شبث بن ربعی مختارنامه کیست +عکس

شبث بن ربعی مختارنامه کیست | مادر شبث بن ربعی | چرا صورت شبث سوخته بود | شیخ شبث جان Shabth bin Rabie

سرانجام شبث بن ربعی

س: سرانجام شبث‌ بن ربعی (فرمانده پیاده نظام ابن سعد) چگونه به هلاکت رسید؟

ج: شبث بن ربعی از شخصیت¬های چندچهره تاریخ اسلام، و از سرکردگان کوفه و از طایفه بنی تمیم بود، ابتدا از یاران علی و در دوره بعد از جمله افراد موثر در قتل حسین بن علی و دفع مختار شد.

شبث در دوران جاهلیت فردی سرشناس به‌شمار می‌رفت. وی در زمان پیامبر اسلام مسلمان شد اما از صحابی وی نبود. گفته شده پس از مرگ پیامبر اسلام، مرتد گردید و موذن سجاح (از نظر مسلمانان از جمله پیامبران خودخوانده) گردید و پس از آن دوباره جایگاه سابق خود در مسلمانان یافت.

در عهد عثمان او را حامی خلیفه دانسته‌اند. سپس از صحابی علی شد و در جنگها در سپاه علی نقش بسیار داشت اما در جنگ نهروان پا پس کشید و به خوارج پیوست اما در جنگ نهروان شرکت نکرد.

مورخین شیعه وی را در زمان خلافت کوتاه حسن بن علی از یاران سست عنصری بشمار می‌آورند که پس از صلح حسن بن علی به سمت معاویه رفت.

شبث در واقعه عاشورا

شبث در واقعه عاشورا از کسانی بود که به حسین نامه نوشتند و او را به کوفه دعوت کردند. اما او با روی کار آمدن عبیدالله زیاد در کوفه به سمت وی رفت و با مسلم بن عقیل دشمنی کرد.

او که تا روز پنجم محرم از رفتن به کربلا طفره می‌رفت، مجبور به شرکت در واقعه کربلا شد، در روز عاشورا که فرمانده نیروهای پیاده لشکر دشمن ( شمر ابن ذالجوشن) بود، حسین بن علی در اولین سخنرانی خود از او و دیگر سران کوفه نام برد و نامه نوشتن و دعوتشان را یادآوری کرد.

سرانجام شبث بن ربعی در معرکه کربلا زیرکانه عمل کرد و از رویارویی مستقیم با حسین و یارانش پرهیز کرد تا جایگاه خود را در آینده به خطر نیندازد.

از جمله اینکه پس از قتل مسلم بن عوسجه از شخصیت وی تمجید کرد.( تاریخ طبری، ج ۴، ص ٣٢۵)

شبث بن ربعی بعد از پایان جنگ در کربلا

پس از پایان جنگ در کربلا و بازگشت کوفیان به شهر کوفه، چون در آغاز عبیدالله زیاد سرمست از پیروزی بود و بر اوضاع شهر تسلط داشت، شبث به تناسب موقعیت، مسجد خود را به شکرانه قتل امام حسین(ع) تجدید بنا کرد .(تاریخ طبری، ج ۴، ص ٢۶٢)

در پی قیام مختار به خونخواهی امام حسین(ع)، به نقلی شبث بن ربعی به او پیوست و حتی ریاست شرطه را در حکومت مختار بر کوفه به دست گرفت و از کسانی شد که خون امام حسین(ع) را مطالبه می کردند!(اخبار الطوال، ص ٢٧٨) باید از مختار که با ادعای خونخواهی امام حسین(ع) قیام کرد، بعید باشد کسی را که فرمانده پیادگان سپاه عمر سعد در کربلا بوده، تا این حد به خود نزدیک کرده باشد و از سوی دیگر با توجه به تحلیلی که از عملکرد شبث در فاجعه کربلا بیان شد، احتمال می رود که وی توانسته باشد مختار را نیز فریب دهد و خود را در دستگاه مختار مقرب سازد.

به هر روی، آن چه مسلم است این که شبث تا پیش از شورش اشراف کوفه بر ضد مختار که وی در آن نقش اساسی داشت، نه تنها مورد تعقیب و بازخواست مختار واقع نشد، بلکه ظاهرا مورد احترام وی نیز بوده است.

شورش شبث بن ربعی بر علیه مختار

در موضوع سرانجام شبث بن ربعی به هنگام خروج سپاه مختار به فرماندهی ابراهیم بن مالک اشتر برای مقابله با سپاه شام، با سوءاستفاده از غیبت سپاه، بر ضد مختار شورش کرد.

در این توطئه، شبث بن ربعی همراه با شمر بن ذی الجوشن و محمد بن اشعث بن قیس از فرماندهان اصلی اشراف شورشی بودند.

