ناظر بازار بورس کیست؟
شاید اسم ناظر بازار هم تا حالا به گوش شما نرسید باشد. بنابراین اگر سهامدار جدید و تازه وارد هستید که به تازگی پا به عرصه بازار بورس و اوراق بهادار نموده اید، می بایست ناظر بازار را شناخت و از فعالیت های وی در بورس آشنایی داشت.
بازار اوراق بهادار در ایران از سال ۱۳۴۶ بر اساس قانون تاسیس بورس در ایران فعالیت میکرد و طبق این قانون سازمان کارگزاران بورس اوراق بهادار تهران وظیفه گرداندن امور مربوط به بازار سرمایه را داشت که زیر نظر شورای عالی بورس که ریاست آن بر عهده بانک مرکزی بود فعالیت می کرد.
اما از سال ۱۳۸۴ و به موجب قانون بازار اوراق بهادار، ریاست شورای عالی بورس و اوراق بهادار در قالب یک شورای ۱۱ نفره، به وزیر اقتصاد رسید و مقرر شد که عملیات نظارت از اجرا جدا شود. طبق قانون بازار اوراق بهادار، سازمان بورس و اوراق بهادار به عنوان مقام ناظر بازار سرمایه با شرح وظایف مشخص تشکیل شد و عملیات اجرا نیز به بورس ها در قالب فعالیت به شکل سهامی عام واگذار شد که وظایف آنها نیز در قانون آمده است.
تمامی شرکت هایی که در بازار بورس و فرابورس ایران فعالیت می کنند، تمامی اطلاعات خود را اعم از گزارشات و آمار تولید و فروش، صورت های مالی فصلی، شفاف سازی های قیمتی و… را به اطلاع سهامداران خود برسانند. جهت انجام اینکار سامانه جامع اطلاعات ناشران بازار موسوم به کدال راه اندازی گردید. بدین ترتیب هرگونه اطلاعاتی که باعث شود قیمت سهام شرکت بر اساس آن دچار تغییر و نوسان گردد، از طریق این سایت به اطلاع سهامداران می رسد. سازمان بورس به عنوان نهاد نظارتی بازار بر صحت ارائه این اطلاعات نظارت کرده و در صورتی که اطلاعات منتشره با واقعیت مغایرت داشته باشد با شرکت مربوطه برخورد کرده و نماد شرکت را متوقف نموده و تا زمانی که شفاف سازی در این مورد صورت نگیرد، اجازه معامله این سهم را به سهامداران نمی دهد.
زمانی که به دلیل اطلاعات با اهمیت منتشره در مورد یک شرکت، تصمیم به توقف نماد آن می شود و یا اینکه شرکتی بعد از انتشار اطلاعات مجاز به معامله می گردد، ناظر بازار این اطلاعات را در اختیار عموم قرار می دهد.
به عنوان مثال شرکتی که قرار است به دلیل تشکیل مجمع سالیانه، نماد آن متوقف گردد، ناظر بازار طی اطلاعیه به تمام فعالین اعلام می دارد که نماد شرکت مذبور در پایان روز معاملاتی به دلیل تشکیل مجمع سالیانه متوقف می گردد. در زمانی که شرکت بعد از شفاف سازی و رفع ابهام آماده بازگشایی می شود، ناظر بازار با اطلاعیه ای مانند، نماد شرکت با توجه به برگزاری مجمع فوق العاده جهت تصمیم گیری برای افزایش سرمایه در روز معاملاتی جاری آماده بازگشایی می گردد، سهامداران آن شرکت را از بازگشایی سهم مطلع می سازد.
به طور کلی می توان گفت که ناظر بازار با بررسی و رصد مداوم شرکت های پذیرفته شده در بازار سرمایه ایران، امنیت سرمایه گذاری را برای فعالین بازار رقم میزند.
مدیریت نظارت بر بورسها
فهرست مطالب
نام مدیر : محسن خدابخش
ماموریت
بر اساس ماده (۲) قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران، مهمترین اهداف سازمان بورس و اوراق بهادار (مصوب آذرماه ۱۳۸۴)، ساماندهی، حفظ و توسعه بازار شفاف، منصفانه و کارای اوراق بهادار و نظارت بر حسن اجرای قانون مذکور در راستای حمایت از حقوق سرمایه‌گذاران می‌باشد.
در راستای تحقق اهداف فوق، ماموریت “اداره امور بورسها و بازارها”، نظارت بر تأسیس و فعالیت بورسها، بازارهای خارج از بورس و شرکت‌های سپرده‌گذاری‌مرکزی اوراق بهادار و تسویۀ وجوه و رعایت قانون و مقررات در آن می‌باشد.
