تعداد فرزندان ناصرالدین شاه +اسامی

تعداد فرزندان ناصرالدین شاه

درباره‌ همسران و فرزندان ناصرالدین‌شاه قاجار تاکنون پژوهش‌هایی صورت گرفته و سعی شده همسران، فرزندان و اولاد و نتایج او را فهرست‌نویسی کنند.

اسامی فرزندان ناصرالدین شاه قاجار و مادرانشان

ردیف	نام	تولد (هـ. خ/هـ.ق.)	مرگ (هـ. خ/هـ. ق)	نام مادر	یادداشت‌ها
۱	معصومه خانم فخرالملوک	۱۲۲۷/۱۲۶۳	۲۰ فروردین ۱۲۵۷/۶ ربیع‌الاول ۱۲۹۵	گلین خانم	در ۱۶ آبان ۱۲۳۹ (۲۲ ربیع‌الثانی ۱۲۷۷) به ازدواج امیرمهدی خان انتظام‌الدوله قاجار درآمد. صاحب چهار فرزند شد.
۲	سلطان محمود میرزا (اول)	۱۳ مهر ۱۲۲۸/۱۸ ذی‌القعده ۱۲۶۵	۱۲۲۹/رمضان ۱۲۶۶	گلین خانم	در پنج ماهگی به ولیعهدی برگزیده شد. در یازده ماهگی درگذشت.
۳	سلطان مسعود میرزا ظل‌السلطان	۱۵ دی ۱۲۲۸/۲۰ صفر ۱۲۶۶	۱۰ تیر ۱۲۹۷/۲۳ رمضان ۱۳۳۶	عفت‌السلطنه
۴	سلطان معین‌الدین میرزا	۱۹ بهمن ۱۲۳۰/۱۶ ربیع‌الثانی ۱۲۶۸	۱۵ آبان ۱۲۳۸	تاج‌الدوله	در مرداد ۱۲۳۱ (شوال ۱۲۶۸) به ولیعهدی برگزیده شد. در شب رسیدن خبر فتح هرات به تهران درگذشت.
۵	ملک شاه میرزا	؟	؟	ستاره خانم تبریزی	در بازگشت ناصرالدین شاه از سفر اصفهان (۱۲۶۷) تولد یافت و در هشت ماهگی درگذشت.
۶	سلطان محمد میرزا	؟	؟	جیران	در هشت روزگی درگذشت.
۷	محمدقاسم میرزا	۱۲۳۱/۱۲۶۹	۸ تیر ۱۲۳۷/۱۷ ذی‌القعده ۱۲۷۴	جیران	در ۱۲۷۳ هجری قمری با لقب «امیرنظام» فرمانده کل ارتش ایران شد. در ۱۳ مرداد ۱۲۳۶ (۱۳ ذی‌الحجه ۱۲۷۳) به ولیعهدی رسید. در پنج سالگی درگذشت.
۸	سلطان حسین میرزا	۱۲۳۱/۱۲۶۹	۱۲۴۷/۱۲۸۵	عفت‌السلطنه	در شانزده سالگی در حالی که حاکم خراسان بود در مشهد درگذشت. از خود پسری باقی گذاشت، مهدی‌قلی میرزا مؤیدالسلطان که توسط ظل‌السلطان سرپرستی می‌شد.
۹	مظفرالدین شاه	۳ فروردین ۱۲۳۲/۱۲ جمادی‌الثانی ۱۲۶۹	۱۲ دی ۱۲۸۵/۱۸ ذی‌القعده ۱۳۲۴	شکوه السلطنه
۱۰	پری سلطان خانم	؟	؟	ستاره خانم تبریزی	در یک سالگی درگذشت.
۱۱	سلطان رکن‌الدین میرزا	؟	؟	جیران	در سه سالگی درگذشت.
۱۲	زینت‌الدوله	؟	؟	شکوه السلطنه	در نه ماهگی درگذشت.
۱۳	اخترالملوک	؟	؟	ستاره خانم تبریزی	در یک سالگی درگذشت.
۱۴	فاطمه خانم عصمت‌الدوله	۱۲۳۴	۱۲ شهریور ۱۲۸۴	تاج‌الدوله	در ۱۲۵۲ با دوست‌محمد معیرالممالک ازدواج کرد. صاحب چهارفرزند شد. از جمله دوستعلی معیری و عصمت‌الملوک معیری (همسر اول حسن مستوفی)
۱۵	کامران میرزا	۳۱ تیر ۱۲۳۵/۱۹ ذی‌القعده ۱۲۷۲	اسفند ۱۳۰۷/رمضان ۱۳۴۷	منیرالسلطنه
۱۶	ضیاءالسلطنه	۱۲۳۵	۱۲۸۰	ندیم‌السلطنه	در ۱۲۵۳ با میرزا زین‌العابدین خاتون‌آبادی، امام جمعه تهران ازدواج کرد. صاحب دو پسر و دو دختر بود، از جمله جواد ظهیر و زهرا امامی
