چقدر از آموزش عالی رایگان است؟+ جدول

بر اساس ۲ اصل اساسی قانون اساسی دولت موظف به تعمیم آموزش عالی رایگان برای همه اقشار جامعه است اما با انتشار میزان ظرفیت دوره های روزانه دانشگاهها و موسسات آموزش عالی به عنوان تنها دوره های رایگان آموزش عالی، مشخص می شود که قشر نازکی از داوطلبان کنکور مشمول این قانون می شوند.

به گزارش مهر، اصل سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران اشعار می دارد: دولت جمهوری اسلامی ایران موظف است برای نیل به اهداف مذکور در اصل دوم، همه امکانات خود را برای امور زیر به کار برد: آموزش و پرورش و تربیت بدنی رایگان برای همه در تمام سطوح و تسهیل و تعمیم آموزش عالی.

همچنین در اصل سی ام قانون اساسی نیز تاکید می کند: دولت موظف است وسایل آموزش و پرورش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم سازد و وسایل تحصیلات عالی را تا سر حد خودکفایی کشور به طور رایگان گسترش دهد.

اما ۳۲ سال بعد در زمان تصویب قانون برنامه پنجم توسعه که از سال ۹۰ تا ۹۴ در کشور اجرا خواهد شد، در فصل دوم علم و فناوری امکان پذیرش دانشجوی مازاد بر سهمیه آموزش رایگان به صورت شهریه پرداز بوجود آمد. در این فصل به مسایل متعددی در آموزش عالی از جمله توانمندسازی دانشگاهها، حمایت از نخبگان، وامهای شهریه و … اشاره شده است که به نظر می رسد بخش مربوط به شهریه های آن اجرایی شده است.

در ماده ۲۰ فصل علم و فناوری در بند ح به این اشاره شده است: دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی و تحقیقاتی مجازند از ظرفیت مازاد بر سهمیه آموزش رایگان خود و یا ظرفیتهای جدیدی که ایجاد می‌کنند، بر اساس قیمت تمام‌شده یا توافقی با بخش غیردولتی و با تأیید هیأت امناء در مقاطع مختلف دانشجو بپذیرند و منابع مالی دریافتی را حسب مورد پس از واریز به خزانه کل به حساب درآمدهای اختصاصی منظور کنند.

اما در سال تحصیلی ۹۳ – ۹۲ بر اساس اعلام سازمان سنجش آموزش کشور جمعاً ۷۱۲ هزار و ۳۶۷ نفر در ۱۶۲۶۰ کد رشته محل تحصیلی از میان یک میلیون و ۸۳ هزار نفر داوطلب ورود به دانشگاهها پذیرش می شوند که از این میزان بیشترین ظرفیت به گروه علوم انسانی با ۲۴۵ هزار و ۲۲ نفر اختصاص دارد. کمترین ظرفیت پذیرش نیز با ۲۱ هزار و ۹۵۹ نفر به گروه هنر اختصاص دارد.

در دوره های روزانه، شبانه، پیام نور، نیمه حضوری، فرهنگیان، موسسات غیردولتی و غیرانتفاعی، مجازی و شعب یا پردیس بین الملل وضعیت به گونه دیگری است. دوره روزانه با ۱۰۲ هزار و ۶۳۰ نفر پذیرش تنها حدود ۱۴ درصد سهم آموزش عالی رایگان را به داوطلبان میلیونی کنکور ۹۲ می دهد. در این میان دانشگاه فرهنگیان یا مراکز تربیت معلم سابق نیز با ۱۶ هزار و ۳۹ نفر ظرفیت در کل ظرفیت پذیرش سهمی در حدود ۲.۲ درصد دارد و در مجموع این دو دوره حدود ۱۶.۶ درصد آموزش عالی رایگان است. 

از میان دوره های مذکور دانشگاه پیام نور با ۴۲۱ هزار و ۹۶۵ نفر و دانشگاه های غیرانتفاعی با ۱۳۶ هزار و ۳۵ نفر بیشترین سهم را در پذیرش دانشجوی شهریه پرداز دارند.

پس از این دوره ها، دوره شبانه دانشگاه های دولتی با ۲۸ هزار و ۲۴۴ نفر، دوره مجازی با ۲ هزار و ۶۳۹ نفر، دوره های بین الملل با ۲ هزار و ۳۰۲ نفر و در نهایت دوره های نیمه حضوری با ۱۵۱۳ نفر از جمله دوره هایی هستند که پذیرفته شدگان باید در آنها شهریه پرداخت کنند و آموزش آنها رایگان نیست.