بلایی که سرب سر «DNA» میآورد
این پژوهش که بر روی دو نسل انجام شده نشان میدهد، زنان بارداری که سابقه رویارویی با سرب داشتهاند، ممکن است بر کودکان متولد نشده خود نیز تأثیری منفی بر جای بگذارند.
این یافته نشان میدهد که سرب میتواند باعث تغییر در متیلاسیون DNA شود و این اتفاق با گذشت زمان در نقاط خون خشک شده در نسلهای بعدی شناسایی شود. متیلاسیون DNA نقشی تعیین کننده در رشد و نمو عادی و نیز تمایل سلولی موجودات رده بالا دارد و الگوی بیان ژنها را در سلولها تغییر میدهد.
یافته این پژوهش در نوع خود بینظیر بوده و حاکی از آن است که میتوان ژنهایی را که به عنوان نشانگرهای زیستی برای مطالعات ارزیابی ریسک نسل بعدی هستند به عنوان گزینهای ممکن و بهینه در نظر قرار داد.
گرچه محققان خاطرنشان کردند که پروفایل های متیلاسیون DNA در نسلهای بعدی پس از تولد از نظر ظاهری نرمال هستند.
این پژوهش در مجله “Scientific Reports” منتشر شده است.
سرب فلز سمی است که به پیوندهای عصبی آسیب رسانده (بخصوص در بچهها) و موجب بیماریهای خونی و مغزی میشود. تماس طولانی با این فلز یا نمکهای آن (مخصوصاً نمکهای محلول یا اکسید غلیظ آن PbO2) میتواند باعث بیماریهای کلیه و دردهای شکمی شود.
میزان حداقل ۵ میکرو گرم سرب در هر دسی لیتر خون کودکان سبب اثرات سوء بر بهره هوشی خواهد شد و این اثرات با افزایش تماس با سرب و افزایش غلظت خونی سرب، افزایش خواهد یافت. تماس با سرب در کودکان میتواند منجر به اختلال تمرکز و پرخاشگری شود.
علائم مسمومیت با سرب
دل درد و قولنج شدید شکمی، یبوست، درد مفاصل زانوها، مچ و آرنج، کمر، شانه، سردرد، خستگی، بی قراری و بی اشتهایی
مسمومیت حاد: بی اشتهایی، تحریک پذیری، استفراغ، انسفالوپاتیحاد و آتاکسی، استفراغ مقاوم، لتارژی، تشنج و اغما
مسمومیت مزمن: تورم لثه با خطوط آبی روی لثهها، احساس طعم فلزی در دهان، ترومبوز عروق مغزی و انسفالوپاتی ناشی از آن، کاهش قدرت یادگیری و حافظه، هوش پایین، اختلالات رفتاری، لرزش، قولنج رودهای، درد عضلانی، افزایش فشار خون، کم خونی، کاهش تعداد اسپرم و ناباروری.
هر سال تماس با سرب در کودکان منجر به افزایش تقریبی ۶۰۰۰۰۰ مورد ناتوانی مغزی جدید در جهان میگردد. در منازل قدیمی که چهل سال و یا بیشتر از ساخت آن میگذرد، رنگهای استفاده شده و پوسته شده در دیوارها و چارچوبها و لولههای آب، اصلیترین منبع مسمومیت با سرب میباشد. کودکان زیر ۵ سال و زنان باردار دو گروه اصلی در معرض خطر در اثر تماس با سرب هستند. از سوختن هر لیتر بنزین سرب دار ۰٫۳۲ گرم سرب وارد هوا میشود، که ۱۰٪ آن روی سطح خیابانها ریخته میشود و بطور متوسط یک اتومبیل در حدود ۱ کیلوگرم در سال از خود سرب خارج میکند. غلظت سرب در خون ساکنین شهرها بیشتر از حاشیه شهرها و بیشتر از روستاها است. کودکان نسبت به صدمات ناشی از سمیت عصبی مسمومیت با سرب بسیار حساس هستند و گاهی اوقات صدمات عصبی ناشی از سرب در کودکان برگشتناپذیر است. به منظور سنجش سرب در خون افراد شاغل در صنعت که با سرب تماس دارند، آزمایش خون باید به طور مرتب انجام شود. تماس با سرب تقریباً عامل ۰٫۶٪ از بیماریهایی است که در کل جهان و خصوصاً در کشورهای درحال توسعه گزارش میشود. در سالهای اخیر موارد متعددی از مرگ معتادانی که از تریاک تقلیب شده با سرب استفاده نمودهاند به دلیل مسمومیت با سرب مشاهده شده است. تماس با مقادیر بالای سرب در زنان باردار میتواند منجر به سقط جنین، مرده زایی، زایمان زودرس و تولد نوزاد کم وزن و حتی ناقص شود.
موارد مهم استفاده از سرب کجاست؟
ساخت لوله و مخازن آب، تهیه پوشش سقفها، حلبی، مفتول، روکش کابل برق رسانی، مهمات و اسلحه سازی، شیشه سازی، پلاستیک سازی، باتری سازی، لاستیک سازی، آلیاژهای فلزی، رنگ سازی، کبریت سازی، صنایع شیمیایی، اتاقک سربی، منابع تبخیر، آفت کشها، سوخت اتومبیل و حروف چاپ، اتصالات و مواد پر کننده دندان..
منابع سرب
منابع طبیعی: سنگها، خاک، آب، هوا و گیاهان
منابع غیرطبیعی: دودکشها، فاضلاب کارخانجات صنعتی، اگزوز اتومبیل، بنزین سرب دار
منابع شغلی: کار در باتریسازی، جوشکاری، لحیم کاری، تراشکاری، لوله بری، ریخته گری، کوزهگری، رنگ سازی، نقاشی، جواهر سازی، صنایع نظامی، چاپخانه، پمپ بنزین
منابع غیر شغلی: استفاده از ظروف سربی، شراب خانگی، داروهای گیاهی حاوی سرب، مواد آرایشی حاوی سرب، استفاده از ظروف شیشهای کریستال حاوی سرب در مصارف روزمره خانگی، ظروف سرامیک با لعاب سربی (لعاب آبی رنگ)، استعمال سیگار
غذای آماده داخل قوطی، نوشیدنی سرد در بطری شیشهای، انتقال سرب از طریق شیر مادر، آب و هوا و خاک آلوده به سرب، به دهان بردن رشتههای پلاستیکی، دست و اجسام مختلف.
کودکان ۴ تا ۵ برابر بیشتر از بزرگسالان، سرب محیط را جذب میکنند. به پنج دلیل عوارض تماس با سرب در کودکان بیش از بزرگسالان است:
۱- میزان دریافت سرب بر حسب واحد وزن بدن در کودکان بیشتر است
۲- گرد و غبار بیشتری توسط کودکان بلعیده میشود
۳- میزان جذب سرب از دستگاه گوارش کودکان بیشتر است
۴- سد خونی– مغزی کودکان هنوز تکامل پیدا نکرده است
۵-اثرات سیستم عصبی در کودکان با مقادیر کمتری نسبت به بزرگسالان بروز مینماید
اصلیترین عوارض سوء سرب در تکامل سیستم عصبی کودکان و بهره هوشی کودک بروز مینماید.