۱۷	کسرائیل خانم افتخارالدوله	۱۲۳۶	۱۳۰۱	عفت‌السلطنه	در ۱۲۵۲ با ابوالفتح قاجار قوانلو، صارم‌الدوله ازدواج کرد
۱۸	افسرالدوله	۱۲۳۷/۱۲۷۴	؟	گلین خانم	با ابوالفتح میرزا مؤیدالدوله ازدواج کرد.
۱۹	سلطان محمود میرزا (دوم)	؟	؟	گلین خانم	در نه ماهگی درگذشت.
۲۰	والیه			والیزاده خانم	با محمدحسین خان اعتضادالملک قاجار ازدواج کرد. پس از درگذشت او با مهدی‌قلی خان مجدالدوله قاجار ازدواج کرد.
۲۱	توران آغا فخرالدوله	۱۲۳۸	۱۲۷۰	خازن‌الدوله	با مهدی‌قلی خان مجدالدوله قاجار ازدواج کرد. بدون فرزند درگذشت.
۲۲	تومان آغا فروغ‌الدوله	۱۲۴۱	۱۲۹۵	خازن‌الدوله	با علی خان ظهیرالدوله قاجار ازدواج کرد. صاحب شش فرزند شد، از جمله محمدناصر صفا (ظهیرالسلطان) و ولیه صفا (فروغ‌الملوک)
۲۳	زهرا خانم افتخارالسلطنه	۱۲۴۹	۱۳۲۵	عایشه خانم یوشی	ابتدا با ابراهیم خان انتظام‌الدوله نوری ازدواج کرد. پس از مدتی طلاق گرفت و با امیراصلان خان نظام‌الدوله خواجه‌نوری ازدواج کرد. صاحب شش فرزند شد.
۲۴	فاطمه خانم قدرت‌السلطنه			قمرتاج خانم	با سلطان جنید میرزا معتمدالدوله نوه فرهاد میرزا معتمدالدوله ازدواج کرد. صاحب دو فرزند شد. پس از مدتی طلاق گرفت.
۲۵	فرح‌السلطنه			مرجان خانم ترکمان
۲۷	اخترالدوله	۲ دی ۱۲۶۰		وجیه‌الدوله	در ۱۲۷۳ با غلامعلی عزیزالسلطان ازدواج کرد. پس از ترور ناصرالدین شاه از عزیزالسلطان طلاق گرفت و به ازدواج ارشدالدوله درآمد.
۲۸	نصرت‌الدین میرزا سالارالسلطنه	۱۲ اردیبهشت ۱۲۶۱/۱۳ جمادی‌الثانی ۱۲۹۹		زینت‌السلطنه
۲۹	زهرا خانم تاج‌السلطنه	۱۴ بهمن ۱۲۶۲	۴ بهمن ۱۳۱۴	توران‌السلطنه	در ۱۷ آذر ۱۲۷۲ با امیرحسن خان شجاع‌السلطنه ازدواج کرد. پس از چندی طلاق گرفت و در ۱۶ اسفند ۱۲۸۶ (۱۳ صفر ۱۳۲۶) با قوللرآقاسی برادرزاده حسین پاشاخان امیر بهادر ازدواج کرد و مدتی بعد طلاق گرفت. از شجاع‌السلطنه صاحب چهار فرزند بود.
۳۰	محمدرضا میرزا رکن‌السلطنه	۲۵ بهمن ۱۲۶۳	۱۳۳۰	بدرالسلطنه
۳۱	شرف‌السلطنه			وقارالسلطنه
۳۲	ملک قاسم میرزا	۲۲ آبان ۱۲۶۵/۱۵ صفر ۱۳۰۴	۲۲ اسفند ۱۲۶۵/۱۷ جمادی‌الثانی ۱۳۰۴	عابده بیگم
۳۳	حسینعلی میرزا یمین‌السلطنه	۹ شهریور ۱۲۶۹	۱۳۳۱	مرجان خانم ترکمان
۳۴	خدیجه خانم عزالسلطنه	۱۲۶۷ یا ۱۲۶۸/۱۳۰۶	۹ اردیبهشت ۱۳۶۳/۲۸ رجب ۱۴۰۴	محبوب‌السلطنه	با غلامحسین امیراصلانی (احتشام‌الملک) ازدواج کرد. صاحب شش فرزند شد.
۳۵	احمدرضا میرزا عضدالسلطنه	۱۰ تیر ۱۲۷۰	۱۳۱۸	توران‌السلطنه
۳۶	عزیزالسلطنه	۱۳۱۲/۱۲۷۴	۱۳۲۹/۱۲۸۹ یا ۱۲۹۰	محبوب‌السلطنه	ازدواج نکرد. در سن شانزده سالگی بدون فرزند درگذشت.

