علت بیماری واریکوسل چیست؟ +علائم، پیشگیری و درمان
تصاویر واریکوسل ، علت بیماری واریکوسل ، عکس واریکوسل درجه ۳ ، علائم واریکوسل ،هزینه عمل واریکوسل ، درمان واریکوسل ،عوارض عمل واریکوسل
واریکوسل Varicocele به حالتی گفته میشود که سیاهرگهای درون کیسه بیضه (پوست کیسهای شکلی که بیضهها را در خود نگه میدارد) بزرگ یا گشاد میشوند. به این سیاهرگها اصطلاحاً شبکه پیچکی گفته میشود. از هر ۱۰۰ نفر مرد، ۱۰ تا ۱۵ نفر به واریکوسل دچار میشوند. در واقع واریکوسل حالتی شبیه به واریس سیاهرگهای پا میباشد که در کیسه بیضه اتفاق میافتد.
واریکوسل فقط در کیسه بیضه اتفاق میافتد و میتواند منجر به کاهش تولید اسپرم و کیفیت اسپرمها شود و در برخی از موارد میتواند ناباروری ایجاد کند. همچنین واریکوسل میتواند باعث کوچک شدن و چروکیدگی بیضهها شود. اگر واریکوسل موجب بروز درد و ناراحتی در شما شود و یا در صورتی که قصد فرزنددار شدن داشته باشید، نیاز به انجام عمل جراحی واریکوسل خواهید داشت. به منظور کاهش عوارض احتمالی ناشی از واریکوسل، ضروری است که حتماً به یک متخصص اورولوژی مراجعه کنید تا در اسرع وقت، این عارضه را درمان نماید.
وضعیت طبیعی در حالت عدم وجود واریکوسل چگونه است؟
فهرست مطالب
دستگاه تناسلی مردان وظیفه ساختن، ذخیره کردن و حرکت دادن اسپرم را بر عهده دارد. کیسه بیضه یک کیسه تشکیل شده از پوست است که بیضهها را در درون خود نگه میدارد. اسپرمها و هورمون تستوسترون در داخل بیضهها ساخته میشوند. اسپرمها بعد از بالغ شدن از طریق لوله مارپیچی شکلی به نام اپیدیدیم که در پشت هر بیضه قرار گرفته است، از بیضه خارج میشوند. اسپرم از طریق لولهای به نام رگ وابران از اپیدیدیمها به پروستات منتقل میشود. در هنگام انزال، مایع زمینهای سمن در پروستات با اسپرم ترکیب میشود و سمن را تشکیل میدهد. سمن از طریق مجرای پیشابراه به انتهای آلت تناسلی منتقل شده و از آنجا خارج میشود.
طناب منوی (بند بیضه)، رگ وابران و سرخرگ بیضهای که خونرسانی به بیضهها را بر عهده دارد را در درون خود نگه میدارد. همچنین در محل طناب منوی یک شبکه پیچیده از سیاهرگهای متصل به هم به نام شبکه پیچکی وجود دارد که خون را از بیضهها تخلیه میکنند. شبکه پیچکی خون موجود در سرخرگ بیضهای را قبل از آنکه وارد بیضهها شود، سرد میکند و دمای آن را پایین میآورد. به این ترتیب دمای خون درون بیضهها به حدی میرسد که برای ساختن اسپرم مناسب باشد.
واریکوسل چیست؟
واریکوسل به حالتی گفته میشود که اندازه سیاهرگهای شبکه پیچکی که در کیسه بیضهای واقع شده است، از حالت طبیعی بزرگتر شوند. این سیاهرگها شبیه به سیاهرگهای واریسی در پاها هستند. واریکوسلها در اوایل دوران بلوغ شکل میگیرند و به مرور زمان میتوانند بزرگتر شوند و راحتتر با چشم دیده شوند. واریکوسل بیشتر در سمت چپ کیسه بیضه اتفاق میافتد، زیرا آناتومی دستگاه تناسلی مردان در دو طرف یکسان نیست. البته واریکوسل ممکن است همزمان در هر دو طرف نیز تشکیل شود، اما این حالت بسیار نادر است.
چه عاملی باعث تشکیل واریکوسل میشود؟
بیضهها از طریق اتصال به طناب منوی در جای خود نگه داشته شدهاند. طناب نگهدارنده هر بیضه، همچنین حامل سیاهرگها، سرخرگها و اعصاب متعلق به هر غده بیضه میباشد. در سیاهرگهای سالم در داخل کیسه بیضه، یک سری دریچههای یک طرفه وجود دارد که خون را از داخل بیضه به کیسه بیضه میبرند و از آنجا آن را به طرف قلب بر میگردانند. گاهی اوقات خون به راحتی در داخل این سیاهرگها حرکت نمیکند و در آنجا انباشته شده و باعث بزرگ شدن سیاهرگ میشود.
