در سینما آزادی به‌وجود آمد. بخل و حسادت نگذاشت این فیلم در کشور خودمان دیده شود.
در تاریخ سینمای ایران می‌خوانیم که فیلمی ساخته شد به نام خانه خدا که رکورد فروش را در تاریخ سینمای قبل از انقلاب می‌شکند که گویی به بهانه این فیلم نسل مسلمانی که هیچ وقت سراغ سینما نرفته بود به سینما رفت.
شما صحبت سینماداران را بشنوید، به خاطر این فیلم یا مجبور شدند سالن نمازخانه سینماها را بزرگ‌تر کنند یا موقت برای نماز جایی را احداث نمایند. در عراق می‌گفتند که ما ندیده بودیم قبل از فیلم جمعیتی بیایند نماز بخوانند بعد به تماشای فیلم بروند.
ما اخبار را دنبال می‌کنیم. تیترهای سایت‌هایی مثل «رادیو فردا» که به گفته خودش از کنگره امریکا پولش تأمین می‌شود و برخی سایت‌های زرد روشنفکری داخلی مثل «کافه سینما» را کنار هم می‌گذاشتیم، بعد می‌دیدیم شبیه هم بودند، موضعشان نسبت به فیلم استراتژیک «محمد» یکی بود. در تیتر عنوان میلیاردی را قبل از اسم فیلم می‌آوردند تا به مخاطب بگویند این فیلم را با هزینه‌اش بشناس و نه محتوا ، حرف و موضوعش. القاب دولتی و حکومتی هم که گفته شد.
بله. ترکیه چند صد میلیارد هزینه می‌کند که اسلام را به نام خودش کند. شما در دورافتاده‌ترین نقاط آفریقا و اروپا می‌روید می‌بینید ترکیه مسجد ساخته است که بگوید من یک کشور اسلامی هستم. کل هزینه این فیلم ۱۲۰ میلیارد بود که ما بارها اعلام کردیم. الان ما یک شهرک داریم که غیر از هزینه افزوده‌اش ۳۵میلیارد تومان هزینه‌اش شده است، ۱۵میلیارد هزینه وسایل فیلمبرداری شده بود. خود فیلم حدود ۶۳ میلیارد هزینه داشت. قطع به یقین می‌گویم ان‌شاءالله این فیلم چند برابر هزینه خودش را می‌دهد. در حال حاضر هم امیدوار هستیم مشکلات برطرف شود و این اتفاق بیفتد. حالا ببینید در اینجا چقدر به مسئله هزینه‌ها دامن زدند.
من به دوستان می‌گفتم که روسیاهی برای برخی در تاریخ فرهنگی جمهوری اسلامی ثبت شد که یک فیلم استراتژیک در شرایط خفقان رسانه‌ای برای اسلام در جهان ساخته شد و نگاه جهانی داشت، اما برخی از سینماگران داخلی، کارگردانان، بازیگران داخلی و… در شبکه‌های داخلی نوشتند که چرا عدالت اکران را رعایت نمی‌کنید؟ اساساً معلوم است با این فیلم هم‌سویی ایدئولوژیک ندارند و توقع دارند این پروژه با این موضوع همتراز بقیه فیلم‌ها باشد.
آقای مجیدی یک بار سخنی گفت که خیلی هم هجمه علیه‌اش شکل گرفت. در همین جشنواره مونترال، دبیر جشنواره در ضیافتی که به افتخار این فیلم برگزار کرده بود، آقای مجیدی به عنوان درد دل صحبت‌هایی کرد به عنوان گلایه از عربستان و دانشگاه الازهر. دبیر جشنواره بعد از ضیافت به آقای مجیدی گفت می‌خواهم نکته‌ای به تو بگویم که باعث تأسف است ولی باید بگویم. گفت شما عربستان و الازهر را فراموش کن، شما کشور خودت را نگاه کن. می‌گفت از سه ماه پیش طوماری برای من آمده است که شما به عنوان دبیر جشنواره مونترال از دولت جمهوری اسلامی چه گرفته‌ای که این فیلم را برنامه رونمایی مونترال گذاشته‌ای؟ گفته بودند این فیلم بدنه سینمای ما نیست، یک فیلم حکومتی است. تعدادی از کارگردانان و عوامل سینمای ایران این طومار را امضا کرده‌اند و فرستاده‌اند.
زمان این فیلم سه ساعت بود. بهترین سئانسی که می‌توانستم برای آن انتخاب کنم دو سئانس بود. یعنی اگر این فیلم طبق آمار رسمی ۲۰ میلیارد فروش داشته است، باید آن را درسه ضرب کنی. الان فلان فیلم ۹۰ دقیقه‌ای را ۱۱سئانس می‌دهند ولی ما در بهترین شرایط دو سئانس خوب می‌توانستیم بگیریم. بعد هم چه هجمه‌ای علیه آن شکل دادند!