 

این فهرست نوشته‌ ملک‌المورخین میرزا هدایت‌الله کاشانی لسان‌الملک سپهر، فرزند ارشد میرزا محمدتقی لسان‌الملک کاشانی و نواده‌ دختری فتحعلی‌خان صبا ملک‌الشعرای دربار فتحعلی‌شاه است.

اینکه این فهرست توسط لسان‌الملک نوشته شده، ارزش اسنادی فهرست را بیشتر می‌کند، چرا که او به نوعی تاریخ‌نویس حکومتیِ دورانِ قاجار بوده است.

ذکر مختصری از حالات شاهنشاه ، ناصرالدّین شاه قاجار ـ نوّرالله مرقده ـ

السّلطان ناصرالدّین شاه بن محمّدشاه بن نایب‌السّلطنه عبّاس‌میرزا ابن خاقان مغفور فتحعلی‌شاه قاجار.

ولادت در شب یکشنبه ششم شهر صفرالمظفّر هزار و دویست و چهل و هفت هجری در قریه کهمویه، چهار فرسنگی شهر تبریز.

والده ماجده، مرحومه مهد علیا، صبیه مرحوم [۴] امیر محمّدقاسم‌خان بن سلیمان‌خان اعتضادالدّوله قاجار قوانلو، دخترزاده خاقان مغفور فتحعلی‌شاه قاجار است.

ولایت‌عهد[ی] سال هزار و دویست و پنجاه و یکم هجری. جلوس سلطنت در دارالسّلطنه تبریز در شب یکشنبه هجدهم شهر شوّال‌المکرّم هزار و دویست و شصت و چهار هجری و در دارالخلافه طهران، در شب شنبه بیست و دوم شهر ذیقعده‌الحرام همین سال [۵].

شهادت در ظهر جمعه، هفدهم ذی‌القعده‌الحرام هزار و سیصد و سیزده هجری در بقعه مبارکه حضرت عبدالعظیم ـ علیه‌السّلام ـ.

مدّت سلطنت چهل و نه سال و چهارده روز قمری.

مدت عمر شصت و شش سال و نه ماه و یازده روز قمری.

مدفن در جنب غربی بقعه مقدّسه حضرت عبدالعظیم.

قاتل میرزا رضای کرمانی

ابناء شاهنشاه

اعلی‌حضرت قدرقدرت قضاشوکت، شاهنشاه گردون‌پیشگاه، السّلطان مظفّرالدّینشاه قاجار ـ خلّدالله ملکه ـ.

ولادت باسعادت، روز جمعه چهاردهم شهر جمادی‌الاخری سال سعادت‌فال یک‌هزار و دویست و شصت و نه هجری در دارالخلافه طهران در سرای سلطنت.

جلوسِ با ابد مأنوس در دارالسّلطنه تبریز [۷]، روز شنبه هجدهم ماه ذی‌القعده‌الحرام هزار و سیصد و سیزده هجری (۱۳۱۳)، و در دارالخلافه طهران در روز یکشنبه بیست و پنجم شهر ذی‌الحجّه‌الحرام همین سال ستوده‌مآل است.

والده ماجده، مرحومه مغفوره شکوه‌السّلطنه، گرامی دختر مرحوم شعاع‌السّلطنه، فتح‌الله میرزا ابن خاقان مغفور فتحعلی‌شاه قاجار که در سال چهارم سلطنت شاهنشاه به عقد دائمی در آمد و اکنون این شاهنشاه گردون‌بارگاه با خلیقت [۸] نبوی و طریقت علوی و بذل قاآن و عدل نوشیروان، در مرکز خلافت، لوای سلطنت افراخته و مردم ایران را به تمامت از سویدای دل، فداییِ وجود مقدّس ساخته‌اند. خدایش از چشم بد مصون و سلطنتش را با ابد مقرون بدارد.

و سال فرمانفرمایی این شاهنشاه تاجدار در مملکت آذربایجان، هزار و دویست و هفتاد و هفت هجری بود.

ولایت‌عهد همایونی در سال هزار و دویست و هفتاد و هشت هجری بوده [۹].

نواب والاظلّ‌السّلطان مسعودمیرزا، ولادتش در بیستم شهر صفرالمظّفر هزار و دویست و شصت و شش هجری است. مادر ایشان مرحومه عفّت‌السّلطنه کلثوم‌خانم.

و امروز برحسب فرمان قضاجریان شاهنشاه تاجدار، مملکت اصفهان و مضافات آن را حکمرانی نماید [۱۰].