شورشیان موفق شدند بر نیمی از کوفه دست یابند و حاضر به پذیرش مصالحه مختار که می¬خواست همه شرایط آنان را بپذیرد، نبودند. مختار از سویی با آنان مذاکره می¬کرد و از سوی دیگر در پی ابراهیم بن مالک اشتر فرستاد تا با سپاه بازگردد و شورش را سرکوب کند.

شبث بن ربعی که بر عزل مختار و خروج او از کوفه اصرار داشت، در پی انتشار خبر بازگشت ابراهیم بن مالک اشتر، و مقابله با او نیروهای شبث درهم شکسته و پراکنده شد.

پس از شکست این شورش بود که مختار موقعیت را برای کشتار قاتلان امام حسین(ع) مناسب دید و به تعقیب آن ها پرداخت.

مرگ و سرانجام شبث بن ربعی

شبث بن ربعی و شمر بن ذی الجوشن و تعدادی از عاملان فاجعه کربلا به سوی بصره گریختند. مختار گروهی را به تعقیب آن ها فرستاد که شمر را به هلاکت رساندند، اما شبث موفق شد به بصره فرار کند. شبث و برخی از اشراف کوفه را نزد مصعب آوردند.

آن ها به مصعب گفتند که بر مخالفت با مختار اتفاق دارند و از او خواستند تا با کمک آن ها برای مقابله با مختار حرکت کند.

اگرچه شبث در این هنگام به زبیریان پیوسته بود، اما پس از آن که عبدالله بن زبیر به دست حجاج بن یوسف ثقفی که از سوی عبدالملک بن مروان اموی اعزام شده بود، کشته شد و بساط حکومت زبیریان درهم پیچیده شد، با شاخه مروانی بنی امیه بیعت کرد و در کوفه ساکن شد و بخشی از دوران حکومت جلاد بنی امیه یعنی حجاج بن یوسف بر این شهر را نیز تجربه کرد.

شگفت آن که شبث در حکومت حجاج بر کوفه نیز دارای احترام بود و حجاج که به شدت سران و بزرگان کوفه را زیر نظر داشت و بسیاری از آن ها را به سبب تغییر مواضع و نفاق از دم تیغ می گذرانید، کاری به کار شبث نداشت.

سرانجام شبث بن ربعی به هنگام حکومت حجاج بن یوسف بر کوفه در سال ٨٠ هجری مرد (قاموس الرجال، ج ۵، ص ٣٨٨) و به نظر می رسد تا زمان مرگ، موقعیت خود را در میان کوفیان حفظ کرده باشد.

بیوگرافی مظفر مقدم بازیگر نقش شبث بن ربعی در مختارنامه

در سال ۱۳۸۹ در نقش شبث بن ربعی در سریال مختارنامه به کارگردانی داوود میرباقری به ایفای نقش پرداخت.

مظفر مقدم در ۱۴ فروردین سال ۱۳۲۳ در تهران متولد شده است.

نام کامل وی مظفر سرخانی مقدم می باشد.

شبث بن ربعی فرمانده نیروهای پیاده‏ عمر سعد در کربلا بود. از طایفه‏ بنی ‏تمیم و از جمله کسانی بود که به حسین علیه ‏السلام برای آمدن به کوفه نامه نوشته بود.

گرچه وی از چهره‌‏های معروف کوفه و در ابتدا از یاران علی علیه ‏السلامبود و در جنگ صفین هم در رکاب امیرالمؤمنین علیه ‏السلام بود، لیکن در مسیر حرکت به سوی نهروان، همراه چند نفر دیگر سر از اطاعت آن حضرت بازتافتند و به خوارج پیوستند.

علی (ع) از آینده‏ او خبر داده بود و به او و عمرو بن حریث فرمود: «به خدا قسم شما دو نفر با فرزندم حسین (ع) خواهید جنگید».

روز عاشورا نیز امام حسین (ع)در اولین سخنرانی مفصل خویش خطاب به کوفیان از او هم نام برد و در اتمام حجتی که با آنان داشت و سخنان او را قطع می‌‏کردند و گوش نمی‌‏دادند، از جمله: فرمود: «ای شبث بن ربعی و… مگر شما به من ننوشتید که میوه‌‏ها رسیده و اطراف سرسبز است، اگر بیایی لشکریان مجهز برای تو آماده است؟» شبث بن ربعی از چهره‌‏های متلون تاریخ بود. هم در قتل حسین بن علی علیه‏السلام شرکت داشت و پس از عاشورا مسجدی در کوفه بنا کرد، به شکرانه و خوشحالی از کشته شدن حسین علیه‏السلام. پیشتر با «سجاح» (مدعی دروغین نبوت) همکاری داشت، مسلمان شد، بر ضد عثمان شورید، توبه کرد و از خوارج گردید. به جای بیعت با علی علیه‏السلام با یک سوسمار بیعت کرد و می‏‌گفت با هم برابرند! این مرد بددل و خبیث، سرانجام در سن هشتاد سالگی مرد.

