چه کشورهایی از تنش بین ایران و غرب سود می‌برند؟

0

روی کار آمدن “حسن روحانی”، نگرانی‌هایی را در میان برخی کشورها ایجاد کرده است چه آن که بیم آن دارند، با بهبود روابط بین‌المللی ایران و مشخصاً گشایش در رابطه با غرب و پرونده هسته‌ای، منافع‌شان دچار چالش شود. عصر ایران در ادامه نوشت: در این نوشتار، سیاهه‌ای از این کشورها را مرور می‌کنیم:

رژیم صهیونیستی: برای دولتمردان اسرائیل، هیچ چیز مانند حاکمیت یک دولت تندرو در ایران مغتنم نیست تا در سایه اظهارات رئیس و سایر دولتمردان آن، بتوانند پروژه ایران هراسی را پیش ببرند و کشورمان را تهدیدی برای امنیت جهان معرفی کنند.

هم از این روست که از وقتی که روحانی به پیروزی رسیده، بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، مدام علیه انتخاب مردم ایران سخن می‌گوید و جهان را از اصلاح روابط با ایران برحذر می‌دارد. آرزوی صهیونیست‌ها این است که بتوانند روزی آمریکا را به “جنگ نیابتی” با ایران بکشانند و با دستان آمریکا، چالش بزرگ منطقه‌ای‌شان را از میان بردارند. حضور یک رئیس جمهور و دولت میانه‌رو در ایران، این آرزو را دست نیافتنی می‌کند.

کشورهای عربی حوزه خلیج فارس: عربستان سعودی، خود را بزرگ‌ترین رقیب منطقه‌ای ایران می‌داند. رقابت منطقه‌ای این دو کشور در سرزمین‌هایی گسترده‌ای از عراق و سوریه گرفته تا لبنان و یمن و بحرین در جریان است و علاوه بر آن در حوزه‌هایی مانند اوپک، سازمان همکاری اسلامی و … نیز با یکدیگر رقابت اقتصادی و سیاسی دارند.

کشور دیگر، امارات متحده عربی و مشخصاً امارت دوبی است که به واسطه تحریم‌های ایران ، بیشترین نفع اقتصادی را می‌کند به طوری که بخش مهمی از واردات ایران ، از امارات صورت می‌گیرد و این در حالی است که امارات، تولید کننده آنچه صادر می‌کند نیست ، بلکه به عنوان واسطه میان ایران و کشورهای اصلی صادرکننده مانند چین عمل می‌کند و از این رهگذر سودهای میلیارد دلاری می‌برد به گونه‌ای که در سال‌های اخیر، تراز تجاری ایران و امارات، حدود ۱۰ میلیارد دلار به نفع این کشور کوچک عربی بوده است.

بهبود روابط بین‌المللی ایران، به معنای حذف تدریجی امارات از واسطه‌گری و عدم‌النفع شدید این کشور است. قطر نیز از ادامه تحریم‌ها و تضییقات ایران، سود سرشار می‌برد. ایران و قطر میدان گازی مشترکی به نام پارس جنوبی دارند که بزرگترین مخزن متراکم گازی دنیاست. طبق مقررات بین‌المللی، استفاده از میدان‌های گازی مشترک برای هر کدام از سهامداران آزاد است و هر کدام، هر چقدر که توانست می‌تواند استخراج کند.

قطر، با بهره‌گیری از توانمندی‌های بین‌المللی و تکنولوژی‌های مدرن روز ، توانسته است حدود ۲۰ برابر ایران، برداشت گاز داشته باشد و درآمد سرانه‌اش را به صدر جهانی برساند ولی در ایران ، فازهای پارس جنوبی، همچنان به کندی پیش می‌روند و به عنوان مثال، فاز یازدهم، از ۱۴ سال پیش به دنبال پیمانکار است! شکست تحریم‌ها، می‌تواند ایران را در دستیابی به تجهیزات و پیمانکاران معتبر جهانی برای توسعه هر چه سریع‌تر پارس جنوبی کمک کند که این اتفاق ، به طور کاملاً مستقیمی با میزان نهایی برداشت قطری‌ها ارتباط دارد. بحرین هم از ضعیف بودن ایران به این دلیل استقبال می‌کند که اکثریت شیعه این کشور، نتوانند پشتوانه قدرتمندی به نام ایران داشته باشند.

در مجموع، چنانچه روابط ایران و غرب و نهایتاً ایران و آمریکا، بهبود یابد، بسیاری از کشورهای عربی، موضوعیت خود را برای ایالات متحده از دست خواهند داد و نخواهند توانست با تمسک به پدر اجازه‌ای‌شان (آمریکا)، علیه ایران موضع بگیرند.