نواب والا نایب‌السّلطنه کامرانمیرزا امیرکبیر، ولادت در نوزدهم شهر ذی‌القعده‌الحرام هزار و دویست و هفتاد و دو هجری. مادر ایشان، منیرالسّلطنه دختر مرحوم محمّدتقی‌خان معمارباشی آذربایجانی است.

نواب والا سالار السّلطنه نصرتالدّینمیرزا، ولادت در شب سه‌شنبه، چهاردهم شهر جمادی‌الاخری هزار و دویست و نود و نه هجری [۱۱].

مادر ایشان، زینت‌السّلطنه، صبیه مرحوم سالار ابن شیخعلی میرزا ابن خاقان مغفور.

نواب والا رکن‌السّلطنه محمّدرضامیرزا، ولادت روز پنج‌شنبه شانزدهم شهر ربیع‌الثّانی هزار و سیصد و یک هجری.

مادر ایشان بدرالسّلطنه، بنت شاهرخ میرزا ابن محمّدرضا میرزا ابن خاقان مغفور[۱۲].

نواب والا عضدالسّلطنه سلطان احمدمیرزا، ولادت شب پنج‌شنبه هجدهم شهر ذی‌القعده‌الحرام هزار و سیصد و هشت هجری.

مادر ایشانملک‌سلطان خانم، دختر شاه‌زاده محمّدحسن‌میرزا معتضدالدّوله.

نواب والا یمین‌الدّوله حسینعلیمیرزا، ولادت ایشان ….. [در اصلِ نسخه جای خالی گذاشته شده است].

مادر ایشان مرجان خانم، فرح‌الدّولۀ ترکمانیه است [۱۳].

ابناء مرحومین شاهنشاه

مرحوم سلطان محمود میرزا،مادرش گلین‌خانم صبیه احمدعلی میرزا ابن خاقان مغفور که پنج ماه قبل از سلطنت شاه متولّد شد و ولایتِ عهد یافت و در یازده ماهگی درگذشت.

مرحوم سلطان محمّدمیرزا، مادرش گلین‌خانم است. بیش از نه ماه زندگی نیافت.

مرحوم سلطان معینالدّین میرزا [۱۴]، مادرش تاج‌الدّوله بنت سیف‌الله میرزا ابن خاقان مغفور که نیز ولایتِ عهد در سال هزار و دویست و شصت و نه هجری یافت و در روز انعقادِ سلام و بشارتِ فتح هرات در سن شش‌سالگی در چهارم صفر هزار و دویست و هفتاد و سه هجری وفات کرد.

مرحوم سلطان محمّدمیرزا، مادرش فروغ‌السّلطنه بنت محمّدعلیخان تجریشی است و افزون از هشت روز در این جهان نماند [۱۵].

مرحوم امیرقاسم خان امیرنظام، مادرش فروغ‌السّلطنه است، نیز مقام ولیعهدی یافت و در سن پنج‌سالگی در هجدهم ذی‌القعده‌الحرام هزار و دویست و هفتاد و چهار هجری درگذشت.

مرحوم رکنالدّینمیرزا امیر توپخانه، مادرش نیز فروغ‌السّلطنه است و در سن سه‌سالگی شربت اجل نوشید.

مرحوم علاءالدّینمیرزا [۱۶]

مرحوم سلطان حسینمیرزا جلال‌الدّوله، مادرش عفّت‌السّلطنه والده نواب والا ظلّ‌السّلطان بود و در سن شانزده‌سالگی در خراسان به مرض وبا بدرود جهان گفت.

مرحوم سلطان ملکشاه، مادرش ستاره خانم دختر آقامحمّدحسن تبریزی که در مراجعت موکب همایونی از سفر اصفهان در بلده آشتیان تولّد یافت و در هشت‌ماهگی درگذشت [۱۷].

مرحوم محمّدتقی میرزا عین‌السّلطنه، مادرش ناهید خانم، بنت قاسم میرزا. تولّدش شب سه‌شنبه، هفتم جمادی‌الاخری هزار و سیصد و ده هجری بود [۱۸].

اسامی بنات شاهنشاه ، چه آنهایی که در قید حیاتاند و چه آنهایی که وفات یافتهاند

نواب علیه عصمتالدّوله، ولادت سال هزار و دویست و هفتاد و دوم هجری است. مادر ایشان، تاج‌الدّوله است و شوهر ایشان دوست‌محمّدخان معیّرالممالک ابن دوستعلی‌خان معیّرالممالک بن حسینعلی خان معیّرالممالک بسطامی است [۱۹].

نواب علیه افسرالدّوله، ولادت سال هزار و دویست و هفتاد و پنج هجری است. مادر ایشان گلین خانم، شوهر ایشان شاه‌زاده مؤیدالدّوله ابوالفتح میرزا ابن مرحوم سلطان مراد میرزا حسام‌السّلطنه است.