اهداف و برنامه ها
اهداف :
با توجه به رسالت سازمان و به منظور همگامی با مأموریت و اهداف سازمان، ادارۀ امور بورسها و بازارها ، دارای اهدافی به شرح زیر می‌باشد:
– درخواست صدور، تعلیق و لغو مجوز تأسیس بورسها، بازارهای خارج از بورس و شرکت‌های سپرده‌گذاری‌مرکزی اوراق بهادار و تسویۀوجوه
– بررسی و پیشنهاد اساسنامه بورسها، بازارهای خارج از بورس و شرکت‌های سپرده‌گذاری‌مرکزی اوراق بهادار و تسویۀ وجوه و نظارت بر فعالیت آنها
– اتخاذ تدابیر لازم جهت پیشگیری از وقوع تخلفات در حوزۀ فعالیت بورسها، بازارهای خارج از بورس و شرکت‌های سپرده‌گذاری مرکزی اوراق‌بهادار و تسویۀوجوه و حمایت‌از حقوق و منافع سرمایه‌گذاران دربازار‌اوراق‌بهادار
– اعلام آن‌دسته از تخلفات در حوزۀ فعالیت بورسها، بازارهای خارج از بورس و شرکت‌های سپرده‌گذاری‌مرکزی اوراق بهادار و تسویۀ وجوه که اعلام آنها طبق این قانون بر عهده سازمان است، جهت ارائه به مراجع ذیصلاح:
– ارائه گزارش‌های ادواری در مورد وضعیت بازار اوراق بهادار:
– همکاری با سایر نهادهای سیاست‌گذاری و نظارتی در حوزۀ بورسها، بازارهای خارج از بورس و شرکت‌های سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویۀ وجوه:
– پیشنهاد سقف نرخ‌های‌خدمات و کارمزدهای بورسها، بازارهای خارج از بورس و شرکت‌های سپرده‌گذاری‌مرکزی اوراق بهادار و تسویۀوجوه
– نظارت بر حسن اجرای قانون و مقررات مربوط در حوزۀ بورسها، بازارهای خارج از بورس و شرکت‌های سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویۀ وجوه
– پیشنهاد آیین‌نامه‌ها، دستور‌العمل‌‌ها و مقررات لازم برای اجرای قانون در حوزۀ وظایف اداره
– پیگیری توسعه بازارها و ابزارهای جدید
– انجام وظایف حوزه مبارزه با پولشویی در بازار سرمایه
برنامه‌ها:
با توجه به اهداف تعیین شده، برنامه‌ها و مسئولیت‌های این اداره به شرح زیر می‌باشد:
۱- انجام اقدامات لازم درخصوص صدور، تعلیق یا لغو مجوز بورسها، بازارهای‌خارج‌از بورس و شرکت‌های سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویۀ وجوه و پیگیری وظایف محوله در زمان راه‌اندازی، تعلیق یا توقف فعالیت آنها،
۲- نظارت مستمر بر فعالیت بورسها، بازارهای‌خارج‌ازبورس و شرکت‌های سپرده‌گذاری‌مرکزی اوراق بهادار و تسویۀ وجوه ازحیث رعایت اصول راهبری شرکتی، انتشار اطلاعات بازار، برگزاری مجامع، صدور مجوزها، وضع مقررات جدید و سایر احکام مقرر درقانون و مقررات،
۳- دریافت اطلاعات و مدارک متقاضیان سمت در بورسها، بازارهای خارج از بورس و شرکت‌های سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویۀ وجوه، بررسی و پیگیری به منظور تصمیم‌گیری در مورد صلاحیت آنها،
۴- نظارت بر فعالیت بورسها، بازارها و شرکت‌های سپرده‌گذاری‌مرکزی اوراق بهادار و تسویۀ وجوه در خصوص رعایت قانون، مقررات و الزامات اساسنامه‌ای آنها از جمله:
پذیرش اوراق بهادار داخلی و خارجی
سرمایه‌گذاری اشخاص خارجی
بکارگیری ابزارهای مالی
عرضه اوراق بهادار پذیرفته‌شده بورس مربوطه در بازارهای خارجی
۵- بررسی و نظارت مستمر بر سیستم‌های خود تنظیم‌گری بورسها، بازارهای‌خارج‌از بورس و شرکت‌های‌سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویۀ وجوه و حصول اطمینان از استقرار سیستم‌های مناسب مطابق قانون و مقررات،
۶- تهیه گزارش‌های تحلیلی دوره‌ای در خصوص استقرار سیستم‌های خود تنظیم‌گری مناسب در بورسها، بازارهای خارج از بورس و شرکت‌های سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه و ارسال به مراجع ذیربط،
۷- انجام پیگیری‌های لازم در خصوص تسهیل و تقویت اقدامات نظارتی مربوط به بورسها، بازارهای خارج از بورس و شرکت‌های سپرده‌گذاری‌مرکزی اوراق بهادار و تسویۀ وجوه،
۸- پیگیری و تهیه‌گزارش مربوط‌به شکایات‌دریافتی درخصوص مدیریت بورسها، بازارهای‌خارج‌ازبورس و شرکت‌های سپرده‌گذاری‌مرکزی اوراق بهادار و تسویۀ وجوه،
۹- تهیه گزارش‌های کارشناسی در خصوص موارد بااهمیت نقض قانون و مقررات از سوی بورسها، بازارهای خارج از بورس و شرکت‌های سپرده‌گذاری‌مرکزی اوراق بهادار و تسویۀ وجوه و ارجاع به مراجع ذیصلاح
۱۰- تهیۀ گزارش‌های ادواری در مورد وضعیت بازار اوراق بهادار.
