گفتگو با بهنام نعیمی کلکسیونر، محقق و پژوهشگر گردو

همانگونه که می دانید گردو میوه و خشکباری است که فواید بسیاری دارد و از تمامی اجزا آن در صنایع مختلف استفاده می شود.

مغز گردو نوعی خشکبار مقوی، حاوی بیشترین مقدار ویتامین های ۶B، ۱B و ۵B (پانتوتنیک اسید) و بهترین منبع منگنز و مس و سرشار از امگا ۳ است که باعث کارکرد بهتر مغز انسان می‌شود. اما تلاشگران عرصه پرورش آن گمنام مانده اند از این رو گفت وگویی را با بهنام نعیمی کارشناس درخت گردو انجام داده ایم که حاصل آن را با هم می خوانیم:

لطفاً برای آشنایی بیشتر خوانندگان روزنامه با شما کمی از بیوگرافی و رزومه کاری تان بگوئید:

بهنام نعیمی، متولد تهران ۱۳۳۷، سکونت از سال ۱۳۵۴ در کرج و هم اکنون ساکن شهر جدید هشتگرد، محقق و پژوهشگر، ‌با سابقه‌ ۴۱ سال تحقیق در خصوص درخت گردو، اولین پیوندزن درخت گردو در ایران در سال (۱۳۵۵)، اولین مبتکر تغییر تاج (پیوند درختان کهن گردو) در سال ۱۳۵۷، کاشف حدود ۴۰۰ ژنوتیپ برتر گردو، طی  ۲۸  سال گردشگری در سرتاسر  کشور، کاشف ژنوتیپ میوه دهنده پس از سرمای بهاره‌، رکورددار و کلکسیونر درشت ترین سایز میوه گردو در ایران.

از انگیزه خود برای تحقیق در زمینه درخت گردو و علاقه شما به آن برایمان بگوئید:

از سال ۱۳۵۵ علاقه شدیدی به درخت گردو پیدا کردم. به نظر من در DNA هر انسانی ویژگی خاصی نهفته است و این علاقه من به گردو به طور ذاتی بوده است. عشق من به گردو به حدی بوده که حدود ۲۸ سال در سراسر کشور با صرف هزینه های شخصی و تحمل سختی فراوان به دنبال گونه های مختلف آن باشم.

تا کنون به چه توفیقاتی دست یافته اید؟

در حال حاضر ژنوتیپ های فوق العاده ارزشمندی هستند که به لحاظ کمی وکیفی‌ از ارقام کشورهای بزرگ تولید کننده ای چون آمریکا، چین، فرانسه  و سایر کشورها به مراتب ارزشمندتر و برتر خواهند بود.

تاکنون روی چند گونه گردو کار کرده اید؟

بنا به اظهارات پرفسور ژرمن که بزرگترین متخصص گردوی جهان هستند، ایران؛ بانک ژنتیک گردوی جهان است و می توانم به اغراق بگویم که بیش از ۲۰ میلیون شخصیت مستقل ژنتیکی و ژنوتیپ متفاوت در ایران وجود دارد. البته غالباً این گونه ها نامرغوب است و به عبارتی این ۲۰ میلیون درختی که در ایران وجود دارد بیش از ۱۸ میلیون از آنها نامرغوب هستند و باید تغییر تاج پیدا کنند.

منظور از تغییر تاج چیست؟

تغییر ژنتیکی درختان نامرغوب از طریق پیوند را به اصطلاح تغییر تاج یا همان سرشاخه کاری می گویند.

پیدایش این گیاه به چه زمانی باز می گردد؟

قبل از اینکه انسانی پا به این سرزمین بگذارد این سرزمین محل رویش این گیاه بوده و به نوعی جزو ساکنین اولیه این سرزمین محسوب می شود. در ضلع جنوب شرقی میدان آزادی تهران موزه ای از فسیل های آبزیان و سنگواره ای درختان وجود دارد که یک سنگواره از درخت گردو که قدمتش بیش از یک میلیون و پانصد هزار سال است. بنا به نظر تمامی صاحب نظران داخلی و خارجی زیست گاه گردو در جهان، ایران بوده است و به همین دلیل درخت گردو را به نام (پرشین والنات) می شناسند.

در خصوص اصلاح نژاد و یا گسترش کاشت درخت گردو چه باید کرد؟

استراتژیک ترین و سمبلیک ترین گیاه ایران گردو به شمار می رود. علی رغم وجود ژنوتیپ های ارزشمند و استثنایی در ایران متأسفانه در ایران برای گردشگری در این خصوص هیچ برنامه ریزی صورت نگرفته و مراکز تحقیقاتی هم هیچ حمایتی هم از من نکرده اند و حتی حاضر نیستند یکی از ژنوتیپ ها (به نوعی سوپر استارهای ژنتیکی ایران و جهان) را که طی یک پروژه ۲۸ ساله به وجود‌ آمده را ثبت نمایند.

چه انتظاراتی از مسئولین دارید؟

حدود ۵ سال پیش جهت ثبت رکورد به سازمان ثبت و نهال کشور مراجعه نمودم که مسئول سازمان با بی عدالتی کامل مشقت ها و مخارجی را که متحمل شده ام را نادیده گرفته و طی اظهارات خود اعلام نمودند: این رکوردها به نام شما ثبت نمی گردد بلکه باید به نام سازمان باید ثبت گردد.

