معرفی متهمان افزایش قیمت دلار در چهار دهه گذشته

دلار در سال جاری در حالی رفتاری دیوانه‌وار را در بازار پیشه کرد که در روزهای ابتدایی سال ، بدبینانه‌ترین برآوردها، نرخ برابری این ارز بین‌المللی را در محدوده هشت هزار تومان ارزیابی می‌کرد.

قیمت واقعی دلارچقدر است؟ این سئوالی است که هر طیف از اقتصادانان با استناد به فرمول مد نظر پاسخی متفاوت بدان می دهند . هر چه هست دلار در دهه های اخیر همواره روندی افزایشی را تجربه کرده است و  این اولین باری نیست که جهشی آشکار را پذیرا می شود. بسیاری از کارشناسان بر این اعتقادند که فشرده شدن فنر نرخ ارز در سال‌هایی طولانی و نادیده گرفتن تحولات تورمی،مهمترین دلیل در رفتن فنر نرخ ارز است. مروری بر قیمت رسمی و بازار آزاد دلار نیز تا حدی موید این مدعاست.

سال ۱۳۵۹؛ متهمی به نام جنگ

افزایش نرخ دلار از سال ۱۳۵۷ در بازار آزاد آغاز شد.خروج سرمایه از ایران از یک سو و شرایط انقلابی و تاثیر آن بر کاهش صادرات نفت از سوی دیگر بازار ارز را تحت فشار قرار داده بود.

قیمت دلار در این سال به طور متوسط به حدود ۱۰ تومان رسید. این روند در سال ۱۳۵۸ نیز تداوم یافت و قیمت ارز در بازار رشدی ۴۰ درصدی را شاهد بود، سال ۱۳۵۹ اما اتفاق دیگری بازار ارز ایران را تحت فشار قرار داد. آغاز جنگ تحمیلی در سی و یکمین روز از شهریور ماه ، فشاری روانی بر نرخ ارز وارد کرد .

قیمت دلار در این سال ۴۲ درصد رشد کرد اما در سال های پس از آن،در هنگامه درگیری ایران در جنگ ، هیچ گاه چنین رقمی از رشد را شاهد نبود .

سال ۱۳۷۳؛ متهمی به نام تعدیل

سال ۱۳۷۳ ، نتیجه سیاست های اجرایی موسوم به تعدیل در بازار ارز خود را نشان می داد. افزایش بدهی‌های خارجی ایران در کنار موقعیت اقتصادی رخ داده سبب شد نرخ ارز افزایشی برابر با ۴۷.۹ درصد را تجربه کند. این روند در سال پس از آن یعنی در سال ۱۳۷۴ نیز تداوم یافت و در این سال نرخ ارز افزایشی برابر با ۵۲.۹ درصد را شاهد بود.

با اغماض می توان جهش نرخ ارز و بحران ارزی رخ داده در دهه هفتاد را یک بحران تلقی کرد چرا که ریشه های بحران ارزی در این سال به اجرای سیاست تعدیل و افزایش بدهی‌های خارجی به منظور بازسازی و راه اندازی چرخ های صنعت باز می گردد.

افزایش نرخ ارز در این سال ها رشد شدید تورم را در ایران رقم زد. با عقب نشینی دولت وقت از اجرای سیاست تعدیل، وضعیت در سال ۱۳۷۵ متفاوت شد و روند رو به رشد قیمت ارز متوقف گردید

سال ۱۳۹۱؛ متهمی به نام تحریم

این بار متهم ردیف اول تحریم بود . تحریم خرید نفت از سوی ایران توسط اتحادیه اروپا و تحریم های شورای امنیت علیه ایران. درآمد نفتی ایران به شدت کاهش یافت و وضعیت بغرنج سبب شد در آستانه پاییز قیمت ها در بازار ارز رو به افزایش بگذارد به طوری که پای پلیس به بازار ارز برای چندمین بار در چند دهه اخیر باز شد.

قیمت‌ها افزایشی رکوردشکن را شاهد بود. اگر تا پیش از آن رشد قیمت‌ها در محدوده ۴۰ درصد و ۵۰ درصد و … بود ، این بار ارز رشدی برابر با ۱۱۶ درصد را تجربه کرد.

هر چه بود دولت وقت کم کم آماده اسباب کشی از پاستور می شد و می‌رفت تا جای خود را به یازدهمین مستاجر نهاد ریاست جمهوری بدهد. بعدها ، با انتخاب حسن روحانی به ریاست جمهوری قیمت‌ها روندی کاهشی را تجربه کرد و ارز حتی روی ۲۹۰۰ تومان را نیز دید.عطش آن روزهای مردم برای خرید ارز با عطش این روزها قابل مقایسه است.

