تا می توانید از خواری وام گرفتن بر حذر باشید!
مطابق آموزه های اسلامی قرض الحسنه پاداش بیشتری از صدقه دارد. علت آن هم مشخص است زیرا اولاً شخصیت فرد قرض‌گیرنده بیشتر حفظ خواهد شد و همچنین موجب افزایش انگیزه‌های فعالیت اقتصادی در افراد می‌شود تا بتوانند بازپرداختی داشته باشند. در واقع قرض موجب کارآفرینی می شود و صدقه باعث تنبلی و خانه نشینی.
در صدقه ولو آن‌که به افراد نیازمند داده می‌شود، بازپرداختی وجود ندارد و بر همین اساس، انگیزه اقتصادی بالایی در افراد ایجاد نمی‌کند. اما نکته ای که کمتر به آن پرداخته شده و شنیده ایم این است که خود قرض گرفتن کراهت دارد و بهتر است که انسان تا جایی که می‌تواند قرض نگیرد. در واقع قرض دهنده دارای پاداش است و قرض‌گیرنده توصیه به عدم دریافت قرض شده است.
در قطعه دوم از دعای سی ام کتاب ارزشمند صحیفه سجادیه امام سجاد (ع) از خواری قرض به خدا پناه می برند و می فرمایند:
«[بار خدایا]، بار پروردگارا، به تو پناه می آورم از اندوه وام و اندیشه آن، و از دل مشغولی به قرض و بی خوابی به خاطر آن. پس بر محمد و آل او درود فرست، و مرا از رنج وام به خود پناه ده. بار پروردگارا، از خواری قرض در طول زندگی و از پیامدهایش پس از مرگ به تو پناه می آورم. پس بر محمد و آل او درود فرست، و مرا با فراوانی مال، یا زندگانی همراه با کفاف، از آن در امان دار.»
***
سه نکته:
* تنظیم دخل و خرج
در حقیقت قرض‌گیرنده باید زندگی خود را به گونه‌ای سامان دهد که کمتر زیر بار بدهی برود و نیازهای خود را به گونه‌ای تامین کند که کمتر ناچار شود قرضی بگیرد، زیرا با دریافت قرض، در واقع اقدام به هزینه‌کردن درآمد آینده خود کرده است و به همین جهت گرفتن قرض کراهت دارد. اگر افراد سطح زندگی خود را با درآمد خود تنظیم نکنند و با بیش از درآمد خود تنظیم کنند، قطعاً دچار مشکلات می‌شوند و مجبور به گرفتن وام و قرض خواهند شد.
** دو بار قرض بهتر از یکبار صدقه
پیامبر اسلام (ص) می فرمایند: «اگر هزار درهم را دو بار قرض دهم بیشتر دوست دارم تا این که آن را یک بار صدقه دهم.» (بحارالانوار، ج ۱۰۳، ص ۱۳۹)
*** قرض بی دلیل موجب فقر می شود
همچنین حضرت مسلمانان را از درخواست بدون احتیاج نهی کرده و فرمودند: «هر که بدون نیاز مالی از دیگران طلب قرض کند، خداوند هفتاد در از فقر به روی وی می گشاید که هیچ چیز در دنیا نمی تواند آن را بپوشاند.»
موضوعی که در زندگی های امروزی دیده می شود و به دلیلی ناهمگونی دخل و خرج و سطح توقعات بالا و هزینه های نابجا و غیر ضروری خانواده ها را درگیر وام و قرض نموده است.