چگونه با فرد معتاد در منزل رفتار کنیم؟

اوایل زندگی عاشق و دیوانه من و زندگی بود،بعد از تولد دختر و پسرم این علاقه چند برابر شد، اما اخیرا نه تنها از عشق و علاقه خبری نبود، بلکه گاهی وقتها بر سر بچه ها فریاد می کشید و زمانی نیز کار به کتک کاری ختم می شد. من وقتی که از بچه ها حمایت می کردم، دعوای شدیدی در خانه سر می گرفت.

پژمان اخیرا خیلی بی نظم و شلخته هم شده بود، بی هدف و برنامه بودنش جای خود، تبلی هایش در ماههای اخیر داشت کلافه ام می کرد، با اینکه هر روز به راننده های لودر و بولدوزرش سر می زد، اما خیلی بی مسئولیت شده بود، شباهنگام دیر به خانه می آمد و صبح ها تا لنگ ظهر می خوابید و در قبال روابط زناشویی مان نیز برخلاف گذشته احساس مسئولیت نمی کرد.

خیلی دوست داشتم دلیل این همه تغییر همسرم را بدانم تا اینکه بالاخره وقتی می خواستم لباسش را در لباسشویی بیاندازم، از داخل جیب کاپشنش بسته کوچکی پیدا کردم که متاسفانه بعدها فهمیدم مواد مخدر از نوع شیشه می باشد.

داشتم دیوانه می شدم، تمام بدنم گرم شده و قلبم بی نهایت به تپش افتاده بود،گیج بودم و نمی دانستم که چه کنم، انگار دنیا برایم به آخر رسیده بود، از دست پژمان بی نهایت عصبی بودم، آن همه کتک کاری بچه ها،پ رخاشگری ،دروغ گفتنها و برهم زدن جو خانوادگی مان به خاطر اعتیادش به مواد مخدر و آن هم از نوع شیشه بود.

تصمیم گرفتم شب وقتی به منزل آمد رک و پوس کنده موضوع را با وی در میان گذاشته و از وی بخواهم که دست از مصرف مواد مخدر بردارد تا زندگی مان حالت عادی اش را پیدا کند؛ باید فرزندانم رنگ آرامش را پیدا می کردند.

اما آن شب به محض اینکه از وی پرسیدم چرا مواد مخدر مصرف می کند، منکر این قضیه شد ولی وقتی فهمید از جیب لباسش مواد پیدا کردم عصبی شد و مرا به باد کتک گرفت، بعد از آن جدال و مشاجره داخل منزل مواد مصرف می کند. وقتی هم با مخالفت من مواجه می شود و یا احساس می کند که روی اعصابش هستم گاهی برای رفع تنش و زمانی هم برای لجبازی با من بیشتر از پیش مصرف می کند.

خیلی برای ترک دادنش تلاش کردم، اما نه تنها موفق نشدم بلکه با مخالفت هایم بیشتر مصرف می کند، اکنون گاهی نیز مرا تهدید به طلاق می کند، این درحالی است که راننده های لودر و بولدوزرش به خاطر اعتیاد وی به مواد مخدر از فرصت استفاده کرده سرش کلاه گذاشته و ضرر و زیان فراوانی به ما رساندند. این گونه وضع اقتصادی ما نیز خراب شد.

نظر کارشناس

اعضای خانواده ها به محض اینکه فهمیدند یکی از اعضای خانواده شان، عزیز و یا نزدیک ترین فرد به خودشان به مواد مخدر معتاد شده است واکنش های متفاوتی را از خود نشان می دهند.

بسیاری این اتفاق را رد کرده و با انکار قضیه سعی می کنند تعادل روانی خود و اعضای خانواده خود را حفظ کنند، این افراد جرات درمیان گذاشتن این اتفاق را با فرد مصرف کننده(فرزند، همسر و یا برادر و … ) به خود نمی دهند، آنان با این رفتار خود در واقع به فرد مصرف کننده اجازه می دهند به رفتار نادرست خود دامن زده و به مصرف خود ادامه دهد.
اینگونه بسیاری از اعضای خانواده ها در جامعه ای که در آن زندگی می کنیم هر روز بیشتر و بیشتر در باتلاق اعتیاد گرفتار می شوند.

بسیاری دیگر نیز با شنیدن گرایش به اعتیاد به مواد مخدر عزیزی از خانواده خود، هیجانی شده و با وجود تفکر ایده آلیستی، خود را در قبال سلامت فرد مصرف کننده، خانواده و همچنین اعضای خانواده خود مسئول می دانند. چنین افرادی بدون فوت وقت خواهان ترک مواد مخدر از سوی شخص مصرف کننده می باشند، آنان شاید با فرد تازه معتاد شده با تندی برخورد کرده و در پی هیجانی شدنشان جو منزل را متشنج کنند. 
این افراد معمولا هیجان خود را به فرد مصرف کننده انتقال داده و باعث عصبی شدن و حتی پرخاشگری وی می شوند. گاهی اعضای موثر خانواده اعتیاد باعث ایجاد تنش در خانواده و یا ایجاد تعارض در فرد مصرف کننده می شوند، همه این حالات هیجانی نه تنها هیچ کمکی به فرد مصرف کننده نمی کند، بلکه با ایجاد تنش و احساس گناه و عذاب وجدان در واقع در نهایت باعث گرایش بیشتر فرد به مصرف مواد به مخدر می شوند.

