هزینه ساخت فیلم های جشنواره فجر چقدر بوده است؟
کارشناسان سینمای ایران معتقدند که دخل و خرج سینما در حال حاضر با یکدیگر همخوانی ندارد و هنر هفتم از نظر اقتصادی با مشکلاتی جدی روبه‌رو است. امسال که فیلم‌های روی پرده با استقبال مخاطبان روبه‌رو شدند و بسیاری از فیلمها به فروش‌های میلیاردی رسیدند باز هم وضعیت تغییر چندانی نکرده است و در برهمان پاشنه می‌چرخد. دامنه این بحث‌ها همواره در زمان اکران برخی از فیلم‌های فاخر که با بودجه‌های میلیاردی تولید شده‌اند، داغ‌تر هم می‌شود. در این گزارش هزینه‌های تولید برخی فیلم‌های حاضر در جشنواره فجر را در گفت‌وگو با تهیه‌کننده آنها مورد بررسی قرار داده‌ایم. تعدادی از تهیه‌کنندگان علاقه‌ای به بازگو کردن بودجه هزینه شده فیلمشان نداشتند. چند تا از تهیه‌کنندگان بودجه شان را اعلام کردند، اما از ما خواستند که در روزنامه درج نشود. تعداد دیگری از تهیه‌کنندگان سینمای ایران هم با ذکر رقم دقیق تولید حتی جزئیات تولید فیلمشان را هم در اختیارمان قرار دادند. آنچه می‌خوانید گزارش اختصاصی از رقم هزینه فیلم‌های حاضر در بخش سودای سیمرغ جشنواره فجر است.
اعترافات ذهن خطرناک من
بودجه: یک میلیارد تومان
تهیه‌کننده: جواد نوروز بیگی/ کارگردان: هومن سیدی/ بازیگران: نگار جواهریان، بابک حمیدیان، رویا نونهالی، میترا حجار و سیامک صفری
«اعترافات ذهن خطرناک من» روی دیگری از استعداد هومن سیدی را نشان داد. بودجه‌ای که به گفته نوروز بیگی برای این فیلم صرف شده البته به تناسب فیلم‌های دیگر بودجه معقولی است. انتظار می‌رود عمده این هزینه پای بازیگران فیلم رفته باشد. بازیگرانی که هرکدام برای هر فیلمی به تنهایی برند قابل اتکایی محسوب می‌شوند.
بهمن
بودجه: یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان
تهیه‌کننده: جواد نوروزبیگی/ کارگردان: مرتضی فرشباف/ بازیگران: فاطمه معتمد آریا، احمد حامد، مریم شیرازی، فریده اسماعیلی و شیرین یزدان‌بخش
به گفته جواد نوروز بیگی که رکورددار تهیه‌کنندگی دوره سی‌وسوم بود، این فیلم برایش یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون خرج برداشته است. قصه فیلم می‌گوید «بهمن» نباید فیلم پرخرجی باشد. فیلمی درباره بحران میانسالی که در سینمای ایران کمتر به آن پرداخته شده است.
من دیه گو مارادونا هستم
بودجه: یک میلیارد و ۷۵۰ میلیون تومان
تهیه‌کننده: جواد نوروز بیگی/ کارگردان: بهرام توکلی/ بازیگران: گلاب آدینه، سعید آقاخانی، جمشید هاشم‌پور، بابک حمیدیان، صابر ابر، ویشکا آسایش، هومن سیدی و پانته آ پناهی‌ها
اما این مارادونا، از آن مارادوناهای پرخرجی است که احتمالا بازیگرانش بیشترین سهم را از تهیه‌کننده گرفته‌اند. هرچند بهرام توکلی خیلی اشتیاقی برای دیده شدن در تماشاگر ایجاد نمی‌کند، اما مارادونا نامی نیست که به سادگی بشود از آن گذشت.
