پاسخ به ۷ سوال درباره «استخاره»
بعضی اوقات استخاره می گیریم اما چون نتیجه استخاره آن چیزی نیست که ما می خواستیم به آن عمل نمی کنیم. برخی از ما حتی دچار وسواس استخاره می شویم و برای هر موضوعی اول از هر کاری به سراغ استخاره می رویم. درباره این موضوعات و این که استخاره گرفتن چه شرایطی دارد با حجت الاسلام و المسلمین روح ا… رضایی از مدرسان حوزه علمیه مشهد هم کلام شدیم که در ادامه می خوانید.
* در چه شرایطی باید به سراغ استخاره برویم؟!
به استخاره به دو شکل می توان نگاه کرد. یک نگاه استخاره یعنی طلب خیر از خدا کردن، وقتی انسان می خواهد از خدا درخواست خیر کند اختصاص به زمان و موقعیت خاصی ندارد. از این منظر هر فردی از همان اول که می خواهد وارد یک کار بشود باید استخاره و یا طلب خیر از خدا کند. یک نگاه دوم هم وجود دارد که بین مردم بیشتر متداول است و آن هم این که به فرد می گویند شما در کاری که تردید دارید، بروید مشورت و تحقیق کنید و هر کاری که به نظر برای به نتیجه رسیدن لازم است انجام دهید و اگر در انتهای کار بازهم مردد بودید و نمی دانستید چه کاری انجام بدهید آن وقت از خداوند مدد بگیرید.
* استخاره درباره هر موضوعی و از ابتدای امر درست است؟!
این که از اول برای هر کاری به سراغ استخاره برویم جایز نیست. برای بعضی موارد استخاره اصلاً درست نیست. مثلاً بعضی از علما استخاره درباره ازدواج را درست نمی دانند و می گویند جای استخاره نیست. بعضی مواقع فرد موضوعاتی را در نظر دارد که جای استخاره در آن نیست. یا یک بار کسی به من گفت استخاره بگیرید که ببینم برادرم از سفر می آید یا نه؟! این موارد جای استخاره نیست. قرآن [در استخاره] پیشگویی نمی کند، مسیر را نشان می دهد.
* زمان خاصی هم برای استخاره توصیه شده است؟
زمان خاص که نه اما شرایطی هست که به عنوان مثال فرد وضو بگیرد و رو به قبله باشد، دو رکعت نماز بخواند و ذکر و یا صلواتی زیر لب داشته باشد.
* برای استخاره گرفتن پیش چه کسی باید رفت؟
در مورد استخاره گرفتن دو مبنا وجود دارد. برخی گفته اند که اصلاً استخاره فردی برای فردی دیگر پذیرفته نیست و هر فرد باید برای خودش استخاره بگیرد. اما نظر دیگر این است که افراد می توانند برای هم استخاره بگیرند ولی آن فرد باید اجازه این کار، صلاحیت و آشنایی با علم قرآن را داشته باشد و در بحث استخاره به قرآن باید بداند که یک آیه در یک موضوع خاص چه بار معنایی دارد. می گویند فردی می خواست پیش یکی از عرفا برود اما مردد بود به همین خاطر استخاره گرفت و آیه «إذا زلزلت الأرض زلزالها» آمد، ترسید و با خودش گفت که حتماً خوب نیست و نرفت. در حالی که وقتی به آدم صاحب دلی این استخاره را مطرح کرد، ایشان گفتند اتفاقاً این استخاره خیلی بجا بوده است و ایشان اگر پیش آن عارف می رفت متحول می شد. در استخاره با قرآن لازم است که فرد روی معانی قرآن تسلط داشته باشد و بداند که قرآن چه حقیقتی را بیان می کند.
* این که بعضی علما هم موضوع علت استخاره گرفتن را می پرسند هم به همین خاطر است؟
بله، بعضی اوقات آیاتی که می آید معنای متفاوتی دارد لذا فردی که استخاره می گیرد بهتر است بداند برای چه موضوعی استخاره می گیرد. البته بعضاً هم با دانستن موضوع سعی در راهنمایی و کمک و مشورت دارند.
* این روزها کتاب ها و نرم افزارهایی باب شده است برای بحث استخاره، آیا می توان به این موارد استناد کرد؟
اولاً که باید ببینیم چه کسی این کارها را آماده کرده است و ثانیاً همان طور که گفته شد هر آیه به هر نیتی و هر قصدی نمی خورد و معنای متفاوتی پیدا می کند. آن چیز که از ظاهر امر برمی آید به موارد این چنینی نمی توان اعتماد کرد. جدای از این در این نوع استخاره آفتی است که می تواند این نوع استخاره ها باعث تضعیف اعتقادات شود. نوعاً فرد به کتاب و یا نرم افزار مراجعه می کند و برایش جواب خوب می آید اما آن کار برایش نتایج بدی به همراه دارد و به مشکلات زیادی برمی خورد. آن وقت ممکن است به اصل استخاره گرفتن و کمک گرفتن از خدا بدبین شود.
* عمل به نتیجه استخاره چه خوب و چه بد واجب است یا بهتر است انجام شود؟
ببینید اگر استخاره با همه شرایط و بعد از پشت سر گذاشتن همه مسائل انجام گرفته، مثل این است که شما از خداوند طلب خیر کرده اید و خداوند به شما مسیر را نشان داده، پس نباید به گونه ای دیگر عمل کنیم. عمل نکردن به استخاره صحیح و با شرایط لازم مثل عمل نکردن به حرف بهترین متخصص است. جدای از این که در بعضی موارد استخاره تکلیف آور است و عمل نکردن به آن عواقبی برای فرد به همراه دارد.