نواب علیه والیه فروغالسّلطنه، ولادت سال هزار و دویست و هفتاد و پنج. مادر ایشان والی‌زاده بنت خسروخان بن امان‌الله‌خان والی کردستان و شوهر ایشان[۲۰]، مرحوم حسین‌خان اعتضادالملک ابن مرحوم میرزا محمّدخان سپهسالار قاجار دولّو بود و بعد از فوت او به حباله نکاح شاه‌زاده عبدالعلی میرزا معتمدالدّوله ابن مرحوم حاجی فرهادمیرزا معتمدالدّوله درآمد و اکنون متعلقۀ مهدی‌قلی‌خان مجدالدّوله ابن مرحوم عیسی‌خان اعتمادالدّوله قاجار قوانلو است.

نواب علیه بانوی عظمی، ولادت هزار و دویست و هفتاد و سه هجری است [۲۱]. خواهرِ تنی نواب ظلّ‌السلطان است. شوهر ایشان مرحوم ابوالفتح‌خان صارم‌الدّوله ابن خان‌باباخان سردار ایروانی بود.

نواب علیه ملکه ایران تورانآغا، ولادت هزار و دویست و هفتاد و نه هجری است. مادر ایشان، قمر سلطان خانم خازن‌الدّوله شیرازی، شوهر ایشان، علیخان ظهیرالدّوله ایشیک آقاسی‌باشی ابن مرحوم محمّدناصرخان ظهیرالدّوله قاجار دولّو است [۲۲].

نواب علیه افتخارالسّلطنه بتول خانم، ولادت هزار و دویست و نود و هشت است. مادر ایشان لیلی خانم بنت میرزا محمّدخان یوشی است. شوهر ایشان محمّدابراهیم‌خان انتظام‌الدّوله ابن میرزا عبدالله‌خان سردار امجد یوشی است.

نواب علیه اخترالدّوله، ولادت هزار و دویست و نود و هشت هجری است [۲۳]. مادرش صغری خانم بنت میرزا محمّدعلی اصفهانی خرّازی‌فروش است. شوهر ایشان غلامعلی‌خان عزیزالسّلطان ابن امین خاقان میرزامحمّدخان گروسی است.

نواب علیه فرحالسّلطنه، ولادت هزار و دویست و نود و نه هجری، مادر ایشان مرجان خانم فرح‌الدّوله ترکمانیه [۲۴].

نواب علیه تاجالسّلطنه، ولادت هزار و سیصد و یک هجری است. مادر ایشان ملک‌سلطان خانم، دختر شاه‌زاده محمّدحسن میرزا معتضدالدّوله، منکوحه امیرحسین‌خان شجاع‌السّلطنه ابن محمّدباقرخان سردار کل.

نواب شرفالسّلطنه، ولادت هزار و سیصد و سه هجری، مادر ایشان خدیجه خانم.

نواب عزّالسّلطنه، ولادت هزار و سیصد و شش هجری است. مادر ایشان بالاخانم دختر مشهدی علی‌اصغر حریرفروش [۲۵].

نواب عزیزالسّلطنه، ولادت هزار و سیصد و چهارده هجری که چند ماه بعد از شهادت شاهنشاه تولّد یافت.

نواب قدرتالسّلطنه، ولادت هزار و سیصد و هشت هجری است. مادر ایشان قمرتاج خانم مازندرانی.

بنات مرحومات شاه

مرحومه بالیجه خانم فخرالملوک،ولادت هزار و دویست و شصت و سه هجری است. مادرش گلین خانم. شوهرش مرحوم میرزا مهدی‌خان [۲۶] اعتضادالدّوله ابن مرحوم میرزا محمّدخان سپهسالار قاجار بود.

مرحومه ضیاءالسّلطنه فاطمه سلطان خانم، ولادت هزار و دویست و هفتاد و دوم هجری است. مادرش خاتون جان خانم، ندیم‌السّلطنه تجریشی. شوهرش جناب میرزا زین‌العابدین امام جمعه ابن مرحوم میرزا ابوالقاسم امام جمعه اصفهانی است.

مرحومه فخرالدّوله، ولادت هزار و دویست و هفتاد و هشت [۲۷]، مادرش خازن‌الدّوله شیرازی، شوهرش مهدی‌قلی‌خان مجدالدّوله ابن مرحوم عیسی‌خان اعتمادالدّوله قاجار بود.

مرحومه زینتالدّوله، همشیره بطنی بندگان اعلی‌حضرت شاهنشاهی بود و در سن نُه‌ماهگی رحلت کرد.

مرحومه پریسلطان خانم، مادرش ستاره خانم بنت مرحوم آقا محمّدحسن تبریزی است که در سن دو سالگی درگذشت [۲۸].