کاشت گونه های فعلی را چگونه ارزیابی می کنید؟

به نظر من موفق نبوده اند زیرا پس از معرفی رقم Z63 از سوی سازمان های بخش کشاورزی در عمل مشخص شد این رقم کارنامه موفقیت آمیزی نداشته و عملکرد این رقم و تمامی ارقام های خارجی در مقام مقایسه با عملکرد سوپر استارهای به وجود آمده ‌یک سوم یا یک چهارم  می باشد که می توان با ژنوتیپ هایی که بوجود آورده ایم می توان حدود ۱۲ تا ۱۵ تن در هکتار با ویژگی هایی به مراتب بهتر از ارقام خارجی مثل چندلر، هارتلی، پدرو، لارا، چیکو، فرانکت و فرنور داشت.

کشور خارجی با این ژنوتیپ های برتر ایران جای هیچگونه رقابتی نخواهد داشت و یک مسئله دیگر پیوند درخت گردو می باشد که یک رشته بسیار تخصصی بوده و من حدود ۴۰ سال پیش تکنیکی را برای اولین بار ابداع کرده ام که بعد از سال ۱۳۵۵ توانستم ۱۰ تکنیک ابتکاری را جهت تغییر تاج درختان ۵ تا ۵۰۰ ساله را با ضریب گیرائی  حدود ۹۵ درصد را ابداع نمایم.

در کدام استان ها در خصوص مشاوره نقش دارید؟

در جای جای ایران حتی در استان خودم البرز، گردو داریم و این مسئله باعث شده درخت گردو و میوه گردو در ضرب المثل های ما نیز وجود داشته باشد. من به تمام مناطق گردو خیز کشور رفته ام و بزرگترین قطب گردو بافت کرمان در استان کرمان با ۹۰۰۰ هکتار زیر کشت و بعد از آن شهر تویسرکان از توابع استان همدان با ۴۹۰۰ هکتار در مقام دوم قرار دارد.

چرا درخت گردو را سمبلیک ترین واستراتژیک ترین درختان‌میوه می دانید؟

هیچ درخت مثمری تا ۱۳۰۰ سال تولید پایدار نخواهد داشت و از سوی دیگر به علت خشکبار بودن نیاز به مراقبت و زمان چیدن نخواهد داشت و همچنین نیاز به ظرف های خاص و سردخانه نیز ندارد. خیلی راحت می توان آن را صادر کرد و میوه گرانی به شمار می رود. بافت چوبی درخت گردو جزو ارشمندترین درخت ها از نظر صنعتی به شمار می رود و تنها گیاهی است که تمام اجزاش مصرف می شود. پوست خشک میوه گردو به مصارف صنعتی مثل ساخت MDF و صنعت پتروشیمی و پوست سبز، برگ و ریشه آن برای صنایع آرایشی و ساخت عطر و گیاه پزشکی و میوه آن نیز که مشخص است.

فاصله استاندارد برای کاشت درختان چه قدر باید باشد؟

اگر هدف توجیه اقتصادی مد نظر باشد فاصله کاشت ها باید ۸ متر در نظر گرفته شود و لزوما پس از تراکم درختان پس از ۱۲ تا ۱۵ سال‌ باید به صورت یکی در میان حذف شوند، روحیات باغداران گردوی کشور به گونه ای است که تمایلی جهت ریشه کن نمودن درختان متراکم و درختان نامرغوب نداشته و ندارند.

چه توصیه هایی به باغداران دارید؟

به باغدارانی که اقدام به باغات جدیدالاحداث گردو می نمایند توصیه می شود جهت آینده نگری فاصله کاشت های درختان گردو را ۱۵ متر در نظر گرفته و می توانید بین آنها از درختانی همچون هلو، آلو، زردآلو، گیلاس و… که تولید مفید آنها از بیش از ۷ تا ۱۵ نیست استفاده نمایند و قاعدتاً پس از اینکه تولید مفید این گونه درختان خاتمه پیدا کرد باید بکلی ریشه کن شده و فقط درختان گردو حفظ و نگهداری شوند.

چه پیشنهادهایی دارید؟

از لحاظ تولید، ایران مقام سوم را در جهان دارد و پیش از آن کشورهای چین و آمریکا تولیدات بالایی در این زمینه دارند و در خصوص صادرات به علت حجم بالای مصرف داخلی ایران مقام ۲۵ را در جهان به خود اختصاص داده است که می توان از طریق تغییر تاج درختان نامرغوب میزان تولید را به ۱۰ برابر افزایش داد.

طی اجرای یک پروژه‌ مشترک ۱۳ ساله با آقای مهندس حاجی زاده ژنوتیپ هائی را به وجود آورده ایم که بعد از سرمای بهاره میوه داده و به نوعی میوه ثانویه تشکیل می دهد، سنبل نر نداشته و فرضیه ای که من دارم این است که اگر میوه ثانویه این درخت را بگیریم و بکاریم صفت بکرزایی در آن ایجاد می شود چون یکی از بزرگترین معضلات درختان گردوی جهان این که هیچ درختی از خود درخت لقاح پیدا نمی کند و حشراتی هم هیچ نقشی در گرده افشانی گردو ندارد چون ماده ای به نام ژوگلانید ترشح می کند که دور کننده حشرات است. به عبارتی بارور شدن تمامی درختان گردوی جهان مستلزم جهت باد از سوی درخت گرده دهنده به سوی گرده گیرنده می باشد که ما این معضل را با اجرای یک پروژه مشترک ۱۳ ساله به اتفاق آقای مهندس حاجی زاده و خلق ژنوتیپ های آپومیکسی (بکرزا) برطرف نمودیم و ژنوتیپ‌های بوجود آمده دارای صفت هائی چون پرباری، آپومیکسی (بکرزا)، سایز میوه بازار پسند، مقاوم بودن به سرما و آفات، میوه دهی پس از سرمای بهاره، نسبت بیش از ۵۷ درصد مغز به پوست خشک را دارا می باشند.