دستیابی ایران به فناوری پیشرفته استحصال آب ژرفی

جمهوری اسلامی ایران به همت و تلاش نخبگان و دانشمندان جوان ایرانی به جمع چند کشور محدود دارای فناوری پیشرفته استحصال آب ژرفی پیوسته است.

این فناوری پس از سه سال فعالیت‌های اکتشافی و تحقیقاتی در نقاط مختلف کشور توسط محققین جوان و متخصص به صورت صفر تا صد بومی‌سازی شده و در اولین‌ گام به‌صورت کاملاً موفقیت‌آمیز در استان سیستان و بلوچستان تست و آزمایش شده است.

چندی قبل، محمدباقر نوبخت سخنگوی دولت در نشست خبری هفتگی خود با خبرنگاران گفته بود: مطالعات خوب و منجر به نتایج مثبت در حوزه آب‌های ژرف داشتیم که آقای ستاری معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور هم خوشبختانه به من گزارشی داد مبنی بر اینکه می‌توانیم به منابع جدید آب در سیستان و بلوچستان دست پیدا کنیم.

اکتشاف و استحصال آب ژرفی در استان سیستان و بلوچستان

به گزارش تسنیم، فناوری استحصال آب ژرفی که جزو پیشرفته‌ترین فناوری‌های روز دنیاست، در اکتشاف آب‌های زیرزمینی در اعماق بیش از دو هزار و ۵۰۰ متری زمین و حفر چاه‌های آب ژرف برای بهره‌برداری از این آب‌های زیرزمینی به‌کار برده می‌شود و قابل بهره‌برداری در زمینه مقابله با خشکسالی و بحران کم‌آبی است.

اکتشاف و استحصال آب ژرفی در استان سیستان و بلوچستان

این فناوری بومی‌شده توانایی شناسایی نقطه‌ای آب‌های زیرزمینی حتی در مناطق خشک و کویری را دارد و پس از شناسایی، زمین را به صورت مشابه چاه‌های نفت با عمق ۲.۵ کیلومتری حفر کرده و به آب‌های زیرزمینی شیرین و قابل شرب می‌رسد.

پس از ۳ سال بحث و بررسی و مطالعه در سراسر ایران بویژه استان سیستان و بلوچستان، یکی از چاه‌های مورد اکتشاف در عمق دو هزار و ۵۰۰ متری زمین به آب رسید. این فناوری در مرحله‌ای است که می‌توان از آن به عنوان یک دستاورد بزرگ در حوزه فناوری یاد کرد.

تصاویر و فیلم‌های زیر مربوط به استفاده موفقیت‌آمیز از این فناوری در استان سیستان و بلوچستان است.

اهمیت منابع آب زیرزمینی و پیشرفت روش‌های اکتشاف و استخراج آب در نیم‌قرن گذشته و دسترسی آسان به چاه‌های پمپاژ، باعث افزایش انفجاری استفاده از آب‌های زیرزمینی برای مصارف مختلف صنعتی و شهری و کشاورزی شده است. از سوی دیگر نگهداشت و استفاده بهینه و مصرف هدایت و کنترل شده آب‌ها از اهمیت بسیاری برخوردار است. از این‌رو این فناوری نو مورد توجه متخصصین هم در زمینه اکتشاف، استحصال و بهره‌برداری آب ژرفی و هم در زمینه بازیافت و بازگشت آب به چرخه استفاده مناسب و سالم آن بویژه در مناطق دارای بحران آب و مناطق گرم و خشک زمین قرار گرفته و کشورهایی در دنیا نیز از این تجربه استفاده کرده‌اند.

در زمینه شناسایی منابع آب جدید سه گزینه وجود دارد. اولین گزینه برداشت آب از واحدهای کارستی یا آهکی است که کمتر شناخته‌شده است. گزینه دوم برداشت آب وارد یا خارج شده از مرزهای کشور از طریق لایه‌های زیرزمینی و زیرسطحی و گزینه سوم نیز برداشت آب از واحدهای درزی و شکاف‌دار بر اساس مفاهیم ابرحوزه‌هاست که تمامی این منابع مورد توجه مطالعات زمین‌شناسی و هیدرولوژی در کنار بررسی‌‌های سنجش از راه دور و ژئوفیزیک اکتشافی هستند.

در سال ۲۰۰۸ مطالعاتی به وسیله ماهواره گریس توسط ناسا انجام گرفت و آبخوان‌های مهمی در ۳۷ آبخوان بزرگ دنیا در گستره کوهزایی آلپ و هیمالیا شناسایی شد. ایران بخشی از این کمربند کوهزایی است که مورد شناسایی توسط ناسا در سال ۲۰۰۸ قرار گرفت.

بزرگترین آبخوان ژرفی دنیا آبخوان نوبین است که در لیبی قرار دارد و در ۱۹۵۰ به‌صورت اتفاقی حین اکتشاف نفت کشف شد. سن این آبخوان حدود ۴۰هزار سال، وسعت آن دو میلیون کیلومتر مربع و حجم آب آن حدود ۴۰۰ هزار میلیارد متر مکعب بود که بین کشور لیبی، مصر، چاد و سودان به صورت مشترک بود. بعد از این تجربیات، در زمینه مفاهیم آب زیرزمینی، یک مدل مفهومی ایجاد شد و اکثر کشورها به سمت این مسئله رفتند که در چاه‌های کوهستانی و دارای درزه و شکاف، جریان آب بسیار عمیق زیرزمینی وجود دارد و با توجه به اینکه بارش کوهستانی به ندرت اندازه گیری می‌شود، بارش‌ها در زمین فرو می‌رود و این جریان آب‌زیرزمینی تا مناطقی بسیار دورتر از کوهستان‌ها حتی تا زیر اقیانوس‌ها امتداد پیدا می‌کند. این مسئله به تدریج مورد توجه دانشمندان ایرانی قرار گرفت و اقدامات گسترده‌ای در زمینه ورود به این فناوری و شناسایی مناطقی که می‌تواند مورد اکتشاف قرار بگیرد و شناسایی روش‌های ژئوفیزیکی یا زمین‌شناسی و روش‌های حفاری و استحصال آب و ایجاد گروه‌های دارای ابزار و نرم‌افزارهای نوین و ایجاد گروه‌های تحقیقاتی ویژه انجام شد.

بنابراین گزارش، در دنیا آب‌ها تعاریف و منشأ مختلف دارند؛ آب‌های با سن کمتر از ۵۰ سال که آب‌های بارندگی هستند، آب‌های جوان یا کمتر از ۱۰۰ سال که به‌وسیله تغییرات اقلیمی مثل دوره یخچالی ایجاد می‌شوند، آب‌های با سن حدود میلیون‌ها سال که چرحه کمی دارند و آب‌هایی فسیلی یا تجدیدناپذیر. با وجود این، آب ژرف خارج از این تعاریف بوده که در اعماق زمین و حتی نزدیک به ماگما (مواد مذاب زیر پوسته زمین) وجود دارند و طی میلیون‌ها سال بوجود آمده‌اند و وابسته به یک کشور نیستند بلکه به چند کشور مربوط می‌شود.