رکود بسیار سنگین در انتظار بازار خودرو
افزایش قیمت خودرو این روزها بی سروصداتر از هر زمان دیگری رخ داده است. بررسی قیمت انواع خودروها نشان می‌دهد که بازار روزهای پر نوسانی را پشت سر می‌گذارد، این در حالی است که فعالان در این حوزه خبر از رکود شدید و ادامه‌دار در این بازار میدهند. با توجه به این مسئله باید دید که در شرایط فعلی بازار که معاملات به نوعی در آن قفل شده است دلیل افزایش قیمت‌های اخیر چیست؟
در گذشته هنگامی که صحبت از گران شدن خودروهای مختلف به میان می‌آمد کارشناسان و صاحب‌نظران اولین و اصلی‌ترین دلیل را نوسان در بازار ارز عنوان می‌کردند. در آن شرایط افزایش نرخ قیمت خودرو را مقطعی می‌دانستند و بر این باور بودند درصورتی که قیمت دلار به نرخ واقعی خود بازگردد قیمت خودرو نیز کاهش می‌یابد. این گفته‌ها زمانی می‌توانست به عنوان دلیل مطرح شود که بازار ارز با نوسان و تنش مواجه باشد، اما اگر نگاهی به روند حرکتی این روزهای بازار ارز داشته باشیم در می‌یابیم که این بازار دیگر همانند گذشته با جهش‌های ناگهانی روبه‌رو نیست و نمی‌توان دلیل گرانی روزهای اخیر بازار خودرو را با این مسئله توجیه کرد. بررسی‌های میدانی بازار خودروی پایتخت حکایت از رشد ۶ تا ۱۰ میلیون تومانی قیمت خودروهای داخلی در یک هفته گذشته دارد.
بر اساس این گزارش در بازار خرید و فروش خودرو، پراید ۱۱۱ با قیمت حدود ۶۴ میلیون تومان، پراید ۱۳۱ با قیمت ۶۰ میلیون تومان، چانگان با قیمت ۲۳۰ میلیون تومان و استپ‌وی با قیمت ۲۵۵ میلیون تومان مورد معامله قرار گرفت. همچنین کوئیک اتوماتیک با قیمت ۱۲۲ میلیون تومان و تیبا۲ با قیمت ۷۴ میلیون تومان به فروش می‌رسید.
از سوی دیگر رصد قیمت برخی از محصولات ایران خودرو نیز افزایش قیمت را نشان می‌دهد. در گروه ایران‌خودرو، هر دستگاه پژو ۲۰۶ تیپ ۲ بسته به امکانات و آپشن‌ها بین ۹۶ تا ۹۸ میلیون تومان، پژو ۲۰۶ تیپ ۵ بین ۱۱۶ تا ۱۲۲ میلیون تومان، پژو ۲۰۶ وی ۸ بین ۱۱۷ تا ۱۲۳ میلیون تومان، سمند ال.ایکس ۹۴ میلیون تومان، دنا ساده ۱۳۷ میلیون تومان و پژو پارس ۱۱۵ میلیون تومان قیمت‌گذاری شد. هنگامی که دلیل گرانی‌های اخیر را پرس‌وجو می‌کنیم عده‌ای دلیل آن را بی‌ثباتی نرخ ارز و عده‌ای دیگر محدودیت عرضه از سوی خودروسازان را عنوان می‌کنند. فربد زاوه، کارشناس صنعت خودرو در پاسخ به این پرسش که آیا اتفاقات بازار ارز می‌تواند بر روی بازار خودرو اثرگذار باشد یا خیر، به «ابتکار» گفت: در ابتدا باید رابطه بین بازار ارز و بازار خودرو را بررسی کنیم. هنگامی که سیاست‌های پولی دچار اشکال می‌شود و دولت هم انضباط مالی ندارد تورم به وجود می‌آید. زمانی که تورم شکل می‌گیرد اولین جایی که نمود تورم را می‌بینیم در تبدیل نرخ ارز است. بنابراین این تصور به وجود می‌آید که گران شدن دلار دلیلی برای گرانی در بازارهای اقتصادی خواهد بود. این تصور که چون دلار گران می‌شود پس باید همه بازارها با افزایش قیمت مواجه شوند باور غلطی است. ما باید بدانیم که دلار تنها همانند یک دما‌سنج بوده که زودتر از بقیه کالاها به افراد اطلاع می‌دهد که گرانی در راه است.