مرحومه اخترالملوک،مادرش ستاره خانم، دختر آقا محمّدحسن تبریزی است و در یک سالگی به رحمت ایزدی پیوست.

مرحومه خورشیدکلاه خانم، مادرش مرحومه فروغ‌السّلطنه تجریشی است، در دو سالگی وفات یافت.

مرحومه عشرتالملوک، مادرش گل‌صباح خانم ترکمانیه بیش از پانزده روز نماند [۲۹].

اسامی زوجات مخدّرات شاهنشاه

مرحومه مبروره، شکوهالسّلطنه طاب‌ثراها، بنت فتح‌الله میرزای شعاع‌السّلطنه ابن خاقان مغفور فتحعلی شاه قاجار، والده ماجده اعلیحضرت شاهنشاهی ـ خلدالله ملکه ـ. از زنان عقدی شاه بود و در سال هزار و سیصد و [نه هجری به ناخوشی وبا]^[۳] بدرود زندگانی گفتند و دختری از ایشان ملقّب به زینت‌الدّوله متولّد شد که در سن نه ماهگی درگذشت [۳۰].

گلین خانم دختر مرحوم احمدعلی میرزا ابن خاقان مغفور که از زنان عقدی بود و در ایام ولایت عهد به حباله شاه در آمد. مادر نواب علیه افسرالدّوله و مرحومه فخرالملوک است.

تاجالدّوله بنت مرحوم سیف‌الله میرزا ابن خاقان مغفور، مادر نواب علیه عصمت‌الدّوله و مرحوم سلطان معین‌الدّین میرزا که در سن [۳۱] شش سالگی درگذشت.

شمسالدّوله،بلقیس خانم، دختر شاه‌زاده عضدالدّوله سلطان احمد میرزا ابن خاقان مغفور.

اخترالسّلطنه،صبیه مرحوم شاه‌زاده اوکتا قاآن میرزا ابن ….. [در اصل، خالی گذاشته] ابن خاقان مغفور.

زینتالسّلطنه، بنت شاه‌زاده سالار ملایری ابن شیخعلی میرزا [۳۲] ابن خاقان مغفور، والده نواب والا سالارالسّلطنه است.

بدرالسّلطنه بنت شاه‌زاده غلامرضا میرزا ابن مرحوم محمّدرضا میرزا ابن‌خاقان مغفور والده نواب والا رکن‌السّلطنه.

شاهزاده کوچک، دختر محمّدجعفر میرزا ابن بهرام میرزای معزّالدّوله بن عباس میرزا [۳۳].

آقا شاهزاده، رابعه خانم دختر مرحوم شاه‌زاده قاسم میرزا.

خانم شاهزاده، ملک سلطان خانم دختر شاه‌زاده محمّدحسن میرزا معتضدالدّوله ابن …. [در اصل جای خالی گذاشته شده] ابن خاقان مغفور.

نزهت خانم، دختر مرحوم شاه‌زاده [؟].

نقره خانم، نوه مرحوم اللهیارخان آصف‌الدّوله قاجار [۳۴].

منیرالسّلطنه، صبیه مرحوم محمّدتقی‌خان معمارباشی تبریزی، والده نواب والاکامران میرزا نایب‌السّلطنه.

مرحومه والیزاده،صبیه مرحوم خسروخان والی ابن امان‌الله خان والی کردستان. والده نواب علیه والیه است.

مرحومه فروغالسّلطنه، جیران خانم بنت مرحوم محمّدعلی‌خان تجریشی است.

مرحومه انیسالدّوله، حضرت قدسیه، فاطمه سلطان خانم [۳۵] بنت علی‌اصغرخان اَمامه‌ای. پس از پنج ماه و پنج روز بعد از شهادت شاه در شب جمعه بیست و سوم شهر ربیع‌الثانی هزار و سیصد و چهارده هجری وداع جهان گفت و بانوی بزرگ سلطنت بود.

مرحومه امین اقدس، زبیده خانم بنت ….. [در اصل، خالی است] گروسی.

مرحومه عفتالسّلطنه، کلثوم خانم بنت موسی رضا بیگ تبریزی [۳۶]. والده نواب والا سلطان مسعود میرزا ظلّ‌السلطان و نواب علیه بانوی عظمی و مرحوم جلال‌الدّوله است.

مرجان خانم ترکمانیه، مادر نواب والایمین‌الدّوله و فرح‌السّلطنه است.

زهرا خانم عروس، دختر محمّدصادق بیگ.

مرحومه خازنالدّوله[۳۷]شیرازی، مادر نواب علیه ملکۀ ایران و مرحومه فخرالدّوله است.

مرحومه سلطان خانم، دختر مرحوم حاجی احمد تاجر تبریزی.

بالا خانم بزرگ،دختر آقا محمّد شفیع تاجر تبریزی، خواهر کاظم‌خانِ غلام پیشخدمت.

