فاویسم تا چند سالگی ادامه دارد؟

فاویسم (Favism) بیماری ارثی است که در اثر نقص آنزیم گلوکز ۶ فسفات دهیدروژناز ایجاد شده و ‏موجب کم خونی در مبتلایان می شود. این بیماری واگیردار نیست و توسط کروموزم X منتقل می شود.

فاویسم نوعی بیماری ژنتیکی و ارثی است که به طور معمول از مادر به فرزند منتقل می‌شود و بسته به جنس نوزاد، به ایجاد کم خونی منجر خواهد شد.

علائم فاویسم

خستگی، ضعف شدید، بی قراری، دل درد، رنگ پریدگی، گاهی تب، کم خونی و تغییر رنگ در ادرار از علائم بیماری فاویسم است. این علائم معمولا به طور ناگهانی ۲۴ تا ۴۸ ساعت پس از مصرف مواد اکسیدان دار بروز می کند.

فرزاد کمپانی روز چهارشنبه در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا اظهار کرد: این بیماری در کودکان باید جدی گرفته شود؛ زیرا کم‌ خونی ناشی از بیماری در صورت عدم ‌کنترل به موقع می ‌تواند آسیب جدی به برخی از اعضای بدن مانند کلیه زده و مشکلاتی را برای آنان بوجود آورد.

وی گفت: اگر هموگلوبین فرد مبتلا کمتر از هفت باشد این فرد نیاز به تزریق خون دارند اما اگر هموگلوبین آنها بین ۷ تا ۹ باشد و ادرار فرد مریض هم تیره باشد این فرد هم نیاز به تزریق خون دارد و در صورتیکه هموگلوبین بالای ۹ باشد فرد را فقط تحت نظر می گیریم.

کمپانی با اشاره به اینکه ناقل بیماری معمولا زنان هستند، گفت: زنان معمولا ناقل بیماری هستند و عمدتا پسرها مبتلا به ‌آن می شوند و در دخترها این بیماری از شدت و شیوع کمتری برخوردار است.
وی به تاثیر مصرف برخی از داروها در آشکار شدن علائم بیماری فاویسم اشاره کرد و گفت: مصرف برخی داروها مانند اسپرین و کوتریموکسازول همانند باقلا، علائم بیماری را آشکار می کند و اگر فرد بیمار آنها را استفاده نکنند تا آخر عمر هیچ مشکلی پیدا نمی کنند.

فوق تخصص خون و آنکلوژی اطفال افزود: داروها در صورت مصرف سبب آشکار شدن علائم این بیماری می شوند اما در خصوص باقلا این طور نیست و در نوع شدید بیماری حتی استشاق گرده های باقلا تازه سبب آشکار شدن بیماری می شود.

وی به بیماران نوع شدید فاویسم توصیه کرد که باقلا در خانه نگهداری نکنند و حتی این افراد از کنار مزارع باقلا هم عبور نکنند.

کمپانی، شایع ترین فصل شیوع این بیماری را بهار اعلام کرد و گفت: باقلا همانند سایر مواد اکسیدانی در بروز علائم این بیماری نقش دارند اما به دلیل مصرف بیشتر باقلا، اثر بیشتری در آشکار شدن علائم این بیماری دارد.
فوق تخصص خون و آنکلوژی اطفال، درمان اصلی بیماری فاویسم را پیشگیری از مصرف مواد اکسیدانی مانند باقلا دانست و گفت: اگر فرد مبتلا به فاویسم از مواد غذایی دارای مواد اکسیدان استفاده نکند اصلا دچار مشکلی نخواهد شد.

شیوع فاویسم در چه سنی است؟

مهشید مهدی زاده فوق تخصص بیماری‌های خون و سرطان با  اشاره به اینکه فاویسم بیشتر در پسر بچه‌های ۱۰ تا ۱۲ سال دیده می‌شود، ادامه داد: شروع این بیماری در فصل بهار به خصوص در نواحی شمال ایران است،  زیرا در این فصل باقلا در شهرهای شمالی برداشت می‌شود و ویسین و کوویسین موجود در این ماده عامل نوعی اکسیدان است.