۱۱- تهیه گزارش‌های تحلیلی دوره‌ای از عملکرد بورسها، بازارهای خارج از بورس و شرکت‌های سپرده‌گذاری‌مرکزی اوراق بهادار و تسویۀ وجوه و ارسال تمام یا بخشی از آن به مراجع ذیربط،
۱۲- ارتباط و هماهنگی با نهادهای مرتبط داخل و خارج از سازمان در امور مرتبط با بورسها، بازارهای خارج از بورس و شرکت‌های سپرده‌گذاری‌مرکزی اوراق بهادار و تسویۀ وجوه
۱۳- تهیۀ گزارش و ارائۀ پیشنهاد درخصوص سقف‌کارمزدهای بورسها، بازارهای خارج‌از بورس و شرکت‌های سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویۀ وجوه
۱۴- بازرسی از بورسها، بازارهای‌خارج‌ازبورس و شرکت‌های سپرده‌گذاری‌مرکزی اوراق بهادار و تسویۀ وجوه به صورت دوره‌ای و حسب مورد براساس شکایت دریافتی،
۱۵- بررسی مقررات پیشنهادی بورسها، بازارهای خارج از بورس و شرکت‌های سپرده‌گذاری‌مرکزی اوراق بهادار و تسویۀ وجوه و ارائه نظرات اصلاحی در این خصوص به مراجع ذیصلاح،
۱۶- پیشنهاد آیین‌نامه‌ها، دستور‌العمل‌‌ها و مقررات لازم برای اجرای قانون در حوزۀ وظایف اداره
۱۷- مدیریت و هماهنگی جهت توسعه ابزارهای قابل معامله دربورس‌ها
۱۸- پیگیری ایجاد بازارهای جدید معاملاتی در بورس ها
۱۹- تدوین مقررات و استقرار سیستم نظارت بر پولشویی در بازار سرمایه
چارت سازمانی
اداره نظارت بر بازار بورس‌های اوراق بهادار
نام رییس : نازنین محمدی استخری
ماموریت
بر اساس ماده ۲ قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران، مهمترین هدف سازمان بورس و اوراق بهادار، ساماندهی، حفظ و توسعه بازار شفاف، منصفانه و کارای اوراق بهادار و نظارت بر حسن اجرای قانون مذکور در راستای حمایت از حقوق سرمایه‌گذاران است.
بر این اساس، این اداره به عنوان یکی از ادارات مدیریت نظارت بر بورسها بر کلیه فعالیت‌های انجام شده مربوط به بازارهای معاملات اوراق بهادار در بورس و فرابورس نظارت داشته و به طور مستمر به گزارش رویدادها و اتفاقات جاری بازار و عکس‌العمل در خصوص آنها می‌پردازد. این فعالیت، توسط کارشناسان و با استفاده از سامانه‌های خودکار نظارتی انجام شده و شامل عکس‌العمل در لحظه و پیگیری‌های بعدی است.