بوفالو
بودجه: ۸۵۰ میلیون تومان
تهیه‌کننده: همایون اسعدیان/ کارگردان: کاوه سجادی حسینی/ بازیگران: پرویز پرستویی، سهیلا گلستانی، هومن سیدی و پانته‌آ پناهی‌ها
به گفته همایون اسعدیان این فیلم روی ۸۵۰ میلیون تومان بسته شده است. از این رقم حدود ۲۵۰ میلیون تومان به گروه بازیگران فیلم اختصاص یافته است. اسعدیان می‌گوید: «شک نکنید که بیشتر بودجه فیلم ما برای گروه بازیگران صرف شده است. یعنی چیزی حدود ۳۰ درصد بودجه. این رقم در بعضی فیلمها به ۶۰ درصد می‌رسد. این ماجرا باعث می‌شود از کیفیت بخش‌های فنی کار کم شود و این به ضرر فیلم تمام می‌شود.» از بحث جدی همایون اسعدیان که بگذریم احتمالا «بوفالو» به‌دلیل حضور پرویزپرستویی و سهیلا گلستانی که مدتی است به یک زوج بازیگری تبدیل شده‌اند و همچنین هومن سیدی احتمالا یکی از فیلم‌های دیدنی این دوره خواهد بود.
تا آمدن احمد
بودجه: یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان
تهیه‌کننده: پروانه مرزبان/ کارگردان: صادق صادق دقیقی/ بازیگران: افسر اسدی، پرهام دلدار، مهدی فقیه و بهرام ابراهیمی
پروانه مرزبان می‌گوید: «فیلم من گران تمام نشده.» راست می‌گوید. این رقم برای یک فیلم جنگی احتمالا رقم کمی است. مرزبان البته بر خلاف بقیه فیلم‌های این دوره و شاید بقیه فیلم‌های بدنه سینمای ایران که اولویت را به ستاره‌ها می‌دهند برای اینکه در گیشه موفق باشند، در تیم بازیگری‌اش ستاره‌ای نیست. خودش هم البته نیازی به این ماجرا نمی‌بیند: «بیشترین خرج یک فیلم دفاع مقدس در دکور و صحنه هزینه می‌شود. در «تا آمدن احمد» هم بیشترین هزینه‌ای که صرف کرده‌ایم خرج صحنه و جلوههای ویژه شده است. به هنرپیشه‌ها هم به خاطر دوستی و رفاقت قبلی رقم معقولی پرداخت شده است.» مرزبان البته از اینکه رقم دقیق هزینه‌های فیلمش را بگوید در ابتدا ملاحظه‌ای محافظه‌کارانه داشت و دلیلش هم شفاف نبودن رقم تولید در سینمای ایران است که همکارانش از گفتن رقم دقیق ابا دارند و او را هم سرزنش می‌کنند برای اینکه رقم دقیق فیلمش را گفته است: «من فیلم قبلی‌ام را با ۷۵۰ میلیون تومان تمام کردم و وقتی این را بسیار شفاف گفتم، همکارانم ظاهرا از این مساله خیلی خوششان نیامد!»
خداحافظی طولانی
بودجه: زیر یک میلیارد(تهیه‌کننده ترجیح داد رقم دقیق را نگوید)
تهیه‌کننده و کارگردان: فرزاد موتمن/ بازیگران: سعید آقاخانی، ساره بیات، میترا حجار و نادر فلاح
اولین فیلمی که فرزاد موتمن همزمان آن را تهیه و کارگردانی کرده است، پس وقتی از بودجه فیلم سخن به میان می‌آید چون شریک دارد، نمی‌خواهد دقیقا رقم بودجه را بگوید، اما درباره شکل تولید فیلمش مفصل توضیح می‌دهد: «این فیلم به لحاظ بودجه‌ای که به آن اختصاص یافته، فیلم نمونه‌ای سینمای ایران نیست. در حال حاضر کمتر فیلمی را می‌توانید سراغ بگیرید که زیر یک میلیارد و
۲۰۰ میلیون تومان ساخته شود. اما ما عمد داشتیم که فیلم را ارزان تمام کنیم و ثابت کنیم که الان هم می‌شود فیلم ارزان ساخت. با همه این اوصاف هر چند من نسبت به فیلم‌هایم نظرم را خیلی بیان نمی‌کنم، اما به «خداحافظی طولانی» حس خوبی دارم.»