بسیاری نیز بجای اینکه در پی حل مسئله برآیند مستقیما به خشونت روی آورده و با تهدید، تحریک و حتی کتک کاری فرد مصرف کننده از وی می خواهند که دست از مصرف مواد مخدر از هر نوع که باشد بردارد، در صورتی که این رفتار یکی از بزرگترین اشتباهات اطرافیان می تواند باشد در این صورت هرچند اطرافیان بر این باورند بخاطر علاقه شدید به عزیز خود به وی کمک می کنند، اما عملا باعث گرایش بیشتر فرد به مصرف مواد مخدر می شوند.
خشونت علیه فرد مصرف کننده بر اعتماد به نفس وی تاثیر منفی داشته، عزت نفس او را زیر سوال برده و به فرد می قبولاند که فرد بی ارزش و بدرد نخوری می باشد. در این صورت احتمال گرایش فرد به مصرف مواد مخدر بیشتر خواهد شد.

همانگونه که بیان شد بی تفاوتی، حمله کلامی و خشونت نه تنها کمکی به فرد معتاد به مواد مخدر در راستای ترک دادنش نمی کند، بلکه باعث گرایش بیشتر فرد به مصرف مواد مخدر می شود. بنابراین توصیه می شود تا خانواده ها پس از اطلاع از اعتیاد به موادمخدر یکی از اعضای خانواده خود خودسرانه اقدام به ترک وی نکرده و یا ناشیانه با فرد معتاد رفتار نکنند.
طرد فرد نیز می تواند بر گرایش وی به مصرف مواد کمک کند، بسیاری نیز به محض اطلاع از مصرف یکی از اعضای خانواده، با وی قهر کرده و یا وی را طرد می کنند، سپری کردن مراحلی از تنهایی در زندگی و همچنین احساس گناه ناشی از طرد شدگی نیر بر گرایش به مصرف مواد مخدر در فرد می افزاید.

با فرد معتاد چگونه باید رفتار کرد؟

خانواده ها در صورت اطلاع از اعتیاد هریک از عزیزان و یا اعضای خود به مواد مخدر، حفظ خونسردی و دوری از هرگونه تنش و استرس را باید مد نظر قرار دهند، این تفکر را باید در ذهن داشت که استرس و اضطراب به نفع فرد مصرف کننده و دیگر اعضای خانواده نبوده و سبب گرایش بیشتر فرد به مصرف مواد مخدر می گردد.

پذیرش فرد مصرف کننده به عنوان یکی از اعضای خانواده و به عنوان فرد تاثیر گذار و حتی محبوب خانواده می تواند اولین گامی باشد که خانواده های باید بردارند.

پذیرش فرد مصرف کننده و احترام به وی به عنوان یک انسان بیمار باید مورد توجه اعضای خانواده قرار گیرد، اینگونه فرد مصرف کننده دیدگاه منفی نسبت به اعضای خانواده نگرفته و خود را از آنها جدا نخواهد دانست، پس از پذیرش فرد و احترام به عزت نفس وی، صحبت کردن در مورد اعتیاد به مواد مخدر و تاثیرات مخرب موادمخدر، اهمیت سلامتی اش بر سرنوشت تک تک اعضای خانواده و همچنین محبوبیت وی در خانواده می توان زمینه های کاهش مصرف و یا هدایت فرد به سمت ترک مواد مخدر را مهیا کرد.

البته خانواده ها قبل از هرچیز باید بدانند که ترک مواد مخدر هرچند ساده به نظر می رسد اما مثل ترک اعتیاد فرد به نوعی غذا و یا نوشیدنی ساده نیست، بلکه اعتیاد به مواد مخدر هرچند در ظاهر فرایند ساده ای است که بدون تاثیر عوامل محیطی در فرد بوجود می آید، اما با نگاهی علمی می توان گفت این فرآیند آسیبی است که در به وجود آمدن آن چندین عامل از جمله خانواده، محیط، خاطرات تلخ گذشته، حوادث تکان دهنده زندگی و یا وجود نوعی اختلال روانی در فرد می توانند موثر باشند.

بنابراین خانواده ها در برخورد با فرد مصرف کننده به ویژه مصرف کنندگان نوجوان ضمن اینکه از خشونت استفاده نمی کنند،لازم است پس از پذیرش اینگونه افراد به عنوان یک بیماری که باید درمان شود، برای ترک آنها از یک روانشناس خبره و یا یک روانپزشک ماهر که در زمینه ترک مواد دوره های لازم را طی کرده است، استفاده نمایند.

* استفاده از شیوه  “حل مسئله” می تواند در کمک به فرد مصرف کننده تاثیر بسزایی داشته باشد، وقتی شما فرد معتاد را به عنوان یک شخص عادی مورد پذیرش قرار دادید و به با وی درمورد بیماری اش صحبت کرده و از تاثیرات مخرب مواد مصرفی اش بر سلامتی وی با او صحبت می کنید، احتمال بازگشت وی را افزایش خواهید داد.

قاسم گرجی: اطلاع رسانی پلیس مازندران.