سختگیری های عجیب صداوسیما؛ شهرآورد بگوییم همه چیز درست می شود؟/ بیچاره داربی، مظلوم دربی!
اسماعیل راستی؛ قبل از هر چیز باید اشاره کنم که طرف دارهای پرسپولیس و استقلال تهران و تیم های هم شهری دیگری که دو یا سه بار در هر سال رویاروی هم قرار می گیرند، نگران نشوند. چراکه منظور از بیچاره و مظلوم نامیدن «داربی و دِربی» فقط خود این کلمه است و نه بازی روز پنج شنبه استقلال و پرسپولیس که خیلی هم حساس و با اهمیت و به احتمال زیاد پُر حاشیه خواهد شد. به یک دلیل بسیار مهم که یکی از دو تیم قرمز و آبی پوش پایتخت ایران باید از گردونه پیکارهای جام حذفی فوتبال کشور کنار برود.
یک: هر سال که پرسپولیس و استقلال چند بار به مصاف یکدیگر رفته و داربی یا دِربی فوتبال ایران را برگزار می کنند، معادل همین کلمه یعنی «شهرآورد» به وفور در برخی رسانه ها به خصوص در شبکه های تلویزیونی مطرح می شود و تلاش های زیادی به عمل می آید تا داربی” یا دِربی (که هر دو درست است) جای خود را به شهرآورد بدهد. تلاش هایی که البته در متن فوتبال و در میان بازیکن ها و مربی ها و طرف دارهای دو تیم مورد توجه و عمل قرار نمی گیرد و همچنان کلمه دربی به گوش می رسد!
دو: من روی کلمه «دربی» هیچ حساسیتی ندارم. همان طور که با کلمه «شهرآورد» نیز مخالف نیستم. اما سوال اصلی ام این است که چرا فقط باید معادل فارسی همین یک کلمه (داربی) بر زبان مجری ها و گزارشگرهای ورزشی تلویزیون ایران در این چند روز منتهی به دیدار استقلال و پرسپولیس بیاید؟ چرا در طول سال و در تمام مسابقه ها، بسیار زیاد از کلمه هایی مثل سیو، کام بک، کلین شیت، کات بک و… استفاده می شود و هیچ کس هم به گزارشگرها و مجری های تلویزیون تذکر نمی دهد که برای همه این کلمه ها نیز معادل فارسی وجود دارد؟ یک بار دیگر به گزارش بازی ها در یورو ۲۰۲۰ به خصوص دیدار فینال گوش کنید و دوباره و چندباره بشنوید که علاوه بر اشتباه های فاحش ادبی و دستوری و حتی ورزشی، چند کلمه خارجی که معادل فارسی آسان تر و شیرین تری هم دارند، مورد استفاده گزارشگرها و مجری های ورزشی تلویزیون ایران قرار گرفته و البته روز بازی پرسپولیس و استقلال باز بشنوید که آش چه قدر شور است!
سه: با تساهل و تسامح نه چندان کم و به دلیل این که سخن گفتن از تیم های فوتبال با طرف دارهای فراوان آسان نیست، می توان با به کار بردن کلمه های خارجی دیگر به جز دربی نیز مخالف نبود. اگرچه به جای جمله «فلان دروازه بان تا کنون شش بار کلین شیت کرده» می توان با ادبیات روان و متین گفت که «فلان دروازه بان تا کنون در شش مسابقه گل نخورده است.» اما مشکل ها و معضل های به واقع بزرگ تر و جدی تری هنگام گزارش بازی ها به چشم می خورند و به گوش می رسند که گاه به زبان دلنشین فارسی توهین می شود. برای مثال در خیلی از مسابقه ها می شنویم که: “توپ به اوت میره”. این نیز البته غلط نیست. هرچند که بهتر است گفته شود: “توپ به بیرون زمین میره”. مشکل از جایی آغاز می شود که تعدادی از گزارشگرهای فوتبال، جمله های غلط فاحشی را بر زبان می آورند. بدون تردید این برای همه گزارش گرها نیست و به جز عادل فردوسی پور که علاوه بر ویژگی های مثبت و منحصر به فرد خود که موجب محبوبیت میلیونی او در سراسر ایران شده بود، برخی گزارش های دیگر نیز تا حدی به ادبیات وزین فارسی احترام می گذارند. اما تعداد کسانی که از جمله های نامناسب و نامفهوم و گاه حتی غلط استفاده می کنند، کم نیست. برای مثال آن ها که می گویند: “فلان بازیکن یه اوت می گیره”. شاید لازم به توضیح نباشد که “اوت” به معنای بیرون و خارج است و چگونه یک بازیکن می تواند بیرون و خارج را بگیرد؟! یا برخی گزارشگرها می گویند: “اوت رو میندازه” یا “اوت رو پرتاب میکنه”! باز باید سوال کرد که مگر بیرون یا خارج پرتاب کردنی است؟ سخن درست این است که گفته شود: “فلان بازیکن یه پرتاب میگیره” یا: “فلان بازیکن توپ را پرتاب میکنه”.
چهار: نه فقط در برنامه های ورزشی، بلکه در خیلی از برنامه های دیگر تلویزیون ایران نیز زبان شیرین فارسی به درستی مورد استفاده قرار نمی گیرد و کلمه ها و جمله های نادرست و نامناسب بر زبان تعدادی از مجری ها و گزارش گرها جاری می شود که به دلیل افزایش تدریجی، برای شنونده عادی شده است. پس شاید نباید فقط از گزارش گرها و مجری های ورزشی نوشت که چرا این همه کلمه های سیو، کام بک، کیلین شیت، کات بک و امثال آن ها را بر زبان می آورند؟ اما وقتی سالی دو یا سه بار فقط و فقط استفاده از کلمه انگلیسی “داربی” یا “دِربی” نامناسب و بد می شود که باید “شهرآورد” را جانشین آن کرد و سود بردن از کلمه های خارجی دیگر کم ترین عیب و ایرادی در طول سال را ندارد، باید یادآورد شد: بیچاره داربی، مظلوم دِربی!
بیشتر بخوانید:
- صدای گزارشگر معروف فوتبال را از توکیو بشنوید/ عوامل صداوسیما راهی ژاپن شدند
- واکنش میثاقی به تحریم دوربین‌های تلویزیون
سختگیری های عجیب صداوسیما؛ شهرآورد بگوییم همه چیز درست می شود؟/ بیچاره داربی، مظلوم دربی!
ساتین