روباه
بودجه فرضی: بالای سه میلیارد تومان (تهیه‌کننده ترجیح داد رقم دقیق را نگوید)
تهیه‌کننده: محمد پیرهادی/ کارگردان: بهروز افخمی/ بازیگران: حمید گودرزی، بابک حمیدیان، جلال فاطمی، آرش مجیدی، مرجان شیرمحمدی
محمد پیرهادی تهیه‌کننده «روباه» درباره هزینه‌های فیلمش گفت: «رقم تولید در ایران نسبت به سال قبل حدود ۴۰ درصد افزایش پیدا کرده است. با این حال ما در این فیلم به همه عوامل از جمله بازیگران فیلم رقم‌های منطقی و معقولی دادیم. ضمن اینکه نکته‌ای که همیشه در این‌جور بحث‌ها مغفول می‌ماند طول زمان فیلمبرداری اثر است. «روباه» سه ماه فیلمبرداری‌اش طول کشید و عمده فضاهای فیلمبرداری هم فضاهای خارجی بود، و با وسواسی که بهروز افخمی روی جزئیات فیلم دارد، هزینه‌ها متناسب با وسواس او پرداخت می‌شود تا از کیفیت کار چیزی کم نشده باشد.»
رخ دیوانه
بودجه فرضی: زیر دو میلیارد تومان (تهیه‌کننده ترجیح داد رقم دقیق را نگوید)
تهیه‌کننده: بیتا منصوری/ کارگردان: ابوالحسن داوودی/ بازیگران: طناز طباطبایی، صابر ابر، ساعد سهیلی، نازنین بیاتی، امیر جدیدی، سحر هاشمی، بیژن امکانیان و گوهر خیراندیش
بیتا منصوری درباره مقدار هزینه‌های فیلمش می‌گوید: «متاسفانه در بنیاد سینمایی فارابی ملاک اول برای اختصاص بودجه بازیگر‌های چهره است. در این چند سال هم که ریاست سابق تلویزیون؛ عزت‌الله ضرغامی چنان رقم بازیگری را با سریال‌های فله‌ای بالا برده است که سمت هر بازیگری می‌روی رقم‌های نجومی طلب می‌کند. وقتی یک بازیگر جوان برای بازی چند دقیقه‌ای در فیلم ۵۰ میلیون تومان طلب می‌کند، توقع تدوینگر کار هم اگر منطقی باشد، با دانستن رقم آن بازیگر بالا می‌رود. بخشی از این آسیب به صنف برمی گردد. اصناف خانه سینما اگر از من تهیه‌کننده می‌خواهند که از اعضای صنوف برای کارهای فیلمم استفاده کنم، که توقع بجایی هم هست، آنها هم در عوض بیایند و برای دستمزد‌ها یک سقف و کفی قائل شوند تا ما به این مصیبت دچار نشویم. ما صنف داریم، اما این صنوف نظارتی بر کارهای فیلمها ندارند. حالا که این‌طور است مقداری بیایند دست تهیه‌کننده را باز بگذارند تا دست کم برای چند شغلی که در فیلمش وجود دارد از جوانان با استعداد استفاده کند. با این اوصاف بودجه من برای تیم بازیگری فیلمم ۲۵ درصد کل هزینه را در بر گرفت. هزینه‌ای که باید در ۶۷ روز فیلمبرداری با مشکلات فراوان لحاظ می‌شد. ما برای هر روز فیلمبرداری رقمی نزدیک به ۲۰ میلیون تومان هزینه کردیم و به این رقم اضافه کنید مشکلات جاری در فیلم را؛یکی‌اش اینکه یک روز در لوکیشنی کار کردیم و فردا صاحبخانه ما را راه نداد و پول بیشتری خواست. ما هم به اجبار پرداخت کردیم. اینها تنها بخشی از مشکلات تولید در سینمای ماست. »
شکاف
بودجه: ۵۰۰ میلیون تومان
تهیه کنندگان: علی سرتیپی، منیژه حکمت/ کارگردان: کیارش اسدی‌زاده/ بازیگران: هانیه توسلی، بابک حمیدیان، پارسا پیروزفر و سحر دولتشاهی
احتمالا کم خرج‌ترین فیلم امسال «شکاف» است. ظاهرا علی سرتیپی و منیژه حکمت هم مثل فرزاد موتمن می‌خواستند اثبات کنند هنوز می‌شود فیلم ارزان ساخت. سرتیپی در این باره می‌گوید: «اصلا زیاد هزینه نکردیم. با اینکه بازیگرانمان همه حرفه‌ای بودند، اما به خاطر من و کارگردان فیلم از ما ارزان‌تر گرفتند. با اینکه ارزان‌تر گرفتند، با این حال حدود ۴۰ درصد بودجه فیلم پای بازیگری رفت.»