بالا خانم کوچک،صبیه مشهدی علی‌اصغر حریرفروش [۳۸].

زهرا سلطان خانم، وزیره‌الحرم دختر محمّدصادق بیگ کُرد.

عصمت خانم، دختر …. [در اصل جای خالی گذاشته] تبریزی.

فاطمه سلطان خانم کتاب‌خوان، دختر مرحوم درویش غفّار و بعد از رحلت شاهنشاه ، زوجه مرحوم اسمعیل‌خان اسلحه‌دار شد.

فاطمه سلطان خانم دختر ….. [در اصل، خالی گذاشته] [۳۹].

خدیجه خانم، دختر ….. [در اصل، خالی گذاشته] مسجد حوضی طهرانی. مادر نواب علیه شرف‌السّلطنه است.

خاور سلطان خانم،دختر باقرخان کاشانی.

قمرسلطان خانم، شیرازی کوچک.

کشور خانم، دختر مشهدی عباس نام. بعد از رحلت شاه ، زن مَردِ [؟] کاشانی شد [۴۰].

سکینه سلطان خانم، معروف به اصفهانی کوچک بعد از رحلت شاه زوجه …. [جای خالی] مستوفی همدانی شد.

فخری خانم آزاد بری،بعد از شهادت شاه ، زوجه زین‌العابدین خان سرهنگ موزیک شد.

صفیه خانم، شکرابی مازندرانی، بعد از شاه زوجه …. [در اصل، جای خالی] [۴۱].

عالیه خانم، دختر …. [در اصل، جای خالی].

منوّر خانم، دختر …. [در اصل، جای خالی] رفوگر که بعد از شهادت شاه ، زوجه حاجی علی‌اکبر امامزادۀ قاسمی شد.

صاحب سلطان خانم، مازندرانی مادر نواب علیه قدرت‌السّلطنه است.

فاطمه سلطان خانم باغبان‌باشی، صبیه مشهدی حسین، باغبان اقدسیه بود [۴۲] که بعد از شهادت شاه ، زوجه میرآخور حضرت ولایت‌عهد گشت.

عایشه خانم، صبیه مرحوم میرزا محمّدخان یوشی.

لیلی خانم، صبیه مرحوم میرزا محمّدخان یوشی.

موچول خانم،دختر …. [در اصل، خالی] معروف به جناب.

زیور خانم فشندی[۴۳].

زینب خانم فشندی.

پری خانم شهرستانکی.

فاطمه خانم کردی.

نزهت خانم، دختر …. [در اصل، خالی] قاجار.

فرنگیس خانم قزوینی.

نصرتالزّمان.دختر محمّدحسن‌خان معظّم‌الدّوله برادر مرحومه [۴۴] انیس‌الدّوله. بعد از شهادت شاه زوجه فریدون‌میرزا ابن حاجی سلیمان میرزای شعاع‌الدّوله ابن مرحوم فریدون میرزای فرمانفرما شد.

طغان بیبی خانم ترکمانیه.

نوشآفرین خانم.

خواهر بهرامخان همدانی.

خدیجه خانم جاجرودی، بعد از رحلت [در اصل، خالی] [۴۵].

اُغل بیگ خانم، ترکمانیه قهوه‌چی‌باشی اندرون.

سیمینعذار کرد، بعد از شهادت شاه ، زوجه برادر علیخان معین‌خلوت شد.

شمسالضّحی خانم،دختر تالاوردی‌خان. بعد از شهادت شاه ، زوجه ملک‌الکتّاب شد.

جوجوق خانم ترکمانیه[۴۶]

شوکت خانم آهاری،ملوک خانم از سادات بعد از شاه زوجه …. [در اصل، جای خالی].

روشنک خانم شهرستانکی، بعد از شاه ، زوجه میرعیسی‌خان فراشخلوت تبریزی.

خجسته خانم، دختر میرزا عبدالمطلب مستشار پستخانه، بعد از شاه زوجه پسر حاجی علینقی شده است [۴۷].

زرّینتاج خانم، معروف به خانم سفیده، دختر میرزا رضای مستوفی آشتیانی. بعد از شاه زوجه … [در اصل، جای خالی].

قمرتاج خانم، معروف به خانم سرخ بعد از …. [در اصل، جای خالی].

غنچه خانم کرد [۴۸]، از جواری قهوه‌خانه. بعد از شهادت شاه ، زن سیدفضل‌الله روضه‌خوان شد.

خانمی خانم کُرد، از جواری قهوه‌خانه.

تحفهگل خانم ترکمانیه، از جواری قهوه‌خانه.

خانمبالا بعد از شاه شوهر کرده.

