مافیای واردات چای کجاست؟

هر چند که رقم ۶۰ هزار خانوار قابل‌توجه است، اما به گفته مسئولان این تعداد طی دو دهه به کمتر از نصف رسیده است و تولید چای کشور نیز بیش از ۵۰ درصد کاهش یافته است و بر اساس اعلام رئیس هیات مدیره سندیکای کارخانه‌های چای کشور، تولید چای طی ۱۰ سال از ۷۰ هزار تن به ۲۰ هزار تن کاهش یافته است.

 تبعات این میزان کاهش تولید و تغییر شغل یا بیکاری چایکاران، گذشته از بیکاری آنقدر متعدد است ‌که پرداختن به آنها نیازمند صفحات متعدد است، اما واقعیت این است که توان کشت چای در ایران به لحاظ اقلیمی موضوعی است که نباید و نمی‌توان از کنار آن به سادگی گذشت.

اگر مسائل و مشکلات صنعت چای نباشد، این محصول خوش طعم، علاوه بر مشتری کام چایکار را نیز با قندپهلویش شیرین کرده و اجازه نمی‌دهد ناله چایکاران به آسمان بلند باشد. چای از معدود محصولات کشاورزی است که سه بار در سال می‌توان از آن محصول برداشت و این امکان کمتر در دیگر انواع محصولات قابل کشت دیده می‌شود،‌اما در سال‌های اخیر در سایه سیاست‌های نادرست، این صنعت راه به جایی برده است که امروز از آن به نام صنعتی وامانده یاد می‌شود.

یوسفعلی یوسفی فومنی، یک چایکار گیلانی در این خصوص گفته: سیاست بازی صنعت چای را نابود کرده و اگر امسال آنها هنوز به این کار اشتغال دارند،‌تنها به این دلیل است که کار دیگری بلد نیستند و نمی‌خواهند سر پیری مورد ترحم واقع شوند.

وی می‌افزاید: در گذشته به چایکار بودن خود افتخار می‌کردیم و جزو سرمایه داران قشر کشاورزی محسوب می‌شدیم، اما امروز حتی دوست نداریم عنوان کنیم چایکار هستیم، زیرا چایکار به معنای بدهکار و گرفتار شده است.

وی که بخشی از زمین‌های کشاورزی خود را به ویلاسازان فروخته است، می‌گوید: قلبا راضی به فروش زمین نبودم اما وقتی دولت به تعهدات خود عمل نکرد و پول چای را به موقع نپرداخت برای تامین نیازهای کشت سال بعد نیاز به سرمایه داشتم و نمی‌توانستم دست جلوی کسی دراز کنم این شد که بخشی از زمینم را فروختم و آن را سرمایه کردم، اما اکنون آن سرمایه هم رفته است و زمین من هم دیگر بازنمی‌گردد.

وی یادآوری می‌کند: در گذشته‌ها در فصل زمستان کار چندانی نداشتیم و اغلب در این فصل از سال چایکاران عروسی فرزندان خود را برگزار می‌کردند،‌اما اکنون همه چیز سوت و کور است و کسی دل و دماغ ندارد،‌زیرا زمستان فصل خون دل خوردن ما شده است.

یوسفی می‌افزاید: در حالی‌که چای‌های من در انبار مانده و نم خواهد کشید هر روز خبر از واردات چای از هند و پاکستان و غیره می‌شنویم و سوالمان این است که پشت این سیاست‌ها کیست و چیست؟ از اینها گذشته نوبت ورود چای امسال من به بازار شاید چند سال دیگر برسد، چون هنوز چای سنواتی از سال‌های قبل در انبارها باقی‌ است.

معلوم نیست بر چه اساسی همه ساله در حالی‌که همین میزان کاهش یافته چای در انبارها نم می‌کشد و تبدیل به چای سنواتی می‌شود،‌ وضعیت واردات چای این میزان رونق دارد.

در شرایطی که چایکاران و مسئولان اتحادیه‌ها و دلسوزان این صنعت برای حل مشکلات به هر دری می‌زنند این روزها خبری از حجم واردات چای تنها از یک کشور به گوش می‌رسد که بسیار قابل تامل است.

«صادرات چای هند به ایران در ۹ ماهه نخست سال ۲۰۱۳ دو برابر شد و به ۱۶.۴۷ میلیون کیلوگرم در مقایسه با ۸.۴۸ میلیون کیلوگرم در مدت مشابه سال ۲۰۱۲ رسیده است.» بدیهی است که دو برابر شدن صادرات چای به ایران وضعیت مطلوبی را برای صنعت چای هند ایجاد کرده که به‌دنبال تحریم‌های آمریکا و بحران پرداخت متعاقب آن، لطمه دیده بود و سوال این است که چه کسی صنعت لطمه دیده چای ایران را درمان خواهد کرد و آیا مسئولان باید به جای حل مشکلات چای ایران به حل مشکلات چای هند کمک کنند؟