طعم شیرین خیال
بودجه: یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان
تهیه‌کننده: دکتر محمدعلی حسین‌نژاد/ کارگردان: کمال تبریزی/ بازیگران: شهاب حسینی، نازنین بیاتی، نادر فلاح، نازنین فراهانی و پریوش نظریه
حسین نژاد درباره هزینه‌های فیلمش جزء به جزء سخن گفت: «تمام مدت فیلمبرداری ما در خارج از تهران بود. بنابراین ۳۰ درصد به کل هزینه‌های ما به نسبت تهران اضافه شد. هزینه‌هایی مثل هتل، رفت و آمد و بلیت هواپیما و دیگر هزینه ها. از مجموع یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان، ۳۵ تا ۴۰ درصدش را برای بازیگری کنار گذاشتیم. ما یک مرحله مقدماتی قبل از نوشتن فیلمنامه هم داشتیم که یک سال طول کشید. برای این بخش ۱۰ درصد بودجه را گذاشتیم. برای تجهیزات فنی فیلمبرداری و نورپردازی هم ۱۰ درصد هزینه شد. مراحل بعد از تولید هم که کارهای انیمیشن و جلوههای ویژه را انجام دادیم، ۲۰ درصد هزینه کردیم و برای کارگردانی هم ۱۰ درصد بودجه را گذاشتیم. ۱۰ درصد باقی مانده را هم برای مسائل غیر قابل پیش‌بینی هزینه کردیم. برآورد اولیه ما برای کار در تهران رقمی حدود ۹۵۰ میلیون تومان بود که چون کل مدت فیلمبرداری در کرمان بودیم این رقم به یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان رسید. به این رقم اگر هزینه‌های جلوههای ویژه بصری بعد از تولید را اضافه کنید به همان رقمی می‌رسید که در بالا گفتم؛ یعنی رقم یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان.»
عصر یخبندان
بودجه: یک میلیارد و ۸۲۰ میلیون تومان
تهیه‌کننده: منصور لشکری قوچانی/ کارگردان: مصطفی کیایی/ بازیگران: مهتاب کرامتی، بهرام رادان، آنا نعمتی، سحر دولتشاهی، مینا ساداتی، محسن کیایی، فرهاد اصلانی و ژاله صامتی
لشکری قوچانی ریز هزینه‌های صرف شده در فیلمش را به شرح زیر اعلام کرد: « ۱۲ درصد کارگردانی و فیلمنامه. ۳۰ درصد بازیگری.
۵۸ درصد هزینه‌های تکنیکی.» قوچانی البته فیلم را از استاندارد سینمای ایران بالاتر دانست و می‌گوید: «ما سه سال برای این فیلم کار تحقیقاتی کردیم و در سه ماه فیلمنامه را نوشتیم.»
کوچه بی‌نام
بودجه: یک میلیارد تومان
تهیه‌کننده: منصور لشکری قوچانی/ کارگردان: هاتف علیمردانی/ بازیگران: فرهاد اصلانی، باران کوثری، پانته آ بهرام، فرشته صدرعرفایی، ستاره پسیانی، محمدرضا غفاری و امیر آقایی
لشکری قوچانی، مثل «عصر یخبندان»بودجه ریز فیلمش را در اختیار ما گذاشت: « ۱۰ درصد کارگردانی. ۲۳ درصد بازی. ۶۷ درصد هزینه‌های دیگر. »هاتف علیمردانی اما به نکته دیگری اشاره کرد: «حدود ۵۰ درصد بودجه فیلم برای بازیگران صرف شد. »یعنی رقمی نزدیک به ۵۰۰ میلیون تومان. دستمزدهای بازیگران به این منوال پیش برود کسی قادر به پرداخت کردنشان نخواهد بود.
مرگ ماهی
بودجه فرضی: یک میلیارد تومان
تهیه‌کننده و کارگردان: روح‌الله حجازی/ بازیگران: نیکی کریمی، علی مصفا، طناز طباطبایی، بابک حمیدیان، ریما رامین فر، سحر دولتشاهی، بابک کریمی و بهرنگ علوی
حجازی وقتی قرار است بر سر بودجه فیلم حرف بزند، کنار می‌ایستد و پاسخی نمی‌دهد: «چون بانک پاسارگاد شریک سرمایه‌گذاری فیلم است و من جلسه‌هایی را با آنها هنوز نگذاشته‌ام، نمی‌توانم رقم دقیق بودجه فیلم را بگویم. اما این را بگویم که هزینه فیلم فقط صرف هنرپیشه نشده است.