اشتباه در فهم معنای تنبیه بدنی زنها در قرآن کریم / شرط قرآن برای سرپرستی مردان در منزل
خانواده یک اجتماع کوچک است و همچون اجتماعات بزرگ نیاز به رهبری و سرپرستی واحد دارد. پس نمی شود در یک خانواده هم مرد رئیس باشد و هم زن. سرپرستی خانه باید واحد باشد ولو اینکه تصمیمات با مشورت همگانی گرفته شود. قرآن کریم تصریح می کند که سرپرستی خانه باید بر عهده مرد باشد. البته برخی این موضوع را اشتباه می فهمند و تعبیر به استبداد یا اجحاف می کنند. حال آنکه منظور رهبرى واحد منظم با توجه به مسئولیتها و مشورتهاى لازم است. مثال ساده اش در دنیای امروز یک هیئت دو نفره است که برای کاری مامور می شوند. اینجا همه می پذیرند که حتما باید یکی از این دو نفر سرپرست یا مسئول باشد وگرنه هرج و مرج در کار آنها پیدا مى شود. سرپرستى مرد در خانواده نیز از همین قبیل است.
این موقعیت به خاطر وجود خصوصیاتى در مرد است مانند ترجیح قدرت تفکر او بر نیروى عاطفه و احساسات (به عکس زن که از نیروى سرشار عواطف بیشترى بهره مند است) و دیگرى داشتن بنیه و نیروى جسمى بیشتر که با اولى بتواند بیندیشد و نقشه طرح کند و با دومى بتواند از حریم خانواده خود دفاع نماید. بعلاوه تعهد او در برابر زن و فرزندان نسبت به پرداختن هزینه هاى زندگى و پرداخت مهر و تامین زندگى آبرومندانه همسر و فرزند، این حق را به او مى دهد که وظیفه سرپرستى به عهده او باشد.
در آیه ۳۴ سوره نساء می خوانیم:
«الرِّجالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّساءِ بِما فَضَّلَ اللَّهُ بَعْضَهُمْ عَلى بَعْضٍ وَ بِما أَنْفَقُوا مِنْ أَمْوالِهِمْ فَالصَّالِحاتُ قانِتاتٌ حافِظاتٌ لِلْغَیْبِ بِما حَفِظَ اللَّهُ وَ اللاَّتِی تَخافُونَ نُشُوزَهُنَّ فَعِظُوهُنَّ وَ اهْجُرُوهُنَّ فِی الْمَضاجِعِ وَ اضْرِبُوهُنَّ فَإِنْ أَطَعْنَکُمْ فَلا تَبْغُوا عَلَیْهِنَّ سَبِیلاً إِنَّ اللَّهَ کانَ عَلِیًّا کَبِیراً.»
«مردان داراى ولایت بر زنانند از آن جهت که خدا بعضى از ایشان (مردان) را بر بعضى (زنان) برترى داده (قدرت بدنى، تولیدى و اراده بیشترى دارند) و از آن جهت که از اموال خود نفقه مىدهند، پس زنانِ شایسته، فرمان بردارند و نگهدار آنچه خدا (براى آنان) حفظ کرده، (حقوق و اسرار شوهر،) در غیاب اویند. و (امّا) زنانى که از سرپیچى آنان بیم دارید، پس (نخست) آنان را موعظه کنید و (اگر مؤثّر نشد) در خوابگاه از آنان دورى کنید و (اگر پند و قهر اثر نکرد،) آنان را بزنید (و تنبیه بدنى کنید)، پس اگر اطاعت شما را کردند، بهانهاى بر آنان (براى ستم و آزار) مجویید. همانا خداوند بزرگوار و بزرگ مرتبه است.»
***
سه نکته:
* شرط سرپرستی مردان لیاقت اداره منزل است
شرط سرپرستى و مدیریت، لیاقت تأمین و اداره زندگى است و به این جهت، مردان نه تنها در امور خانواده، بلکه در امور اجتماعى، قضاوت و جنگ نیز بر زنان مقدّمند و به این خاطر نفرمود: «قوامون على ازواجهم»، زیرا که مسئله زوجیّت مخصوص زناشویى است و خدا این برترى را مخصوص خانه قرار نداده است. گرچه برخى زنان، در توان بدنى یا درآمد مالى برترند، ولى در قانون و برنامه، باید عموم را مراعات کرد، نه افراد نادر را.
** زدن با چوب مسواک!
به گفته روانشناسان، بعضى افراد، حالت مازوشیسم (آزاد طلبى) پیدا مىکنند که تنبیه مختصر بدنى، برایشان همچون مرهم است. در تنبیهات بدنى هم، اسلام سفارش کرده که نباید به مرحلهى کبودى جسم یا زخمى شدن بدن برسد. به علاوه، مرد متخلّف هم گاهى توسط قاضى تنبیه بدنى مى شود.
امام صادق (ع) فرمودند: نشوز زن آن است که در فراش (همبستر شدن) از شوهر تبعیت نکند و مقصود از «اضْرِبُوهُنَّ»، زدن با چوب مسواک و شبیه آن است، زدنى که از روى رفق و دوستى باشد. (من لا یحضره الفقیه، ج ۳، ص ۵۲۱)
*** سرپرستی مرد به دلیل تعهدات مالی اوست
در قسمت اول آیه مى فرماید: “این سرپرستى به خاطر تفاوتهایى است که خداوند از نظر آفرینش، روى مصلحت نوع بشر میان آنها قرار داده” در قسمت آخر مى فرماید: “و نیز این سرپرستى به خاطر تعهداتى است که مردان در مورد انفاق کردن و پرداختهاى مالى در برابر زنان و خانواده به عهده دارند”.