عکس واقعی جیران ناصرالدین شاه (تصویر سوگلی)
عکس جیران ناصرالدین شاه تصویر واقعی سوگلی
نام جیران «خدیجه» و دختر یک باغبان و نجار به نام محمدعلیخان تجریشی از اهالی قریه کوهسار تجریش در نزدیکی شمیران تهران بود. او پس از این که با ناصرالدینشاه ازدواج کرد، به دلیل داشتن چشمان بزرگ، توسط شاه «جیران» خوانده شد. جیران واژهای ترکی و به معنای غزال (آهو) است. جیران علاوه بر یک خواهر به نام عصمت، صاحب برادری به نام اسدالله تجریشی بود که پس از ازدواج او با شاه، در زمره فراشان درآمد و پس از آن پیشخدمت ناصرالدینشاه شد.
علاوه بر آن گفته میشود که او پیش از ملاقات ناصرالدینشاه با فرد دیگری نامزد کرده بود که در نتیجه خواستگاری شاه از او به هم خورد. خواهرزاده جیران محمد ابراهیم مفیدی یک پهلوان مشهور شمیرانی بودهاست.
جیران احتمالاً در سال در ۱۲۳۰ شمسی (۱۲۶۷ قمری) با ناصرالدینشاه ازدواج کرد. او در سال ۱۲۳۲ ه.ش (۱۲۶۸ قمری) دومین پسرش، محمدقاسم میرزا را به دنیا آورد و بیش از پیش مورد توجه ناصرالدینشاه قرار گرفت. زمانی که محمدقاسم میرزا پنج سال داشت، شاه به او لقب امیرنظام داد و به فرماندهی کل قشون ایران منصوبش ساخت.
علت مرگ جیران
جیران پس از آنکه هر چهار فرزند خود را که در سنین کودکی بودند، یکی پس از دیگری از دست داد، خود مبتلا به بیماری سل شد. در این حال، ناصرالدینشاه روزی چندبار و هربار چند ساعت بر بستر او حاضر میشد و داروها را به دست خود به او میخوراند، اما حال او رفته رفته وخیم تر میشد و معالجات اطبا سودی نمیبخشید. او در یکی از روزهای دی ماه ۱۲۳۸ شمسی (جمادیالثانی سال ۱۲۷۶) در حالی که ناصرالدین شاه در کنار بسترش نشسته بود، از دنیا رفت. مرگ او، که به فاصله اندکی از درگذشت امیرقاسم روی داد، اندوه عمیقی در دل ناصرالدینشاه پدید آورد.
جیران از ناصرالدین شاه صاحب چهار فرزند به نامهای سلطان محمد میرزا، امیر قاسم میرزا، سلطان رکنالدین میرزا و خورشید کلاه شد که هیچ یک زنده نماندند.
تنها تصویر موجود منسوب به جیران
ساتین