شبث بن ربعی به همراه «شمر بن ذی الجوشن» و «حجار بن ابجر» و «قعقاع بن شور» از طرف ابن ‏زیاد مأموریت یافتند تا مسلم بن عقیل و یاران او را سرکوب کنند.
شبث بن ربعی که رییس منافقان کوفه، و از ایادی مهم بنی‏امیه بود و در جریان کربلا، فرمانده سپاه عمر سعد بود، از جمله کسانی بود که «مصعب بن زبیر» را به جنگ با مختار تحریک می‏کرد.

حبیب بن بدیل گوید:

«زمانی که شبث بن ربعی، از جنگ مختار فرار کرد و وارد بصره شد به طور عجیبی وارد شهر شد. وی سوار بر قاطری که دم و گوش آن را بریده و خون از آن جاری بود و با قبای چاک زده فریاد می‏زد: «آی کمک! آی کمک!». به مصعب گزارش دادند، مردی با این وضع وارد بصره شده و کمک می‏طلبد و قبای خود را دریده و چنین و چنان می‏‌کند.

مصعب فورا او را شناخت و گفت: آری، این کسی جز «شبث بن ربعی» نیست، این کارها از وی برمی‏آید، او را بیاورید.

«شبث»؛ با همان وضع و هیئت تحریک کننده بر«مصعب» وارد شد. و اشراف فراری کوفه، که از آمدن «شبث» در محضر «مصعب» باخبر گشته بودند وارد مجلس شدند، و جمع ضد انقلاب فراری کامل شد، و با داد و قال شروع به تحریک «مصعب» کردند و به او گوشزد نمودند که مردم کوفه از دست مختار به ستوه آمده‏ اند و همه ناراضی و نگرانند.

مختار، غلامان و بردگان و ایرانیان (موالی) را بر اشراف شهر چیره کرده و به وسیله‏ بردگان، بر بزرگان کوفه تاخته و عده‌‏ای را کشته و عده‏‌ای را در بند کرده است و…

و مصرانه از مصعب می‏‌خواستند که دست به یک حمله بزرگ علیه مختار بزند و قول دادند که ستون پنجم شهر کوفه نیز با آنان همراهی خواهند کرد.

آیه الله خوئی «شبث» را چنین معرفی می‏‌کند: «شبث بن ربعی از اصحاب امیرالمؤمنان علیه‏السلام بود که بعد به خوارج ملحق شد.»

سپس می‏‌گوید:

«شبث، به شکرانه قتل امام حسین علیه‏السلام مسجدش را در کوفه، تجدید بنا کرد و «سالم» از امام باقر علیه‏السلام این مطلب را روایت کرده است.»

علی علیه‏السلام، مردم را از خواندن نماز، در پنج مسجد کوفه منع فرمود، از جمله آنها مسجد شبث ربعی است.

امیرمؤمنان علیه‏السلام خطاب به او فرمود:

«یا شبث و یابن حریث لتقاتلان ابنی الحسین… ای شبث، و ای پسر حریث، شما هر دو با فرزندم حسین خواهید جنگید».

صاحب «منهاج البراعه»، درباره این مرد چنین می‏نویسد:

«شبث بن ربعی، مردی هزار چهره و متلون بود. به هیچ راهی مستقیم نبود، او مردی منافق و خونریز و بی‏باک و پیرو هر آوازی و سرکرده هر فتنه‏ای بود.»
شبث، در رأس توطئه بر ضد مختار و از چهره‌‏های معروف منافقین بود و در رأس اشراف کوفه قرار داشت.

ابن‏اثیر می‌‏نویسد: «شبث بن ربعی تمیمی (ریاحی) از سران شیعه بود و در زمان امیرمؤمنان علیه‏السلام، در کنار حضرتش با معاویه جنگید و تا اواخر حکومت امیرمؤمنان علیه‏السلام، در خط مستقیم و طرفدار حق بود، ولی در جنگ خوارج، از امیرمؤمنان جدا شد و با آنان همراه گردید.

وی پس از شهادت امام حسن علیه‏السلام و مسلط شدن معاویه بر اوضاع، به معاویه پیوست و پس از مرگ معاویه، از جمله سران کوفه بود که برای امام حسین علیه‏السلام نامه نوشت و وی را به عراق دعوت کرد. اما با مسلط شدن ابن ‏زیاد بر کوفه، از طرفداران ابن ‏زیاد شد و با مسلم، به جنگ پرداخت. او در اعزام نیرو، توسط ابن‏ زیاد به کربلا، از جمله فرماندهان لشکر بود و تحت فرماندهی ابن‏ سعد، در کربلا حضور داشت.