واقعاً اگر حضرت آقا پشت این فیلم نبود و این بزرگواری از طرف ایشان نبود، امکان این نبود که این فیلم ساخته شود. تدبیر ایشان بود. روزی که آقا آمدند در لوکیشن فیلم روز عجیبی بود. سخنرانی ایشان را ان‌شاءالله منتشر می‌کنیم.
یکی از صحبت‌هایشان هم این بود که این کارشکنی‌هایی که در سطح جهانی اتفاق افتاد، نشان داد که هدف کار درست بوده است.
بله. مراجع ما با کسی شوخی ندارند. شما یک مطلب از مراجع بیاورید که نقدی به آن داشته باشند.
من یادم است آقای مجیدی حین نگارش فیلم دیداری با آیت‌الله جوادی آملی داشتند.
آقای جوادی که در همه مراحل حضور داشتند و راهنمایی می‌کردند. از نظرات مراجعی مثل آیت‌آلله سیستانی و آیت‌الله وحید خراسانی استفاده می‌کردیم.
ما ۶۰۰هزار دلار از ترکیه و۱۰۰هزار دلار از داغستان گرفتیم، حدود ۴۰۰ هزار دلار سهم ما در عراق شد، در روسیه هم بچه‌های مالی حضور دارند و بالای ۱۵۰ هزار دلار در آنجا هست، امیدواریم با توافقی که با کمپانی هند داریم این وضع بهتر شود. من فکر می‌کنم ارزش فیلم به این نکات مالی نیست.
قطعاً ما هم این را نمی‌گوییم.
ما به آن چیزی که می‌خواستیم الحمدلله رسیده‌ایم. همان فرمایش آقا که گفتند موضع‌گیری‌ها مشخص می‌کند مسیر شما درست بوده است.
حتی با نگاه صنفی سینمایی هم نگاه کنیم این فیلم باعث مجهز شدن سینماها به سیستم دیجیتال شد.
متأسفانه هجمه‌ای حتی قبل از تولید شکل گرفت. می‌گفتند تمام تجهیزات سینماها تا چند سال باید درگیر این فیلم باشند. رجوع کنید به روزنامه‌ها در سال‌های ۸۷، ۸۸. تیترشان همین بود.
به برکت این فیلم و تدبیر گروه سازنده نه تنها چیزی از تجهیزات سینمایی استفاده نشد،بلکه امکاناتی هم برای سینمای ایران به‌وجود آورد که سال‌های سال سینمای ایران نمی‌توانست به آن برسد. می‌گفتند وقتی این فیلم بیاید، هیچ فیلم دیگری اکران نخواهد شد. شما ببینید در زمان اکران این فیلم چند فیلم دیگر اکران شد. به برکت این فیلم ۵۰ سینما در شهرهایی که فاقد سینما بودند ساخته شد.
اثر دوم و سوم از این سه‌گانه ان‌شاءالله چه زمانی کلید می‌خورد؟
ان‌شاالله باید بازخورد جهانی فیلم گرفته شود، بعد راجع به آن تصمیم‌گیری خواهد شد.
اینکه گفتید از همه علما دعوت کردید، همه آمدند؟ الازهر بالاخره آن را دید؟
نیامدند. بحث سیاسی بود. یعنی بدون اینکه فیلم را ببینند آن موضع را گرفتند، اما فیلم را که به بزرگان دانشگاه الازهر داده بودند نقاط مثبت بسیاری را گفته بودند. متأسفانه بحث سیاسی بود.
پشتوانه‌های محتوایی مثل آیت‌الله جوادی آملی و خود رهبری وقتی پشت فیلم هستند خدشه‌ای در آن نخواهد بود.
شما بازخوردهای این فیلم را در بیش از ۵۰ کشور بزرگ دنیا ببینید. به عرایض من بسنده نکنید.
شما چرا فیلم عراق را منتشر نکردید؟ من لحظاتی از آن را دیدم. مثل آنجایی که در عراق هلهله و گریه می‌کنند و…خیلی دوست داشتم فیلم اینها پخش شود.
یک کار مستندسازی بسیار قوی کرده‌ایم که ان‌شاءالله در اسرع وقت منتشر خواهد شد بعد از نمایش خانگی خصوصاٌ فیلم سخنرانی رهبری.
نمایش خانگی را هم که گفتید نزدیک است؟
فکر می‌کنم ان‌شاءالله از اواخر محرم شروع خواهد شد.
خیلی از بدنه سینما عدم هم‌سویی سیاسی و دینی دارند.
گاهی باید با چشم خود مظلومیت پیامبر(ص ) را دید. من نمی‌خواهم فیلمی را تخریب کنم ولی می‌بینم برای یک فیلم نهادهای مختلف میلیاردها تومان بلیت می‌خرند و در اختیار مردم قرار می‌دهند. جز شهرداری که یک رقم بسیار ناچیز خریداری کرده بود، از این فیلم هیچ‌کس حمایتی نکرد.
به هر حال ممنون. از لطفتان سپاسگزارم.