دولت برنامه ای برای اقتصاد ندارد/ تا سه ماه آینده بازار هیچ تحولی را شاهد نخواهد بود
وضعیت بازار و اقتصاد ایران تا سه ماه آینده چگونه خواهد بود؟ تا چه حد اقتصاد ایران تحت تاثیر تحریمها است؟ و مسائلی از این دست سوال مردم است. پاسخی که دکتر حسین راغفر به این سوالها میدهد از دید یک اقتصاددان نیاز به بر نامه ریزی بیشتر از سوی دولت را به ما نشان میدهد. دکتر راغفر میگوید «دولت باید برنامه روشنی برای استفاده از منابع آزاد شده و فرصتهای پیش آمده داشته باشد. متاسفانه دولت برنامهای برای سناریوهای مختلف تدوین نکرده است قدر مسلم در صورت توافق احتمالی تحریمها تدریجی برداشته شود بر اقتصاد ایران موثر خواهد بود» مشروح مصاحبه دکتر حسین راغفر با پایگاه خبری و تحلیلیندای ایرانیاندر ذیل آمده است:
پیش بینی شما از آینده اقتصاد ایران در سال ۹۴ چیست؟ تا چه حد مذاکرات هستهای سه ماه آینده را بر اقتصاد و بازار ایران موثر است ؟
در سه ماه آینده احتمال برقراری این تفاهم یک خوش بینی را در بازار ایجاد میکند که احتمالا یک سری از موانع جدی اقتصاد ایران برطرف خواهد شد. از جمله این موانع میتوان به تحریمهای بانکی و تحریمهای دسترسی به بازارهای خارجی برای فعالین اقتصادی و همین طور تحریمهای شرکتهای حمل و نقل دریایی اشاره کرد. بیتردید آثار این خوش بینی میتواند به صورت کاهش هزینههای برخی از فعالیتهای اقتصادی در کشور نمایان شود. همگان به درستی میدانند که تحریمها هزینههای داد و ستد و معاملات فعالین اقتصادی را به شدت بالا برده بود که آثار آن به سرعت در زندگی مردم نمایان شد. اما اینکه تا سه ماه آینده چه تغییر مشخصی روی خواهد داد باید بگویم هیچ، احتمالا فعالین اقتصادی منتظر خواهند شد که در دو سه ماه آینده چگونگی پیشرفت مذاکرات هستهای را ببینند و بعد تصمیم گیری کنند.
وضعیت و شرایط اقتصاد ایران تا چه حد تحت تاثیر برداشتن تحریمها قرار خواهد گرفت؟ چه عواملی بر انتظارات فعالین اقتصادی تاثیر میگذارد؟
استنباط من این است که در این بیانیه تحریمها به شکل تدریجی برداشته خواهد شد و اینکه تدریج چه مقدار طول خواهد کشید و کدام تحریمها برداشته خواهد شد به ابهامات فعالین اقتصادی میافزاید. تاثیر گذاری توافق هستهای بر قیمت ارز و چگونگی دسترسی فعالان اقتصادی به بازارهای کشورهای دیگر از مهمترین عوامل موثر بر شکل گیری انتظارات فعالین اقتصادی خواهد بود. در دو یا سه ماه آینده و تا قطعی شدن توافق هستهای نوعی سکون بر اقتصاد کشور سایه میافکند فعالین اقتصادی منتظر نتایج روشن تری از توافق هستهای خواهند بود تا براساس آن بخواهند فعالیتهای خود را ادامه دهند.
توافق احتمالی هستهای و یا شکست آنچه تاثیری بر روند واردات و صادارات کالا خواهد داشت؟
اگر قیمت ارز بعد از توافق نهایی کاهش پیدا کند، وارد کنندگان منتظر خواهند ماند که واردات خود را بعد از توافق انجام دهند و یا بسیاری از ثبت سفارشها به آن زمان موکول میشود زیرا در حال حاضر آنها مجبور خواهند بود با ارز گران تری واردات را انجام دهند. همچنین هزینههای داد و ستد و هزینههای بانکی وارد کنندگان در شرایط کنونی بالاتر از شرایط بعد از توافق خواهد بود. به عقیده من نوع رفتار دولت و ادامه مسیر مذاکرات بر عملکرد بنگاههای اقتصادی خارجی در مواجه با ایران تاثیر گذار خواهد بود. رفت و آمد فعالان اقتصادی غربی به ایران بسیار اهمیت دارد، زیرا با توجه بحران اقتصادی در اروپا کشورهای اروپای غربی برای ورود به بازار ایران تمایل زیادی دارند. یکی از اهداف اصلی آمریکا در مذاکره با ایران، اهداف اقتصادی است انعقاد قرارداد نفت و گاز و حوزه انرژی با ایران و همچنین اهمیت انعقاد قرارداد شرکتهای اروپایی و آمریکایی با شرکتهای ایرانی میتواند بر نحوه انتظار فعالین اقتصادی داخلی تاثیر گذار باشد. البته همه این فرضیهها بستگی به پیشرفت مذاکرات و تدوین جزئیات توافق هستهای دارد و اگر فرآیند توافق به شکل عادی پیش برود میتوانیم انتظار داشته باشیم که آثار مثبتی بر اقتصاد کشور داشته باشد.