اهداف و برنامه ها
به طور کلی اهداف و برنامه‌های این اداره در ۳ دسته کلی به شرح ذیل قابل تشریح است:
۱- بررسی کلیه اقدامات انجام شده در حیطه معاملات از حیث دستکاری قیمت، اغوای اشخاص و یا القای ظاهری گمراه‌کننده
۲- نظارت بر معامله‌کنندگان اوراق بهادار به منظور جلوگیری و یا کشف انجام معاملات متکی بر اطلاعات نهانی
۳- تهیه گزارش‌های آماری- تحلیلی در حیطه بازار و فعالان آن
در راستای انجام وظایف فوق، این اداره با استفاده از سامانه نظارتی و بر اساس فرآیندها و گزارش‌های تعریف شده مربوط به صورت روزانه بر تمامی اقدامات انجام شده در بازار اوراق بهادار بورس و فرابورس شامل تراکنش‌ها، سفارشات، معاملات، اخبار و شایعات مربوط و … نظارت داشته و بسته به مورد نسبت به عکس‌العمل آنی و یا پیگیری موضوع از طریق مراجع ذیصلاح اقدام می‌کند. این نظارت از طریق اقداماتی شامل موارد زیر انجام می‌گیرد:
۱. نظارت مستمر بر بازارهای بورس اوراق بهادار و بازارهای خارج از بورس
۲. تشخیص ناهنجاری‌های عمده بازار و موارد تکرارشونده و تهیه گزارش‌های تکمیلی درباره آنها
۳. تهیه گزارش کارشناسی برای موارد مشکوک به تخلف و نابهنجاری بازار
۴. بررسی معاملات متکی به اطلاعات نهانی
۵. بررسی شایعات و اخبار و تاثیر آنها بر بازار به ویژه از حیث اغوای اشخاص
۶. تعریف شکل‌های جدید دستکاری و گزارش آنها جهت تعریف و طراحی ابزار
۷. تطبیق عملیات بازار با آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های مرتبط
۸. دریافت گزارش‌های تخلف مربوط از دیگر واحدهای سازمان و یا منابع خارجی و بررسی و پیگیری آنها
۹. تهیه و تکمیل گزارش‌های کارشناسی نظارتی جهت کشف و اثبات تخلفات و جرائم با استفاده از روش‌ها و سیستم‌های ساختاریافته
۱۰. ارسال گزارش‌های تخلفات و جرائم احتمالی بازار به مراجع ذیصلاح
۱۱. توسعه مستمر راهکارهای پیشگیرانه در جهت حداقل‌سازی ارتکاب تخلفات و جرائم بازار
۱۲. کشف ناهنجاری‌های کلان بازار و ارایه راهکارهایی جهت پیشگیری و تصحیح آنها
۱۳. استفاده از ضمانت‌های اجرایی قوی جهت جلوگیری از تداوم تخلفات
اداره دیده بان سلامت بازار سرمایه
نام سرپرست : محسن انصاری مهیاری
ماموریت
بر اساس ماده (۲) قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران، مهمترین اهداف سازمان بورس و اوراق بهادار، ساماندهی، حفظ و توسعه بازار شفاف، منصفانه و کارای اوراق بهادار و نظارت بر حسن اجرای قانون مذکور در راستای حمایت از حقوق سرمایه‌گذاران است.
در راستای تحقق اهداف فوق ماموریت ” اداره دیده‌بان سلامت بازار سرمایه” ایجاد شفافیت و افزایش اعتماد عمومی از طریق افزایش مشارکت عمومی در اجرای صحیح مقررات، جلوگیری از عدم تقارن اطلاعاتی و کشف و مبارزه با اقدامات غیر قانونی مانند تخلفات، مفاسد و تقلب ها است.
اهداف و برنامه ها
اهداف
۱- مبارزه مؤثر با مفاسد، تخلفات و اقدامات غیرقانونی در بازار سرمایه از طریق افزایش مشارکت عمومی
۲- کشف و گزارش عمومی تخلفات و اقدامات غیرقانونی
۳- زمینه سازی جهت تشویق و حمایت از افشاگران حرفه ای
۴- شناسایی و گزارش خلأهای قانونی و نظارتی
۵- شناسایی و مشارکت در پیگیری حقوقی متخلفان، متقلبان و مفسدان در بازار سرمایه
برنامه‌ها
۱- ایجاد و پایش مستمر درگاه اعلام گزارش ناهنجاری های بازار سرمایه در حوزه های تخصصی بازار، ناشران و نهادهای مالی
۲- بررسی تخصصی، پیگیری و تهیه گزارش درخصوص شکایات دریافتی درباره ناهنجاری های بازار سرمایه و به سرانجام رسانیدن گزارش‌های دریافتی
۳- اعطای پاداش به گزارش گران حرفه ای و حمایت های حقوقی و قضایی از ایشان (در صورت ارائه گزارش همراه با واقعیت و مثمرثمر)
۴- ارائه راهنمایی و توصیه های ضروری به ناشران و نهادهای مالی درخصوص شفافیت و رعایت انصاف در انتشار اطلاعات
۵- تهیه گزارش های نظارتی درخصوص موارد عدم رعایت قانون و مقررات و ارائه آن به مراجع ذیصلاح
۶- نظارت بر حسن اجرای وظایف محول شده به بورس های اوراق بهادار در خصوص سلامت بازار سرمایه
۷- شناسایی خلأهای قانونی و بروزآوری آئین نامه ها، دستورالعمل ها و مقررات لازم در راستای ارتقاء سلامت بازار سرمایه
۸- تشکیل کمیته ها و کارگروه های تخصصی در حوزه های بازار، ناشران و نهادهای مالی با ادارات مرتبط جهت تکمیل بررسی گزارش ها و پیشبرد امور