آیا مصرف کپسول امگا ۳ خطرناک است؟ مقدار مصرف امگا ۳ چقدر است؟

پژوهشگران علوم پزشکی در مرکز تحقیقات سرطان فرد هاچینسون کشور آمریکا می‌گویند مصرف کپسول‌های امگا ۳ نه تنها خطر سرطان پروستات را کم نمی‌کند بلکه احتمال موارد کشنده این بیماری را هفتاد درصد افزایش می‌دهد.

این پژوهشگران معتقدند هیچ مدرک قطعی وجود ندارد که ثابت کند مکمل‌های غذایی برای سلامت سودمند هستند

اسید چرب امگا ۳ نوعی اسید چرب اشباع نشده است که در بدن ساخته نمی شود اما برای سوخت و ساز ضروری است.

ماهی‌های روغنی شامل ماهی آزاد، اِسقُمری اطلس (نوعی ماهی تن)، قزل‌آلا و شاه ماهی از منابع سرشار امگا ۳ هستند و مصرف هفتگی این ماهی‌ها توصیه شده است.

امگا ۳ بعنوان ماده‌ای شناخته شده که خواص ضد التهابی دارد و برای پیشگیری از سکته‌های قلبی و مغزی، التهاب مفصل (آرتروز)، سرطان‌ها و افزایش تواناییهای ذهنی و پیشگیری از آلزایمر استفاده شده است.

با این حال سودمندی مصرف امگا ۳ موضوعی بحث برانگیز بوده و برخی پژوهشگران و پزشکان معتقدند دلایل کافی برای این نتیجه‌گیری وجود ندارد.

پژوهشگران مرکز هاچینسون در این تحقیق خون ۸۳۴ مرد مبتلا به سرطان پروستات را با خون ۱۳۹۳ مرد سالم مقایسه کردند.

نتایج نشان داد کسانی که میزان امگا ۳ در خونشان در بالاترین حد است ۷۱ درصد بیش از دیگران در معرض خطر ابتلا به نوع کشنده سرطان پروستات قرار دارند که به سرعت پیشرفت می‌کند و به سختی درمان می شود.

بعلاوه، در این افراد خطر ابتلا به نوع خفیف‌تر سرطان پروستات ۴۳ درصد بیشتر است.

این مقدار امگا ۳ در خون با خوردن هفته‌ای بیش از دو وعده ماهی آزاد ایجاد می شود.

دکتر آلن کریستال محقق ارشد این پژوهش با اشاره به نتیجه تحقیق دیگری که ۱۲ سال پیش انجام شده می‌گوید “ما یک بار دیگر نشان دادیم که مکمل‌های غذایی ممکن است مضر باشند.”

“هر چه تحقیقات بیشتری انجام می دهیم – و من در بیشتر دوران کارم در این تحقیقات شرکت کرده ام – متوجه می شویم که دزهای بالای مکمل‌های غذایی در پیشگیری از بیماری ها سودی ندارند و ممکن است حتی این خطر را افزایش دهند.”

هنوز روشن نیست این چربی چگونه باعث رشد تومور می‌شود اما برخی حدس می‌ زنند شاید امگا ۳ سیستم ایمنی را ضعیف می‌کند یا اینکه به دی‌ان‌ای (DNA) آسیب می‌زند.

سرطان پروستات یکی از شایعترین سرطان‌های مردان است و احتمال آن با افزایش سن بیشتر می شود. در بریتانیا این سرطان شایع‌ترین سرطان در مردان است اما در کلیک ایران، هشتمین سرطان شایع در مردان است.

اخیرا در تحقیق دیگری که درباره سودمندی سلنیوم و ویتامین ای (E) در پیشگیری از سرطان پوستات انجام شد مشخص شد که سلنیوم تاثیری در پیشگیری ندارد و ویتامین ای این خطر را بیشتر هم می کند.

تاثیر امگا ۳ در پیشگیری از بیماری‌های قلبی هم در چندین تحقیق که اخیرا انجام شده زیر سوال رفته است.

بررسی ۲۰ تحقیقی که روی هفتاد هزار نفر انجام شده است نشان داده که امگا ۳ خطر بیماری‌های قلبی را کاهش نمی‌دهد.

با این حال برخی از متخصصان نتیجه تحقیق مرکز سرطان هاچینسون را قطعی فرض نکرده‌اند و معتقدند به تحقیقات بیشتری نیاز است.

دکتر ایان فریم از مرکز تحقیقات سرطان بریتانیا می گوید “مطالعات وسیع‌تر و پیچیده‌تری لازم است تا بتوانیم خطرات امگا ۳ در رژیم غذایی را با منافع آن بسنجیم.”

سارا ویلیامز مسئول اطلاع رسانی مرکز تحقیقات سرطان بریتانیا می‌گوید: “شواهد این که امگا ۳ بر سرطان پروستات تاثیر می‌گذارد متناقض هستند و متاسفانه این تحقیق هم مسئله را حل نکرده است.”

****

بهترین منابع غذایی اسید چرب امگا ۳، انواع ماهی و آبزیان، تخم کدو، کتان و گردو است. در واقع منبع امگا ۳ در ماهی هایی مانند ماهی آزاد، قزل آلا، تن، اسقومری و شاه ماهی وجود دارد. در گیاهان نیز روغن های سویا، آفتابگردان، دانه کتان و گردو، فندق و کنجد حاوی امگا ۳ هستند.