اصولاً هیچ عامل خطر شناخته شدهای برای تشکیل واریکوسل وجود ندارد و علت دقیق به وجود آمدن آن نیز ناشناخته است. واریکوسل به آرامی و در طی یک دوره زمانی طولانی تشکیل میشود. اغلب مردانی که به این عارضه دچار میشوند در سنین ۱۵ تا ۲۵ سال هستند.
تشخیص علائم واریکوسل
این احتمال وجود دارد که واریکوسل هیچ گونه علائم مشخصی در شما نداشته باشد. اما علائم شایعی که ممکن است مشاهده کنید، عبارتند از:
- یک برآمدگی در یکی از بیضهها
- ورم کیسه بیضه
- بزرگ شدن یا پیچ خوردن محسوس سیاهرگها در کیسه بیضه که غالباً ظاهری شبیه به یک کیسه پُر از کرم پیدا میکند.
- احساس یک درد مبهم و مکرر در ناحیه بیضه
عوارض احتمالی
واریکوسل میتواند بر روی باروری فرد تأثیرات منفی داشته باشد. این عارضه در ۳۵ درصد از مردانی که دچار ناباروری اولیه و ۷۵ تا ۸۰ درصد از مردانی که دچار ناباروری ثانویه هستند، مشاهده شده است. ناباروری اولیه به حالتی گفته میشود که یک زوج بعد از حداقل یک سال تلاش قادر به بچهدار شدن نشده باشند. در حالی که ناباروری ثانویه به حالتی گفته میشود که یک زوج حداقل یک بار بچهدار شدهاند، اما بعد از آن دیگر قادر به باروری نیستند.
درجهبندی و تشخیص واریکوسل
واریکوسل یا واریسی شدن عروق بیضه شایعترین بیماری مردان پس از بلوغ است و ۱۰ درصد مردان بالغ به آن مبتلا هستند بهگونهای که شایعترین عامل ناباروری مردان است، سن شروع بیماری معمولاً در زمان بلوغ یا بلافاصله پس از بلوغ است اما در سن کمتر یا سن بالا نیز ممکن است ایجاد شود.
بیماری واریکوسل از نظر شدت به ۳ درجه تقسیمبندی میشود:
در نوع درجه ۱ اتّساع عروق فقط حین فشار شکمی در لمس توسط پزشک قابل تشخیص است.
در نوع درجه ۲ با فشار شکمی، اتساع عروق، قابل مشاهده میشود.
در نوع درجه ۳ حتی بدون فشار شکمی، اتساع عروق، در حالت ایستاده قابل مشاهده است.
واریکوسل یکطرفه اختلال در عروق خونرسانی یک بیضه (راست یا چپ) است و درمان آن با دوطرفه تفاوتی ندارد.
تشخیص واریکوسل از طریق روشهای مختلفی شامل ونوگرافی، سونوگرافی، ترموگرافی، سینتیگرافی، سی تی اسکن یا ام آر آی انجام میگیرد. ونوگرافی به عنوان بهترین آزمایش تشخیصی برای واریکوسل شناخته میشود، اما یک آزمایش تهاجمی است که از طریق کاتتریزاسیون سیاهرگهای بزرگ پا به منظور دسترسی به دستگاه تناسلی انجام میشود. ونوگرافی را میتوان همراه با آمبولیزاسیون با استفاده از بالنها یا کویلهای مخصوص برای درمان واریکوسل به طور همزمان انجام داد. سونوگرافی داپلر یک روش تشخیصی دیگر است که حالت تهاجمی کمتری نسبت به ونوگرافی دارد و نتایج حاصل از آن نیز به خوبی با نتایج ونوگرافی مطابقت دارد. این روش از طریق تشخیص جریان خون سیاهرگی در واریکوسلها عمل میکند. ترموگرافی، سینتیگرافی، ام آر آی و سی تی اسکن همگی روشهایی هستند که به خاطر هزینه بالا و فقدان مطالعات کافی در زمینه کاربرد آنها برای تشخیص واریکوسل، برای این منظور چندان مورد استفاده قرار نمیگیرند.
روشهای درمان واریکوسل
واریکوسل همیشه نیاز به درمان ندارد، اما در شرایط زیر ممکن است نسبت به درمان آن اقدام کنید:
- واریکوسل باعث درد و ناراحتی شما شده است.
- واریکوسل باعث بدشکلی بیضههای شما شده است.
- واریکوسل باعث ناباروری شما شده است.
- شما در صدد هستید که از روشهای کمک باروری استفاده کنید.