وی درباره درمان این بیماری تشریح کرد: فاویسم درمان خاصی ندارد؛ بیشتر درمان آن بر مبنای پیشگیری است و اگر بیماران برخی دارو‌های ممنوعه مانند آنتی بیوتیک ها، مسکن‌ها، تب برها، دارو‌های ضد انگل، دارو‌های ضد مالاریا، ویتامین A و حنا (به دلیل وجود اکسیدان درون ان) را مصرف نکنند و مراقبت‌های لازم به درستی انجام دهند، کمتر با این اختلال مواجه می‌شوند.

فوق تخصص بیماری‌های خون ادامه داد: به دلیل اینکه عملکرد دارو‌های جدید این بیماری در مبتلایان هنوز مشخص نیست، باید با تجویز پزشک مصرف شود.

وی در پایان گفت: فاویسم یک بیماری ژنتیکی است و اگر نوزادی مبتلا به بیماری ژنتیکی شود باید سقط شود، اما اگر کنترل و مراقبت شود با زندگی معمولی منافاتی ندارد و شرعا و عرفا اجازه سقط جنین را نداریم.

فاویسم چگونه درمان می شود؟

درمان حمایتی است یعنی فقط در صورت بروز علائم، بیماری درمان می شود مانند دادن مایعات و در صورت نیاز تزریق خون.

پیشگیری و روش برخورد آن چیست؟

• برای پیشگیری از ابتلا به فاویسم به هیچ عنوان از باقلا مازندرانی اعم از پخته شده، کوکو و باقلا پلو، خشک، فریز شده استفاده نکنید.
• از بعضی از دارو ها مثل بعضی از آنتی بیوتیک ها، ویتامین k داروهای ضد مالاریا (پریماکین)، حشره کش ها و نفتالین استفاده نکنید.

تغذیه صحیح در زمان ابتلا به فاویسم چگونه است؟

• از مایعات شیرین بدون رنگ مصنوعی مثل آب سیب و آب آناناس استفادده نمائید.
• اگر مادر شیرده باشد و باقلا مصرف کرده باشد تا ۷۲ ساعت (۳روز) از شیردهی به فرزند خود خودداری نماید.

نحوه مصرف دارو در زمان فاویسم چگونه است؟

• بدون اجازه پزشک معالج هیچ گونه دارویی استفاده نشود در صورت تب با هماهنگی پزشک معالج از استامینوفن استفاده شود.
• در صورت مراجعه به پزشک حتماً ابتلا به فاویسم را اطلاع دهید.

چگونه ایمنی فرزندتان را رعایت کنید؟

• هنگام بیمار شدن فرزند تان حتماً به پزشک معالج اعلام نمائید که کودکتان فاویسم است.
• اقوام و دوستان خود را از فاویسم بودن کودکتان مطلع سازید.
• از عبور از کنار مزارع باقلا و مراکز فروش باقلا خودداری فرمائید.
• در زمان بستری در بیمارستان به اتصالات سرم دقت فرمائید.
• به علت تب وضعف و بی حالی و افت هموگلوبین نرده های کنار تخت بالا باشد تا کودک سقوط نکند.

میزان فعالیت کودکان در زمان فاویسم چگونه است؟

در صورت تب و ضعف استراحت در بستر توصیه می شود.

چگونه بعد از ترخیص از فرزندم مراقبت کنم؟

• بعد از ترخیص از رفتن به مراکز فروش باقلا خودداری کنید
• استفاده از دارویی که باعث ایجاد فاویسم می شود خودداری کنید.
• طبق دستور پزشک تست آزمایشگاهی را در زمان معین انجام دهید.
• طبق تاریخ مشخص جهت وزیریت مجدد پزشک معالج مراجعه نمائید.
• طبق دستور تجویز پزشک تا زمان معین از ویتامین E و فولیک اسید استفاده نمائید.

در صورت بروز علائم زیر به مرکز درمانی مراجعه نمایید:

• پررنگی ادرار
• تب
• استفراغ

منبع: جانیس ال هینکل. ۱۳۹۳. درسنامه پرستاری داخلی و جراحی. ج۷. خون. ترجمه سیده فاطمه جلالی نیا. تهران: انتشارات رفیع، ص ۷۳-۷۲.

ایرنا