برخورد جالب امام رضا (ع) با سیاهپوستان سودانی

0
این سیره حضرت درس بزرگی است برای مسئولین و مدیران امروز که بدانند عشق و علاقه به امام رضا (ع) تنها به سفر مداوم به مشهد الرضا نیست –که قطعا آن نیز بسیار نیکوست ولی کافی نیست- بلکه باید به سیره آن امام پایبند شد.

یکی از اصول اساسی در نظام اقتصادی مبتنی بر شرع، اصل عدالت اجتماعی و برابری انسانهاست. تا جایی که قرآن کریم اقامه قسط و عدل را هدف فرستادن کتب آسمانی بر می شمرد:
«ما رسولان خود را با دلایل روشن فرستادیم، و با آنها کتاب (آسمانی) و میزان (شناسایی حق از باطل و قوانین عادلانه) نازل کردیم تا مردم قیام به عدالت کنند؛ و آهن را نازل کردیم که در آن نیرویی شدید و منافعی برای مردم است، تا خداوند بداند چه کسی او و رسولانش را یاری می کند بی آنکه او را ببینند؛ خداوند قوی و شکست ناپذیر است.» (سوره حدید، ۲۵)
حضرت علی بن موسی الرضا (ع) نیز در آموزه های گرانبهای خویش نه تنها به این اصل معتقد بوده بلکه پایبند و عامل به آن نیز بودند. امام به نیاز نیازمندان احترام ویژه ای می گذاشت و در راه حل آن تلاش می نمود. حضرت هرگز خود را برتر از کمترینِ غلامان هم نمی دانست و به اصل کرامت انسانی اعتقاد کامل داشت.
در همین رابطه در کتاب کافی می نویسد:
«عبدالله بن صلت از یکی از مردم بلخ نقل می کند که می گفت: در مسافرت امام ابوالحسن علی بن موسی الرضا (ع) به خراسان، با او همراه بودم. روزی همگان را بر سر سفره فراخواند و خادمان سیاه و غیر سیاه آمدند و بر سر سفره نشستند. (گویا طبق برخی نقل ها خادمان سیاهپوست اهل سودان بودند) به حضرت گفتم: فدایت شوم، آیا بهتر نیست که برای اینان سفره ای جداگانه گسترده شود؟ امام با ناراحتی و عتاب فرمودند: خاموش! خدای همه یکی است، و مادر یکی و پدر یکی (پس تفاوتی نیست)، و پاداش و جزای هرکس بسته به کردار او است.» (الکافی ۸ / ۲۳۰، ح ۲۹۶)
***
سه نکته:
* مواسات یا مساوات!؟

در روایات اسلامی و فرهنگ رضوی به موضوع مواسات تاکید و توصیه شده است نه مساوات. مساوات یعنی برابری حال آنکه برابری همیشه عدالت نیست زیرا تلاش افراد مختلف در یک جامعه و استعدادهای آنها متفاوت است لذا نمی شود همیشه حکم به مساوات و برابری عددی کرد. اما مواسات به معنی کمک کردن به یکدیگر و غافل نبودن از حال هم است بدین صورت که در آنچه خدا به تو عطا نموده برادران دینی ات را نیز در صورت نیاز شریک و سهیم گردانی. در زیارت آن حضرت این خصیصه بزرگ اخلاقی او مطرح شده و به حضرت چنین خطاب می شود:
«سلام و درود بر چاره ساز و فریادرس بیچارگان.»

** چه کسی از همه مردم بهتر زندگی می کند؟
امام رضا (ع) در همین رابطه به یکی از اصحابشان به نام علی بن شعیب فرمودند:
«ای علی بن شعیب! چه کسی از همه مردم بهتر زندگی می کند؟ گفتم: ای سرور من، شما داناترید. فرمود: آن کس که دیگران در زندگی او شریک باشند.
سپس فرمود: و چه کسی از همه بدتر زندگی می کند؟ گفتم: شما داناترید.
فرمود: آن کس که دیگران در زندگی او شریک نباشند.» (مسند الامام الرضا ۲ / ۳۱۵)
این روایت در واقع همان توصیه به مواسات است. حضرت به قاعده ای کلی اشاره دارند که در یک اجتماع ثروت ها نباید در یکجا انباشته شوند بلکه باید در سیر باشند زیرا این ثروت ها موهبت و آزمایش الهی برای ما هستند و ما نیز باید از امانت خداوند در راه حل مشکلات بندگان خدا بهره ببریم.

*** کدام مدیر ما با آبدارچی اش صبحانه می خورد!؟
در سیره حضرت آمده است که ضمن توجه به نیازهای روحی و معنوی افراد در جهت حل مشکلات مادی آنها نیز اهتمام می ورزید. آورده اند که امام هرگاه سفره ای پهن می نمود از هیچیک از اطرافیان از خدّام گرفته تا دربان و نگهبان نیز غافل نبود و همه را در سفره سهیم می نمود و صد البته در این مصاحبت ها از مشکلات ریز و درشت آنها نیز با خبر می گشت. یک مدیر اسلامی نیز باید در طول روز یا لااقل هفته ساعاتی را در کنار کارمندانش اعم کارمندان ساده و آبدارچی و غیره بگذراند.
این سیره حضرت درس بزرگی است برای مسئولین و مدیران امروز که بدانند عشق و علاقه به امام رضا (ع) تنها به سفر مداوم به مشهد الرضا نیست –که قطعا آن نیز بسیار نیکوست ولی کافی نیست- بلکه باید به سیره آن امام پایبند شد و یکی از اخلاقیات امام همنشینی و هم سفره شدن با همه مجموعه اطرافیان خود بوده است.

ممکن است شما دوست داشته باشید
ارسال یک پاسخ