چطور ۷۵ درصد احتمال مرگ با سکته و ایست قلبی را کم کنیم؟ +عکس

دستانی روی سینه، چهره ای در هم فشرده و غلطیدن روی زمین، سکته قلبی که جوان و پیر نمی شناسد، میهمانی یا محل کار، مسجد یا بازار. به ناگاه شمارش معکوس و سهمناک مرگ و زندگی آغاز می شود.

ایست قلبی یکی از علل مهم فوت مردم کشورمان به شمار می رود، براساس آمار سال گذشته وزارت بهداشت روزانه ۳۰۰ نفر بر اثر مشکلات قلبی در کشور فوت می کنند که ۱۹ درصد آن به علت سکته قلبی است. برخی رسانه ها سکته قلبی را مهمترین عامل فوت ایرانیان معرفی کرده اند. از معروفترین سکته های قلبی می توان به فوت آیت الله هاشمی رفسنجانی اشاره کرد. نکته مهم در ایست قلبی، توقف ناگهانی خون رسانی و زمان بسیار کوتاه و طلایی کمک برای احیا است به گونه ای که هر یک دقیقه تاخیر بین ۷ تا ۱۰ درصد احتمال بازگرداندن بیمار را کم می کند. شما تصور کنید از زمانی که اطرافیان بیحال شدن کسی را مشاهده و با اورژانس تماس می گیرند، تا رسیدن تیم اورژانس چقدر زمان نیاز هست؟ مسلما خیلی بیشتر از زمان طلایی ۳ تا ۵ دقیقه اول. اگر چه سکته به معنی مرگ نیست ولی درصد بالایی از کسانی که با سکته می میرند یعنی حدود ۷۵ درصد آنها درصورت احیا و دادن شک قلبی به زندگی بازخواهند گشت.

بازگرداندن زندگی کسی که دچار ایست قلبی شده به دو عامل مهم وابسته است، آموزش عمومی آحاد جامعه و وجود دستگاه های شوک قلبی که در دسترس باشند. همین عوامل باعث شده تا در کشوری مثل کانادا، این دو موضوع اهمیت ویژه ای پیدا کنند. بی تردید این امر صرفا ناشی از انگیزه های انسان دوستانه نیست بلکه عواقب اقتصادی، اجتماعی و روانی از دست رفتن یک نیروی فعال بر جامعه و خانواده فرد هزینه های سنگینی در بر دارد که سیستم سلامت را وادار به اتخاذ تصمیم های جدی در این زمینه کرده است.

در بخش آموزش، بر مبنای قانون همه کارفرماها موظف هستند تا افرادی آموزش دیده در زمینه احیای قلبی را در همه اوقات کاری در بین کارکنان خود داشته باشند. علاوه بر این داشتن گواهینامه گذراندن این دوره برای تصدی برخی مشاغل مثل کادر درمانی و مربیان مهد کودک ها ضروری است. همچنین در سال ۲۰۱۴ موسسه درمان پیشرفته کرونر اعلام کرد که یک میلیون و ۸۰۰ هزار دانش آموز کانادایی را طی یک دوره ۷ ساله آموزش داده و از سال ۱۹۹۹ آموزش احیای قلبی در دبیرستان های استان اونتاریو الزامی شده است. جدای از این مساله، در ورزشگاه ها و مراکز عمومی هر از گاهی گروهی از مربیان فوریت های پزشکی حاضر شده و به مردم چگونگی برخورد با فردی که سکته کرده است را نشان می دهند.

جدا از این برنامه گسترده و جدی آموزش، در همه مراکز عمومی از کتابخانه ها گرفته تا ایستگاه های مترو، مراکز خرید عمده، دبیرستان ها، دانشگاه ها و کلا مراکز جمعیتی دستگاه های شوک قلبی موسوم به AED قرار داده شده که به محض برداشته شدن آژیر خطر به صدا درآمده و علاوه بر شخص کمک کننده نگهبانان آموزش دیده هم به سرعت در محل حاضر می شوند، به اورژانس هم اطلاع داده می شود. به این صورت به جای صبر کردن برای رسیدن خودروی اورژانس که مسلما در زمان طلایی به محل نمی رسد، اقدامات اولیه به سرعت و در محل انجام می شود. دستگاه های شوک نیز به گونه ای سبک و با کاربری آسان ساخته شده اند که با پیام های صوتی نحوه کار را توضیح داده و به صورت خودکار و با بررسی ضربان احتمالی قلب نیاز به شوک را ارزیابی و آن را اعمال می کنند.

یک محل قرارگیری دستگاه شوک قلبی در تورنتو کانادا

در کشور ما هم چنین برنامه هایی با همت مسئولان مربوطه و رسانه های عمومی دور از دسترس نیست، این که همه ادارات و سازمان ها ملزم شوند برای مثال از هر بیست نفر کارکنانشان یکی را برای آموزش کمک های اولیه بفرستند، این که در همه دبیرستان ها آموزش احیای قلبی و کار با دستگاه شوک الزامی شود، این که دستگاه شوک قلبی با قیمت مناسب در داخل کشور تولید و عرضه شود. این ها همه کار سختی نیست. شاید اگر در خودروی همراه آیت الله هاشمی رفسنجانی هم یک دستگاه شوک قلبی وجود داشت و محافظان ایشان هم احیای قلبی را می دانستند الان ایشان زنده بود. شاید اگر به موقع به سکته آن همکار، آن دوست، آن پدر و آن برادر رسیدگی میشد، داغی بر دل دیگران باقی نمی گذاشت و یک سرمایه انسانی از دست نمی رفت.

آموزش احیای قلبی در یک مرکز فروش خودرو (یکی از نمونه های آموزش عمومی و در محل احیای قلبی) یعنی ضرورتا دستگاه سلامت منتظر مراجعه مردم نیست بلکه علاوه بر همه الزامات قانونی، خودشان هم پیش قدم می شوند.

بر اساس آمار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز؛ بیش از ۴۰ در صد مرگ و میرها در کشور مربوط به بیماری های قلبی وعروقی و ۱۹درصد آن ناشی از سکته های قلبی است. روزانه ۳۰۰تن در کشور بر اثر عارضه های قلبی فوت می کنند. به طوری که احتمال بروز بیماری های قلبی و عروقی و سکته پس از سن ۴۰ سالگی در مردان ۴۹ درصد و در زنان ۳۹ درصد است این در حالی است که عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس هم از کاهش سن ابتلا به بیماری ها و سکته قلبی از ۶۰ سال به ۳۰ سال خبر داد.