درس بزرگ شیخ بهایی به درویش بهانه گیر!

0

پدیده فقر یکی از ناهنجاری هایی است که هم بر بُعد مادی زندگی اثرگذار است و هم بر بُعد معنوی. البته برخی به غلط گمان می کنند که فقر در اسلام سفارش شده حال آنکه معنای زُهدی که دین اسلام نسبت به آن سفارش می نماید نه ترویج فقر که ساده زیستی فکری است. مثلا ممکن است کسی اموال و ثروت زیادی داشته باشد ولی به آن دلبسته نباشد و در زُهد زندگی کند و دیگری با اموال کمتر دلبستگی شدیدی داشته باشد. اسلام با این دلبستگی به دنیا و مافیها مخالف است.
هیچکدام از ائمه شیعیان و رهروانشان را به فقر توصیه نکردند بلکه در نقطه مقابل فقر را ریشه بسیاری از مفاسد دانسته اند. بر اساس همین رویکرد فکری حضرت علی بن موسی الرضا (ع) در روایتی موجز و عمیق فرمودند:
«المسکنه مفتاح البوس.»
«بینوایی و فقر، کلید بدبختی و بیچارگی است». (بحارالانوار، ج ۷۵، ص ۲۶۰)
امام رضا علیه السلام در حدیثی دیگر می‌فرماید:
«اذا أَقْبَلَتِ الدُّنْیا عَلَی انسان أَعْطَتْهُ مَحَاسِنِ غَیرِهِ وَ اذا أَدْبَرَتْ عَنْهُ سَلَبْتُهُ مَحَاسِنِ نَفْسِهِ.»
«هرگاه دنیا [و دارایی] به انسانی روی آورد، نیکی‌های دیگران را [نیز] به او می‌دهد و هرگاه به کسی پشت کند [و او فقیر شود]، نیکی‌های خودش را [ هم] از او می‌گیرد». (محمدرضا حکیمی، کلام جاودانه، ص۲۴۳)
                                                                                                            ***
سه نکته:
* فقر عامل نفی شخصیت!

مفهوم روایت فوق چیست؟ اینکه خوبی های دیگری را به تو می دهند یا برعکس یعنی چه؟ در توضیح این روایت زیبا باید گفت که زندگی هرکس بستگی مستقیم به شخصیت خود او دارد. در واقع نقطه محوری و اساسی نقش آفرینی هرکسی شخصیت اوست. لذا نفی شخصیت یک انسان بسیار بدتر از نفی خود اوست. در این سخن، فقر، عامل نفی شخصیت شمرده شده که انسان فقیر دچار آن می‌شود و بر اثر آن ویژگی‌های مثبت خویش را از دست می‌دهد. در حالی که از آن سو، دارایی و تمکن مالی می‌تواند در شخصیت‌سازی انسان چنان اثر گذارد که در نگاه مردم او را از نیکی‌های اخلاقی دیگران نیز بهره‌مند کند!

** معیشت با برنامه زمینه آرامش روحی
معیشت صحیح و با برنامه موجب آرامش روح و روان انسان نیز خواهد شد. یعنی اگر شما در امر معیشت خانواده خود با برنامه صحیح حرکت کردی مطمئن باش در امور معنوی هم موفق تر خواهی بود زیرا از لحاظ آرامش روانی در آسئدگی و راحتی به سر می بری و به خوبی به عبادت خداوند خواهی پرداخت. حضرت در این رابطه نیز می فرمایند: «إنّ الانسان اذا ادخر طعام سنته حف ظهره و استراح.»
«چون آدمی خوراک سال خویش را ذخیره کند، بارش سبک می شود و آرامش می‌یابد.» (الحیاه، ج ۶، ص۱۷۰)

*** درس بزرگ شیخ بهایی به درویش بهانه گیر!
نقل می کنند روزی درویشی به شیخ بهایی (که ظاهرا از وضع مالی مناسب و خانه وسیعی برخوردار بود) گفت تو چطور نام خودت را شیعه مولا علی (ع) گذاشته ای ولی این همه مال و منال دور خودت جمع کرده ای!؟ شیخ که دید با استدلال نمی تواند درویش را قانع کند به او گفت بیا همین الان با هم پای پیاده به نجف برویم فقط به شرطی که هیچ چیزی همراه خودمان نبریم. درویش هم با کمال میل قبول کرد. کمی از راه را که رفتند گفت شیخ بگذار برگردم کشکول و تبرزینم را بردارم و دنبالت بیایم که بدون آنها نمی توانم. شیخ گفت: همین را می خواستم به تو اثبات کنم که داشتن مال و اموال اگر از راه حلال باشد و موجب معصیت خدا نشود هیچ ایرادی ندارد، آنچه ناپسند است دلبستگی به دنیاست. ای درویش تو به همان کشکول کم ارزشت دلبسته هستی و این مذموم است نه دارایی من.

ممکن است شما دوست داشته باشید
ارسال یک پاسخ