وظیفه دولت تا سه ماه آینده در صورت توافق هستهای و یا عدم توافق چیست؟ دولت باید چه برنامهای را برای پیشبرد اهداف اقتصاد ایران در سال ۹۴ دنبال کند؟
دولت باید برنامه روشنی برای استفاده از منابع آزاد شده و فرصتهای پیش آمده داشته باشد. متاسفانه دولت برنامهای برای سناریوهای مختلف تدوین نکرده است قدر مسلم در صورت توافق احتمالی تحریمها تدریجی برداشته شود بر اقتصاد ایران موثر خواهد بود زیرا برخی از تحریمها بعد از توافق نهایی، فورا برداشته خواهد شد که برداشته شدن تحریمهای بانک مرکزی و کشتیرانی و از این قبیل تحریمها آثار مثبتی بر اقتصاد کشور خواهد داشت. یکی از اهداف غربیها از مذاکره استفاده از فرصتهای اقتصادی ایران است، بنابراین خودشان زمینه به وجود آمدن این مسئله را تسهیل خواهند کرد تا فعالین اقتصادی کشورشان به بازارهای ایران نفوذ کنند. این مسئله احتمالا بر هزینههای داد و ستد اقتصادی در ایران اثرگذار خواهد بود، زیرا در حال حاضر هزینه انتقال پول و خرید کالا برای تولید کنندگان و وارد کنندگان کالاهای خارجی بسیار بالا و قابل توجه است. در هر صورت بعد از توافق برخی از هزینهها به سرعت کاهش پیدا خواهد کرد و بر اقتصاد کشور اثر دارد و حتما در این زمینه بخشهایی از منابع کشور آزاد خواهد شد، زیرا آنها نیاز دارند که ما کالاهای مورد نیاز خود را از این کشورها وارد کنیم و بخشی از این منابع به سمت تولید کنندگان آمریکایی و اروپایی برود و البته طبیعتا رقابتی بین کشورهای اروپایی و آمریکایی بعد از توافق به وجود خواهد آمد.
فکر نمی کنید انتظارات جامعه از توافق هسته ای خیلی بالاست؟!
اگر منظور فعالین اقتصادی است آنها تا کنون واقع بینانه به شرایط نگریسته اند. تاثیرگذاری توافق هستهای میتواند مثبت باشد اما مشروط به اینکه دولت برنامه روشنی برای اقتصاد کشور داشته باشد مشاوران اقتصادی رئیس جمهور با هشدار دادن در خصوص شکاف اقتصادی میان واقعیت اقتصاد کشور و انتظارات بالای مردم بعد از توافق هستهای این است که انتظارات را کاهش دهند. نباید به انتظارات خارج از ظرفیت اقتصاد کشور بعد از توافق دامن زد ولی این مسئله نباید توجیهی بر بیعملی و انفعال دولت باشد. نکته مهمتر این است که بدون توافق هستهای هم اقتصاد کشور ظرفیتهایی را دارد که میتواند شرایط اقتصادی کشور را رونق یخشد و صرف نظر از اینکه منابع اقتصادی کشور بعد از توافق آزاد بشود و یا نشود باید به توان داخلی اقتصاد ایران توجه شود. سیاستهای اقتصادی دولت در حال حاضر منفعل است و عملکرد خاصی از سوی دولتمردان نمیبینیم. آنها برنامهای برای سه ماه آینده ندارند. استفاده از ظرفیتهای موجود اقتصاد کشور حق مردم و یک انتظار طبیعی است که متاسفانه دولت توجه خاصی به آن نمیکند.