فلسفه برخی از بلاها و سختی ها چیست سوره انعام
فلسفه برخی از بلاها و سختی ها چیست سوره انعام
وقتی به مجموعه آیات و روایات اسلامی مراجعه می‌کنیم می‌بینیم فلسفه بلایا به سه بخش تقسیم شده است؟
۱- بلاها عامل توجه بیداری و توفیق توبه می شود
برخی از آیات و روایات فلسفه برخی از بلایا را این می دانند که انسانها را متذکر کند و آنها را بیدار کند و توفیق توبه و تضرع در برابر خداوند را در آنها ایجاد کند از جمله آیاتی که می‌توان در این بخش به آن استناد کرد آیه چهل و دوم سوره انعام و آیه هشتم سوره زمر است همچنین در بخشی از خطبه ۱۹۲ نهج البلاغه به آن اشاره شده است.
«وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا إِلى أُمَمٍ مِنْ قَبْلِکَ فَأَخَذْناهُمْ بِالْبَأْساءِ وَ الضَّرَّاءِ لَعَلَّهُمْ یَتَضَرَّعُونَ» (انعام/۴۲) می‌فرماید «وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا» رسول فرستاده ما فرستادیم «الی» به سوی «امم» امت‌ها می‌فرستادیم به سوی امت‌هایی که قبل از تو بودند‌ای پیغمبر قبل از تو امت‌هایی بودند و ما به سوی امت‌های قبل از تو «أَرْسَلْنا» پیغمبر فرستادیم چون پیغمبرها را که می‌دیدند خوب برخوردهای مختلفی داشتند ما هم مچ مردم را می‌گرفتیم «فَأَخَذْناهُمْ» با قهر خود اینها را می‌گرفتیم «بِالْبَأْساءِ وَ الضَّرَّاءِ»
با تلخی‌ها می‌گرفتیم. فقر قحطی زلزله امراض غم و قصه و آبروریزی جهل و ورشکستگی و… مردم را به دردسر می‌انداختیم چرا «لَعَلَّهُمْ یَتَضَرَّعُونَ» تا تضرع کنند این را من طراحی می‌کردم که برایتان بگویم تلخی‌ها برای چیست؟
۲- عامل دوم بلایا گناهان است یعنی گناه و اعمال بد انسان ها باعث نزول برخی از بلایا می شود. آیه سی سوره شوری مستند این نوع از بلا است
همچنین در روایتی زیبا از امام صادق علیه السلام به این مسئله اشاره شده است
إنّ الْعبْد إذا کثرتْ ذنوبه و لمْ یکنْ عنْده من الْعمل ما یکفّرها ابْتلاه اللّه بالْحزْن لیکفّرها
امام صادق علیْه السّلام فرمود:
به راستى اگر بنده‌اى گناهانش زیاد شود و عملى نداشته نباشد که کفّاره گناهانش گردد، خداوند او را به غم و اندوه مبتلا مى‌گرداند تا کفّاره و جبران کننده گناهانش باشد.
در این بخش بلا با توجه به گناهان و اعمال ناشایست بندگان، گاهی برای توبیخ و گاهی برای این که کفاره گناهان باشد نازل می شود
۳- بلایایی که امتحان الهی است و موجب تکامل و رشد انسان میشود:
همان طور که گفتیم بلا و ناگواری ها و دوراهی ها لازمه تکامل انسان است که انسان در دوراهی ها بین خیر و شر خیر را انتخاب کند و به مقامات عالیه نائل شود.
آیه ۳۵ سوره انبیا و آیه ۱۵۵ سوره بقره مستندات قرآنی این بخش است. همچنین در روایتی از معصوم علیه السلام به این مسئله اشاره شده است:
عن أبی عبْد اللّه علیْه السّلام قال: إنّ فی الْجنّه منْزلهً لا یبْلغها عبْدٌ إلاّ بالابْتلاء فی جسده .
امام صادق علیه السّلام فرمود: در بهشت مقامى است که هیچ بنده‌ئى بآن نرسد، جز با بلائى که (در دنیا) به بدنش رسد.
لذا باید بدانیم که بلا یا سه دسته اند و ما چون معصوم نیستیم و علم غیب نداریم نمی توانیم با قاطعیت بگوییم که فلان بلایی که نازل شده است علتش دقیقا کدام یک از فلسفه های نزول بلا است