دو دیدگاه درباره قیمت اجناس در زمان پیامبر (ص)

شاید بتوان ادعا کرد که علم اقتصاد اسلامی به دوران پیامبر اکرم (ص) باز می گردد. هرچند شرایط آن دوران با روزگار ما تفاوت های اساسی داشته اما شباهت هایی وجود دارد. از طرفی تبیین بنیان فکری حضرت در زمینه اقتصاد می تواند در تعیین راهکارهای کلی و خط مشی اساسی اقتصاد اسلامی موثر و راهگشا باشد.
یکی از مواردی که با وجود تفاوت دوران ما با زمان پیامبر (ص)، دانستنش از اهمیت برخوردار است مساله افزایش یا ثبات قیمت اجناس در آن دوران و همچنین چگونگی برخورد حضرت با این پدیده است.
* دو دیدگاه مختلف درباره قیمت اجناس در زمان پیامبر(ص)
۱- گروه نخست معتقدند تورم یک پدیده نوظهور است و سطح کلی قیمت ها در زمان حضرت از ثبات نسبی برخوردار بوده است. البته این گروه تغییر قیمت برخی اجناس را می پذیرند.
۲- در مقابل گروه دیگری اعتقاد دارند قیمتها در آن دوران نیز دارای نوسان بوده است.
* دلایل معتقدین به ثبات قیمت
گروهی که ادعای ثبات قیمت در زمان پیامبر را دارند چند دلیل ارائه کرده اند:
۱- فرق اساسی پول های کاغذی با سکه های طلا و نقره
امروزه پول ها ارزش ذاتی ندارند زیرا کاغذ پاره ای بیش نیستند. لکن ارزش آنها اعتباری است. مثلا این کاغذ به اعتبار نقوش تعیین شده رویش هزار یا دو هزار یا ده هزار تومان ارزش دارد. حال وقتی پشتوانه اعتباری پولی از اعتبارش کاسته شود این به منزله کاهش ارزش پول و در نتیجه افزایش قیمت می گردد.
اما پول های رایج در صدر اسلام ارزششان ذاتی بود نه اعتباری. لذا پدیده افزایش قیمت در این شرایط رخ نمی داد.
در یادداشت آینده به دلایل معتقدین به تغییر قیمت ها در دوران پیامبر اکرم (ص) اشاره می نماییم.
۲- عدم محدودیت صادرات و واردات
با توجه به ورود پول از روم و ایران و عدم محدودیت صادرات و واردات و امکان بهره گیری غیر پولی از سکه ها و ذوب کردن و تبدیل آن به جواهرات و عرضه پول متناسب با درآمد ملی دلیلی وجود نداشت تا قیمت ها افزایش یابند.
۳- نبود افزایش تقاضا
مطالعات تاریخی نشان می دهد سیاست های مالی انبساطی در دوران پیامبر (ص) پدید نیامده است. از طرفی سیاست های انبساطی خاصیتشان افزایش تقاضا و افزایش تقاضا نیز افزایش قیمت را به دنبال دارد. پس وقتی سیاست انبساطی نبود افزایش قیمتی هم نخواهد بود.

در یادداشت آینده به بررسی ادله گروه دوم خواهیم پرداخت.