وی در ادامه افزود: اگر بخواهیم نرخ دلار را به نسبت اوایل سال بررسی کنیم خواهیم دید که از ابتدای سال جاری حدود ۲۰ درصد افزایش پیدا کرده. از سوی دیگر تورم کشور طبق آمارهای رسمی حدود ۴۰ درصد است. حالا بازار خودرو را بررسی کنیم، اینکه ۴۰ درصد قیمت خودرو به نسبت اوایل سال افزایش پیدا کرده است؛ یعنی حفظ تورم در بازارخودرو. اگر کمتر از این درصد افزایش قیمت را داشتیم به معنای این بود که قیمت‌ها از تورم عقب مانده و همین مسئله باعث می‌شد که بازار در چند سال آینده با جهش چند برابری قیمت مواجه شود. این مسئله یک طرف ماجرا است و از طرف دیگر عرضه خودرو توسط خودروسازان هم عاملی است که می‌تواند اثر مستقیمی بر قیمت‌ها در بازار بگذارد.
این کارشناس صنعت خودرو در بخش دیگری از صحبت‌ها به کاهش عرضه از سوی خودروسازان اشاره کرد و دراین‌باره ادامه داد: عرضه طی دو سال گذشته ۴۰ درصد کاهش پیدا کرده است. تولید ده ماهه ما در گذشته معمولا ۱ میلیون و ۲۰۰ هزار دستگاه بود و اکنون حدود ۵۰۰ هزار دستگاه است. هرچند گفته می‌شود که تا پایان سال به تولید یک میلیون دستگاه می‌رسیم که اگر هم برسیم به نسبت سال ۹۶ کاهش ۵۰۰ هزار دستگاهی در بازار داریم که خود عامل کمبود کالا و ایجاد تورم خواهد شد.
زاوه معتقد است که بازار خودرو در ماه‌های آتی درگیر رکودی وحشتناک خواهد شد. وی دراین‌باره گفت: با این سطح از قیمت‌ها، بازار خودرو آبستن رکود سنگینی است چراکه قدرت خرید افراد به این سرعت بالا نخواهد رفت. ارزان‌ترین خودرو در کشور پراید است و هنگامی که حقوق یک کارگر را محاسبه می‌کنیم خواهیم دید که یک کارگر باید حدود ۲۰ ماه صبر کند تا بتواند یک پراید بخرد. حالا اگر یک کارگر بخواهد یک دستگاه ۲۰۶ بخرد باید حدود ۱۰۰ ماه (۸ سال) صبر کند تا این خودرو را تهیه کند. این ماجرا تنها مختص کارگران نیست و کارمندان هم وضعیتی مشابه دارند. معنای این جریان این است که ما به زودی با یک رکود وحشتناک مواجه خواهیم شد. از یک طرف شاخص تورمی افزایش دارد و از طرفی دیگر تولید کاهش یافته است و بر اساس این جریان ما شاهد کاهش قیمت در بازار خودرو نخواهیم بود.
این کارشناس صنعت خودرو اظهار کرد: ما باید توجه داشته باشیم که بازار با شعارهایی که آقایان در رسانه‌ها میدهند کاری ندارد. بازار به تعداد عرضه‌ای که ورود پیدا می‌کند و همچنین تقاضایی که وجود دارد تصمیم می‌گیرد که چگونه حرکت کند. بازار یک شخص خاص نبوده بلکه یک سیستم تعادلی است. وقتی فردی به دنبال قطعه و یا خودرویی باشد که نیست مجبور می‌شود پول بیشتری بدهد. این ماجرا تا جایی ادامه پیدا می‌کند که تعداد افرادی که حاضر هستند این پول را بپردازند با تعداد کالاهای موجود در بازار برابر شود. این یک اصل پذیرفته شده است و نمی‌توان شعارهای خلاف این اصل را داد.
وی افزود: متاسفانه مشکلات بازار خودرو تنها با حرف حل نمی‌شود و تا زمانی که تعادل در بازار برقرار نباشد نمی‌توان انتظار بهبود وضعیت را داشت. تا زمانی که برخی از سیاست‌های ما تغییر پیدا نکند وضعیت در بازارهای اقتصادی همینگونه خواهد بود و نتیجه بهتری از شرایط فعلی حاصل نخواهد شد.