علاوه بر این، مواد غذایی غنی شده با امگا ۳ مانند برخی نان ها، آب میوه ها، روغن ها و تخم مرغ مورد توصیه متخصصان تغذیه است.

اگر در سبد غذایی خانوار به طور متوسط ۳ تا ۴ بار در هفته هر بار ۸۰ تا ۱۲۰ گرم ماهی مصرف شود، افراد به هیچ وجه یازی به مصرف امگا ۳ نخواهند داشت ولی اگر ماهی مصرف نمی شود، می توان از مکمل امگا ۳ استفاده کرد.

ضرورت مصرف امگا ۳ در بدن

مقدار مکمل مصرفی در دوز غیردرمانی، یک گرم در روز و در دوز درمانی ۳ گرم در روز است. مکمل امگا ۳ باید زیر نظر پزشک و پس از انجام آزمایش های لازم و تشخیص وضعیت اکسیداسیون بدن، تجویز شود زیرا مصرف خودسرانه این مکمل، عارضه در پی خواهد داشت.

از آنجا که مکمل امگا ۳ یک نوع اسید چرب است؛ اگر بیش از مقدار مورد نیاز مصرف شود، با اسید چرب امگا ۶ که برای عملکرد بینایی و مغزی لازم است رقابت می کند و میزان جذب آن را پایین می آورد.

از سوی دیگر وقتی امگا ۳ به طور خاص در برنامه ریزی گنجانده می شود، کلسترول که برای غشای سلول های بدن مورد نیاز است، کاهش یافته و یکپارچگی غشاهای سلولی از بین می رود.

در دوره های خاصی مانند بارداری یا شیردهی نیز مصرف مقادیر بالای امگا ۳ می تواند خطرساز باشد.

افزایش بیش از حد امگا ۳ در بدن پاسخ های سیستم ایمنی را کند و واکنش های دفاعی مانند پاسخ به میکروب ها را ضعیف می کند. افزایش بیش از حد امگا ۳ در بدن همچنین می تواند تری گلیسرید خون را به عنوان تامین کننده انرژی بدن از حد طبیعی پایین تر آورد و فرد را دچار کمبود انرژی کند.

همچنین اضافه دریافت آن در بدن اکسید می شود و پس از اکسیداسیون، به بافت های مختلف از جمله عروق و حتی کبد آسیب می رساند و موجب ایجاد کبد چرب شود.

با تمام خواص مفیدی که مصرف امگا ۳ دارد ولی برای برخی هم مضر است. افراد دچار اختلالات خونی، کسانی که پوستشان به راحتی دچار کوفتگی و کبودی می شود، افرادی که داروهای رقیق کننده خون مانند آسپرین یا وارفارین استفاده می کنند، افرادی که به غذاهای دریایی حساسیت دارند و کسانی که فشارخون خیلی بالا و کنترل نشده دارند، نباید امگا ۳ مصرف کنند.

منابع غذایی مفید برای مصرف امگا ۳

مصرف دوز بالای امگا ۳، سیستم ایمنی بدن را سرکوب می کند؛ بنابراین کسانی که سیستم بدنشان ضعیف است، نباید آن را استفاده کنند.

مصرف امگا ۳ در واقع می تواند در عدم ابتلا به مجموعه ای از بیماری ها مفید باشد.

اولین و مهمترین تاثیری که امگا ۳ به آن معروف شده، نقش آن در پیشگیری از بیماری های قلبی و عروقی است، همچنین رژیم غذایی سرشار از امگا ۳، مانع خشکی و ریزش مو می شود.

به گفته پزشکان، سالمندان برای پیشگیری از آلزایمر باید غذاهای حاوی امگا ۳ مصرف کنند. همچنین امگا ۳ موجب بهبود خلق و خو، رفتار و شخصیت افراد می شود.

نتایج تحقیقات نشان می دهد افرادی که میزان اسیدهای چرب امگا ۳ در خون آنها کم است، نسبت به دیگران رفتار متغیرتر و دیدگاه منفی تری دارند و نیز دارای علائم ضعیف افسردگی هستند، در عین حال افرادی که اسیدهای امگا ۳ بیشتری در خون دارند سازگارترند.

بهتر است مکمل امگا ۳ را همراه با وعده غذای اصلی مصرف کرد زیرا مکمل آن نوعی روغن است و همراه غذا بهتر جذب می شود البته افرادی که پس از مصرف آن دچار ضعف در پا می شوند، می توانند مکمل را قبل از خواب مصرف کنند.

امگا ۳ ممنوع!

با همه خواص مفیدی که مصرف امگا ۳ دارد، اما برای برخی هم مضر است. افراد دچار اختلالات خونی، کسانی که پوستشان به راحتی دچار کوفتگی و کبودی می‌شود، کسانی که از داروهای رقیق‌کننده خون مثل آسپیرین یا وارفارین استفاده می‌کنند، افرادی که به غذاهای دریایی حساسیت دارند و افرادی که فشار خون خیلی بالا و کنترل نشده دارند، نباید امگا ۳ مصرف کنند. مصرف دوز بالای امگا ۳ سیستم ایمنی بدن را سرکوب می‌کند بنابراین کسانی که سیستم ایمنی بدنشان ضعیف است نباید از آن استفاده کنند.