 یک کارشناس چای در این خصوص به تهران امروز گفته: این تنها بخشی از خبری است که می‌گویید زیرا تفاهمنامه‌ای نیز امضا شده که برای هندی‌ها بسیار خوب و برای واردکنندگان ایرانی چای خوبتر است. حسین تجن‌رودی می‌افزاید: هند و ایران تحت این تفاهمنامه برای صادرات ۳۰ میلیون کیلوگرم چای ظرف دو سال توافق کردند تا ایران که خود می‌تواند تولیدکننده باشد بازار کیفی چای‌هایی از برند خارجی شود.به گفته وی از سوی دیگر از زمانی که سیستم پرداخت به روپیه ایجاد شده، تغییر بزرگی روی داده و وضعیت بهبود یافته است. وی تصریح می‌کند: آن افرادی که علم حمایت از چایکاران را بلند می‌کنند به این خبرها واکنش نشان دهند و بگویند بر چه اساس وقتی در مملکت ما امکان تولید چای آن هم از بهترین نوع وجود دارد، چای از خارج وارد می‌شود؟

به گفته رئیس هیات مدیره سندیکای کارخانه‌های چای شمال کشور، کاهش تولید چای از ۷۰ هزار تن به ۲۰ هزار تن از بی‌تدبیری دولت‌های گذشته بوده و به نظر می‌رسد دولت تدبیر و امید نیز همان راهی را می‌رود که دیگران رفتند.

«سعید رحمت‌سمیعی» می‌گوید: «وضع بحرانی است و کارخانه‌ها با ظرفیت زیر ۳۰ درصد ادامه حیات می‌دهند و باغ‌ها یا به مخروبه تبدیل شده‌اند یا نفس‌های آخر را می‌کشند و این نتیجه بی‌برنامگی گذشتگان است. با تصمیم‌گیری‌های پشت درهای بسته به نظر نمی‌رسد تدبیری اندیشه شود که امیدوارکننده باشد زیرا در این مملکت هر کس که در لیوان چای بنوشد خود را کارشناس می‌داند و برای سرنوشت ما نسخه‌پیچی می‌کند.

کسانی که از کشاورزی و تولید اطلاعات دقیق ندارند و دست‌های پینه‌بسته کشاورز را لمس نکرده‌اند و به بدهکاری‌ها و مشکلات کارخانه‌ها را که مانند خوره زندگی آنها را ریزریز کرده است، توجه نمی‌کنند چه تدبیر و امیدی می‌توانند ارائه دهند.»

 به گفته وی مشکل بازگشایی انبارهای چای سنواتی نیز خودش معضل است. وی می‌گوید: «آقایان تدبیر کردند که بر خلاف مصوبات هیات دولت و قوانین موضوعه عمل کنند و در انبارهای چای تاریخ مصرف گذشته «سنواتی» را بدون هیچ‌گونه ضابطه‌ای باز کرده و در بازارها سرازیر ‌کنند.این موضوع را به نمایندگان مناطق چایخیز، استاندار، معاونان، تعزیرات حکومتی و… گزارش کردیم اما چه شد و آنهایی که باید در کنار ما باشند به طرف خریدار چای سنواتی سوق پیدا کردند در حالی‌که برای حل مشکل همه باید یکدل و همدل باشند.

نماینده مردم لنگرود در مجلس در این زمینه می‌گوید: کارگروه ویژه‌ای برای بررسی موضوع چای در نهاد ریاست‌جمهوری تشکیل شده که ریاست آن بر عهده یکی از معاونان رئیس‌جمهور است.

مهرداد لاهوتی می‌افزاید: در جلسه مجمع نمایندگان استان با رئیس‌جمهور نیز معضلات مختلفکشاورزی از جمله چای داخلی و واردات بی‌رویه با وی در میان گذاشته شد که خوشبختانه شخص رئیس‌جمهوری آگاهی کاملی از مشکلات داشت.

لاهوتی تاکید می‌کند: این کارگروه تشکیل شده و به زودی کار خود را آغاز می‌کند و امیدواریم با حمایت دولت و تدبیر واقعی بتوانیم به صنعت چای کشور کمک کنیم. وی سیاست گذاری نادرست و بی‌برنامگی را از دلایل اصلی مشکلات صنعت چای عنوان می‌کند و می‌افزاید: از همین حالا هم اگر به معنای واقعی اقدام به حل مشکلات چای و سایر بخش‌های کشاورزی کنیم، باز هم جلوی ضرر را گرفته‌ایم و امیدواریم با حمایت دولت مشکلات این بخش حل شود.

بسیاری از کشورهای اروپایی معتقد به سالم و خالص بودن چای ایرانی هستند و چای تولیدی کشورمان را مصرف می‌کنند، اما در داخل کشور بیشتر از چای‌های وارداتی که عمدتا قاچاق و ناسالم هستند استفاده می‌شود.

در این میان با وجود اینکه چای‌های وارداتی بعضا بسیار بی کیفیت هستند تنها به دلیل درآمد هنگفتی که نصیب واردکنندگان می‌کند، همچنان واردات به صورت‌های قانونی و غیرقانونی ادامه دارد، درصورتی که تنها با اختلاط چای‌های ایرانی با چای‌های وارداتی می‌توان بخشی از مشکلات چای را حل کرد. به هر حال هر برنامه‌ای که مسئولان قرار است برای چای کشور داشته باشند باید زودتر اجرایی شده و جامه عمل بپوشد چرا که طبق اسناد موجود تنها طی دهه اخیر از سطح حدود ۳۲هزار هکتار باغات چای حدود ۲۶ هزارهکتار آن از زیر کشت این محصول خارج شده که ادامه این روند می‌تواند به نابودی کامل این صنعت ارزشمند، ارزآور و اشتغالزا بینجامد.