سال ۱۳۹۷ ؛ متهمی به نام ترامپ

بار دیگر بازگشت تحریم به اقتصاد ایران زمینه ساز افزایش قیمت ارز شد. زمزمه های خروج آمریکا از برجام، از مدتها قبل به گوش می‌رسید. معلوم بود داستان برجام قرار نیست به سامان، پایان گیرد و روند رو به رشد قیمت از دی ماه در بازار آغاز شد .

بهار وقتی ترامپ رسما خروج آمریکا را از برجام اعلام کرد، بازار ارز دست به رکوردشکنی‌های تازه زد.تحریم‌ها در دو مرحله اجرایی شد، مرحله اول مرداد از راه رسید و مرحله دوم آبان از راه می رسد. دلار در محدوده ۱۷ هزار تومان و ۱۸ هزار تومان نفس می کشید که بسته ارزی بانک مرکزی مناسبات اقتصادی را تغییر داد . دلار کاهش قیمتی را از پس اجرای این بسته که جزییاتش هنوز روشن نیست تجربه کرده است . حالا محدوده مانور قیمت ۱۴ تا ۱۵ هزار تومان است . هر چند این رقم در قیاس با سال گذشته بسیار بالاست اما در قیاس با ماهی که گذشت کمتر است . قصه کشدار دلار و اقتصاد ایران اما هنوز به پایان خود نرسیده است . باید دید چهارمین بحران ارزی که تا کنون دو وزیر و یک سرپرست در وزارت امور اقتصادی و دارایی و دو ر ییس کل در بانک مرکزی را به خود دیده است، با چه اعداد و ارقامی ، در دل تاریخ ایران ثبت می شود.

جدول زیر قیمت ارز و میزان افزایش آن در چهار دهه گذشته را تا پایان سال ۱۳۹۶ نشان می دهد . در حال حاضر قیمت ارز دولتی ۴۲۰۰ تومان است . قیمت دلار در بازار آزاد نیز در کانال ۱۴ هزار تومان قرار دارد.

قیمت دلار رسمی و بازار آزاد از اول انقلاب تاکنون

 

سال	قیمت دلار دولتی و رسمی (تومان)	قیمت دلار در بازار آزاد (تومان)
۱۳۵۷	۷	۱۰
۱۳۵۸	۷	۱۴
۱۳۵۹	۷	۲۰
۱۳۶۰	۸	۲۷
۱۳۶۱	۸	۳۵
۱۳۶۲	۸	۴۵
۱۳۶۳	۹	۵۸
۱۳۶۴	۸	۶۱
۱۳۶۵	۷	۷۴
۱۳۶۶	۷	۹۹
۱۳۶۷	۶	۹۶
۱۳۶۸	۷	۱۲۰
۱۳۶۹	۶	۱۴۱
۱۳۷۰	۶	۱۴۲
۱۳۷۱	۱۴۵	۱۴۹
۱۳۷۲	۱۶۵	۱۸۰
۱۳۷۳	۱۷۵	۲۶۳
۱۳۷۴	۱۷۵	۴۰۳
۱۳۷۵	۱۷۵	۴۴۴
۱۳۷۶	۱۷۵	۴۷۸
۱۳۷۷	۱۷۵	۶۴۶
۱۳۷۸	۱۷۵	۸۶۳
۱۳۷۹	۱۷۵	۸۱۳
۱۳۸۰	۱۷۵	۷۹۲
۱۳۸۱	۷۹۵	۷۹۹
۱۳۸۲	۸۲۸	۸۳۲
۱۳۸۳	۸۷۱	۸۷۴
۱۳۸۴	۹۰۲	۹۰۴
۱۳۸۵	۹۱۹	۹۲۲
۱۳۸۶	۹۲۸	۹۳۵
۱۳۸۷	۹۵۷	۹۶۶
۱۳۸۸	۹۸۳	۱۰۰۰
۱۳۸۹	۱۰۳۶	۱۱۰۰
۱۳۹۰	۱۱۰۰	۱۴۰۰ – ۱۸۰۰
۱۳۹۱	۱۲۲۶ و ارز مبادله ای	۱۵۰۰-۳۸۰۰
۱۳۹۲	۱۲۲۶ و ارز مبادله ای	۳۳۰۰-۳۶۰۰
۱۳۹۳	۲۴۰۰ و ارز مبادله ای	۳۴۰۰-۳۵۵۰
۱۳۹۳	۲۴۰۰  تا ۲۹۹۰	۳۱۵۰-۳۶۰۰
۱۳۹۴	۳۰۰۰ تا ۳۱۸۰	۳۷۴۸-۳۴۲۵
۱۳۹۵	۳۰۲۲ تا ۳۲۸۰	۳۸۰۰-۴۲۵۰
۱۳۹۶	۳۲۴۳ تا ۳۵۸۵	۴۳۰۰-۶۹۰۰
۱۳۹۷	۴۲۰۰	۱۴۰۰۰

ساتین