نکته قابل توجه اینجاست که کشورهای عربی خلیج فارس، از تحریم‌های “بسیار شدید” ایران نیز استقبال نمی‌کنند زیرا در چنین وضعی، خود آنها نیز نمی‌توانند با ایران تجارت گسترده ،سودآور و اغلب انحصاری داشته باشند. همچین آنها از جنگ بین ایران و آمریکا نیز استقبال نخواهند کرد زیرا می‌دانند در چنان وضعی امنیت منطقه برای درازمدت مختل می‌شود و رشد این کشورها تحت‌الشعاع قرار می‌گیرد. از این رو، کشورهای عربی منطقه، خواهان استمرار وضع موجود هستند.

ترکیه: این کشور در سال‌های اخیر از درون مرزهایش به درآمده و برای خود یک نقش منطقه‌ای نیز تعریف کرده است تا به دور رقیب منطقه‌ای، یعنی ایران و عربستان بپیوندد. از این رو، هر چه رقبا ضعیف‌تر و منزوی‌تر باشند، برای جایگاه منطقه‌ای ترکیه در درازمدت بهتر است.

به علاوه با تشدید تحریم‌های ایران، بخش مهمی از پتانسیل‌های تجاری ایران به سمت ترکیه معطوف شده است به گونه‌ای که در سال‌های اخیر، هزاران شرکت ایرانی در ترکیه ثبت شده‌اند.

البته ترکیه، در حد کشورهایی مانند امارات، از این وضعیت منتفع نشده است اما با توجه به تحریم‌های دریایی جدید ایران، ترکیه می‌تواند کرویدور مناسبی برای حمل و نقل زمینی به ایران باشد و از این منظر هم منتفع شود.

روسیه: روس‌ها را می‌توان جزو برندگان تنش ایران و غرب دانست. نیروگاه اتمی بوشهر که روزگاری قرار بود توسط زیمنس آلمان ساخته شود ولی به دلیل بحران در روابط ایران و غرب به دست روس‌ها افتاد، یک نمونه نماد بارز در این زمینه است. علاوه بر منافع گسترده اقتصادی روسیه در تعامل با ایران، این کشور در پرونده هسته‌ای نیز به دلیل دوری ایران و غرب، همواره نقش واسط را بازی کرده و توانسته از هر دو طرف و مشخصاً از تهران امتیاز ستانده است.

چین: بازار بزرگ ۷۵ میلیونی ایران، به طور ویژه‌ای در اختیار چینی‌هاست. هر چند سایه اقتصاد چین بر همه جهان سنگینی می‌کند ولی در ایران، شرایط خاص‌تر است، چه آن که چین، با بهره‌گیری از شرایط تحریم ایران، پول‌های نفت ایران را نزد خود نگه داشته و به جای آن ، کالای چینی به ایران می‌دهد تا اصطلاح “بنجل‌های چینی” وارد ادبیات محاوره‌ای ایرانیان شود! این در حالی است که اگر شرایط تحریم‌ها نبود، می‌شد دلار گرفت و با آن، کالاهای بهتر از سایر نقاط جهان خرید.

از نظر سیاسی نیز، وجود پرونده هسته‌ای ایران در شورای امنیت و عضویت دائم چین در این شورا، باعث شده، چینی‌ها از موضع قدرت با ایران برخورد کنند و سوء‌استفاده‌ای اقتصادی را تابعی از این وضعیت سیاسی نمایند.

هند: این کشور هنوز از معدود خریداران نفت ایران است ولی در شرایط تحریم، به جای آن که پول نفت وارداتی را به ارز رایج جهانی (دلار) پرداخت کند، “روپیه” می‌دهد و لذا ایران ناگزیر است ،با روپیه هندی، از همان هند، خرید کند. بدین ترتیب، پولی که هند بابت نفت ایران می‌دهد، در اقتصاد ملی‌اش باقی ماند که امتیازی تاریخی برای هند محسوب می‌شود.

اگر تحریم‌ها برداشته شود، هند از این فرصت بی‌نظیر اقتصادی که احتمالاً تکرار ناپذیر نیز خواهد بود ، محروم می‌ماند. البته این فهرست، می‌تواند مفصل‌تر از این باشد ولی کشورهای ۹ گانه فوق، بیشترین نگرانی را از بهبود جایگاه بین‌المللی ایران دارند.

با توجه به این واقعیت که بهبود روابط ایران و غرب و مشخصاً آمریکا، دشمنان جدی و متعددی دارد و قطعاً هر کدام از آنها و به ویژه اسرائیل، خواهند کوشید با لابی‌های فراوان، مانع از تنش‌زدایی شوند، از هم اکنون می‌توان پیش‌بینی کرد که روند دیپلماسی تنش‌زدا، با سختی‌های زیادی همراه خواهد بود و اینجاست که درایت دو طرف اصلی ماجرا، می‌تواند نقش آفرین باشد. روابط ایران و غرب، اگر منطقی و بر پایه احترام متقابل باشد، قطعاً به سود هر دو خواهد بود، هر چند کشورهای “غیر”، از آن ناخرسند باشند.

ممکن است شما دوست داشته باشید
ارسال یک پاسخ