گلصباح خانم [۴۹]ترکمانیه، از جواری قهوه‌خانه اندرون بود. دختری از شاه آورد. بیش از پانزده‌روز در دنیا نماند و آن دختر مسمّاه به عشرت‌الملوک بود. بعد از شاه زوجه آقا صالح آهاری شد.

شیرازی کوچک.

دلبر خانم بختیاری.

دلبند خانم کرد.

نسیمملک خانم چرکسی، بعد از شهادت شاه ، زوجه میرزا ارسطو نوه ابوالقاسم شیرازی [شد] [۵۰].

نجمسحر خانم چرکسی، بعد از رحلت شاه ، زن غلام‌حسین‌خان نام شد.

مرحومه فرّختاج خانم از اقوام شمس‌الدّوله بود بعد از شهادت شاه شوهر کرد و درگذشت.

مرحومه شاهزنان خانم سرورالسّلطنه، صبیه مرحوم امامقلی میرزا عمادالدّوله بن مرحوم محمّدعلی میرزا ابن خاقان مغفور، قبل از شهادت شاه رحلت کرد [۵۱].

مرحومه جمال خانم، صبیه مرحوم برخوردارِ میوه‌فروش، قبل از شهادت شاه مرحومه شد.

مرحومه معصومه خانم، قبل از شهادت شاه مرحومه شد.

مرحومه بلقیس خانم،همشیره باقرخان، قبل از شهادت شاه مرحومه شد.

مرحومه زرانگیز خانم [۵۲]، قبل از شهادت شاه مرحومه شد.

مرحومه سکینه خانم، قبل از شهادت شاه مرحومه شد.

مرحومه قدسیه خانم، قبل از شهادت شاه مرحومه شد.

اصفهانی بزرگ، قبل از شهادت شاه مرحومه شد.

مرحومه گوهرسلطان خانم، قبل از شهادت شاه مرحومه شد [۵۳].

مرحومه قمرتاج خانم، مادر قدرت‌السّلطنه، قبل از شهادت مرحومه شد.

مرحومه شیرازی بزرگ، قبل از شهادت شاه رحلت کرد [۵۴].

اسامی ابناء بااحتشام شهریار تاجدار، مظفّرالدّینشاه قاجار ـ خلّدالله ملکه ـ

حضرت اسعد والا، شاهنشاه‌زاده اعظم، محمّدعلی میرزا،ولیعهد دولت علیّۀ ایران. ولادت روز چهاردهم ربیع‌الثّانی یک‌هزار و دویست و هشتاد و نه هجری. والده ماجده، اُمّ‌الخاقان، صبیه مرحوم میرزاتقی‌خان اتابیک اعظم، امیرنظام فراهانی و مادر اُمّ‌الخاقان عزه‌الدّوله، صبیه شاهنشاه غازی [۵۵]، محمّدشاه قاجار است و اینک حضرت ولایت عهد [و] صاحب‌اختیار تمام مملکت آذربایجان‌اند.

نواب والا شاهنشاه‌زاده اعظم، ملک منصور میرزا شعاع‌السّلطنه، ولادت روز هجدهم شهر ربیع‌الثّانی یک‌هزار و دویست و نود و هفت هجری. والده ایشان، نواب علیه نزهت‌السّلطنه بنت اسمعیل میرزا ابن کیقباد میرزا ابن خاقان مغفور [۵۶]، و حال دو سال است فرمانفرمایی مملکت گیلان مفوّض به ایشان است.

نواب والا، شاه‌زاده اعظم، ابوالفتح میرزا سالارالدّوله، ولادت روز هشتم شهر ذی‌الحجّه‌الحرام یک‌هزار و دویست و نود و هشت هجری. والده ایشان نواب علیّه نورالدّوله بنت نصیرخان [۵۷] و در سنه ماضیه، ایالات کرمانشاهان به عهده کفایت ایشان بود.

نواب والا، شاهنشاه‌زاده اعظم، ابوالفضل میرزا عضدالسّلطان، ولادت در سال هزار و سیصد هجری. والده ایشان نواب علیّه نورالدّوله دختر نصیرخان.

نواب والا، شاهنشاه‌زاده اعظم ناصرالدّین میرزا، ولادت در شب چهارشنبه بیست و نهم ذی‌القعده‌الحرام [۵۸] هزار و سیصد و سیزده هجری، والده ماجده، مخدّرۀ کبری حضرت علیا، صبیۀ محترمه مرحوم شاه‌زاده فیروز میرزا فرمانفرما ابن نایب‌السّلطنه مبرور عباس‌میرزا ابن خاقان مغفور فتحعلی‌شاه.

نواب والا، شاهنشاه‌زاده اعظم عضدخاقان، حسینقلی میرزا، ولادت …. [در اصل جای خالی گذاشته شده است]، والده ایشان، صبیه باباخان بیگ خراسانی [۵۹].

ساتین