این عارضه در برخی از افراد میتواند باعث بروز مشکلاتی در عملکرد طبیعی بیضهها شود. در این صورت هر چقدر زودتر نسبت به درمان آن اقدام شود، شانس بهبود تولید اسپرم در بیمار بیشتر خواهد بود. گاهی اوقات پوشیدن لباس زیر تنگ و یا یک بیضهبند میتواند موجب حمایت از بیضهها و تسکین درد و ناراحتی شما گردد. اگر علائم واریکوسل شدیدتر شود ممکن است برای درمان آن به روشهای پیشرفتهتری از قبیل واریکوسلکتومی و امبولیزاسون واریکوسل نیاز باشد.
واریکوسلکتومی
عمل جراحی واریکوسلکتومی یک جراحی سرپایی است که در بیمارستان انجام میشود. در طی این عمل، یک متخصص واریکوسل و اورولوژی از طریق شکم شما به بیضهها دسترسی پیدا میکند و سیاهرگهای غیرطبیعی را مهار مینماید. به این ترتیب خون موجود در سیاهرگهای غیرطبیعی به سیاهرگهای سالم منتقل میشود. در مورد چگونگی آماده شدن برای این جراحی و نتایج قابل انتظار از آن با پزشک خود مشورت کنید.
آمبولیزاسیون واریکوسل
آمبولیزاسیون واریکوسل یک عمل سرپایی با خاصیت تهاجمی کمتر است که طی آن یک کاتتر کوچک به درون یکی از سیاهرگهای کشاله ران یا گردن وارد میشود. سپس یک سیمپیچ (کویل) از طریق کاتتر به محل واریکوسل فرستاده میشود و مسیر سیاهرگهای درگیر را مسدود میکند تا خون به آنها وارد نشود.
خطرات و عوارض درمان واریکوسل
در هنگام تصمیمگیری برای درمان واریکوسل باید حتماً به عوارض و خطرات آن نیز توجه کرد. نرخ کلی عوارض ناشی از این عمل از حدود ۱% در جراحی واریکوسلکتومی تا ۴% در روش لاپاراسکوپی و ۱۰% در روش رادیولوژی متغیر است (با احتساب مشکلات تکنیکی). مهمترین خطر مربوط به روش انسداد رادیولوژیکی آن است که ممکن است نتوان به سیاهرگهای واریکوسل دسترسی پیدا کرد و یا آنها را مسدود نمود (شکست تکنیکی). به طور کلی هر چند فهرست عوارض احتمالی ناشی از درمان واریکوسل خیلی طولانی است، اما به خاطر داشته باشید که شانس ابتلاء به این عوارض در عمل بسیار کم است.
چند روش ساده طب سنتی برای درمان «واریکوسل»
درمان و پیشگیری از ابتلا به واریکوسل
پنج اصل اصلاح تغذیه همواره رعایت شود؛ پرهیز از مصرف غذاهای سودازا و اجتناب از پوشیدن لباسهای تنگ، اگر دارای واریکوسل خفیف هستید، برای پیشگیری از بدتر شدن وضعتان، نباید کارهای ایستادنی انجام دهید، سماق و آش سماق و سرکهشیره زیاد میل کنید.
رفع یبوست با استفاده از مصرف خاکشیر با آب گرم، مصرف شربت سوداک و انجام فصد و زالودرمانی نزد پزشک حاذق انجام شود، ضمناً برای درمان واریکوسل، نوره را طبق معمول هر دو سه روز یک بار میتوانید استفاده کنید.
یکی از داروهای بسیار مفید برای شما نیز ماءالجبن (آب پنیر) همراه با افتیمون است؛ هر روز صبح ناشتا ۲ لیوان ماءالجبن با افتیمون (هر نیم ساعت یک لیوان) میل کنید.
روش تهیه ماءالجبن (آب پنیر) برای درمان واریکوسل
۲ لیوان شیر را بجوشانید و در زمان نزدیک به جوش (قبل از بهجوش آمدن شیر و اضافه کردن سرکه) دو قاشق افتیمون در یک پارچه بسته و ۵ بار بهمدت هر بار ۳۰ ثانیه در شیر زده شود سپس در حال جوش یک قاشق سرکه خانگی به آن بزنید تا شیر بِبُرَد و بعد شعله را خاموش کنید و یک ساعت بعد آن را صاف کنید، مایع حاصله را آب پنیر میگویند.
اگر واریکوسل برای فرد، عارضهای ایجاد کند لازم است درمان انجام شود در غیر اینصورت احتیاج به درمان خاصی نیست؛ در طب امروزی درمان واریکوسل طی عمل جراحی (که بهروشهای مختلف انجام میگیرد) صورت میپذیرد که بعضاً مجدداً عود میکند اما در طب سنتی معمولاً بدون جراحی مشکل قابل حل است؛ اگر شما بهتشخیص یک اورولوژیست تصمیم به جراحی هم دارید حتماً قبل از جراحی یک دوره پاکسازی سودا انجام دهید.