آیت الله عباس تبریزیان کیست؟ +بیوگرافی
آیتالله عباس تبریزیان متولد سال ۱۳۴۱ در شهر نجف اشرف است، اما همچنان که فامیلش نشان میدهد اصالت خانوادگیاش به شهر تبریز برمیگردد. او از هجده سالگی و پس از گرفتن مدرک دیپلم وارد حوزه علمیه نجف شده تا پای درس آیتالله خویی و آیتالله صدر بنشیند. از او بیش از ۸۰ اثر تصحیحی و تألیفی منتشر شده، اما همچنان که خود ایشان را هم بیشتر به درس و بحثهایش پیرامون طب اسلامی میشناسند، در میان کتابهایش هم مجموعه چهار جلدی «دراسه فی طب الرسول المصطفی(ص)» از مابقی مشهورتر است؛ اثری که در این سالها در زیرزمین مدرسه فیضیه برای روحانیون و طلاب تدریس میشود. گفتوگو با او و شنیدن درباره طب اسلامی و حواشیاش همیشه جذاب است، بهویژه حالا که بعد از مدتی دوباره بحث طب سنتی، طب اسلامی و پزشکی مدرن بالا گرفته و آیتالله تبریزیان قطعا یکی از طرفین مهم این بحثهاست. او در این میان البته یکی از طرفداران سفت و سخت طب اسلامی است، تا جایی که بیش از حد انتظار مصاحبهکننده بر لب طاقچه گذاشتن پزشکی مدرن تاکید دارد؛ عقیدهای که هر چند مورد پسند عموم نباشد، اما دستکم باب گفتوگو را در این زمینه باز میکند.
بگذارید ابتدای گفتوگو را با دعوای بین گونههای متفاوت علم طب آغاز کنیم. بخصوص در سالهای اخیر که رغبت عمومی به طب سنتی جدیتر شده، همواره بحثهای مفصلی درباره کارکردهای طب اسلامی، طب سنتی و پزشکی مدرن وجود دارد و در این بحثها هم معمولا طب سنتی و طب اسلامی مترادف تصور میشوند. آیا واقعا همینطور است؟
خیر. طب اسلامی، طب سنتی و طب مدرن هر کدام مقولههای متفاوتی هستند. طب اسلامی توجه ویژهای به روح، معنویات، دعا، قرآن و… دارد. تفاوت اینها هم به گونهای است که نمیتوان به تلفیق آنها فکر کرد. البته تفاوت طب اسلامی و طب سنتی مانند تفاوت بین اسلام و مسیحیت است که هر چند منبع و منشأ آنها یکی است، ولی تلفیق آنها امکان ندارد. مانند اینکه فردی ادعا کند میتواند اسلام و مسیحیت را با هم تلفیق کند. ولی تفاوت بین طب اسلامی و طب مدرن مانند تفاوت بین اسلام و مکتبهای امروزی مانند سوسیالیسم، سرمایهداری و… است. تلفیق این مکتبها که به هیچ وجه امکانپذیر نیست، زیرا منابع، پایهها و ساختارهای متفاوتی با یکدیگر دارند.
با این توضیح اینطور برداشت میشود که فردی که دانا به طب اسلامی باشد به هیچ کدام از سایر گونههای طب احتیاجی ندارد، در حالی که در برخی روایات درباره حضور طبیب بر بالین اهلبیت (علیهمالسلام) شنیدهایم. مثلا ما در روایتها به حضور طبیب بر بالین امام علی(ع) پس از ضربت خوردن اشاره شده است.
در پزشکی امروزی ما دکترهایی داریم که نسخه مینویسند و پرستارانی داریم که کارهای بالینی انجام میدهد. پزشکی که ائمه در برخی موارد احضار میکنند، همان پرستار است. یعنی فردی که برای انجام پانسمان زخم، حجامت و… حاضر میشود. وگرنه خود ائمه(علیهمالسلام) از نظر علم و دانش نیاز به هیچ طبیبی ندارند و پیامبر(ص) هم میفرمایند: «این طبیبان هستند که به طب من نیاز دارند.»
پس طبق برداشت شما بر خلاف بسیاری از عرصههای دیگر که دین تنها به بیان مبانی، اصول و چارچوبهای کلی بسنده کرده، در طب، متکفل ارائه دانشی به همراه همه جزئیاتی شده که با به کار بستن آنها امکان پیشگیری و درمان بیمار فراهم میشود؟
بله. من حدود ۱۱هزار روایت طبی جمعآوری کردهام که تمامی جوانب علم طب در آن آمده است. یعنی روایات در این زمینه هیچ قصور و نقصی ندارد و کامل است. بر اساس این روایات میتوان تمامی بیماران را درمان و تمامی مسائل پزشکی را بررسی و حل کرد.
و به این معناست که افراد میتوانند صرف خواندن حدیث درباره خواص و فواید فلان دارو در طب اسلامی اقدام به مصرف آن کنند، یا در این مسئله هم نیاز به برخورد اجتهادی وجود دارد؟ چون در برخورد با احادیث و روایات سایر حوزهها تاکید بر نگاه اجتهادی وجود دارد و از اخباریگری نهی شده است.
تاکید من بر این بوده که دستکم در کتابهایی که تالیف کردهام به تمامی مسائل اجتماعی و مبانی اصولی به صورت کاملاً استدلالی و متین پرداخته شود. به همین دلیل هم با وجود اینکه هجمههای بسیاری بر طب اسلامی وارد شده، اما تاکنون نتوانستهاند خدشهای بر این کتابها وارد کنند. به عقیده من در برخورد با احادیث و روایات مرتبط با علم طب، برخورد اجتهادی محکم نیاز است. به همین روش هم میتوانم ادعا کنم که آماده مناظره با هر سوال کنندهای هستم.
تسنیم: چطور شد شما وارد حوزه شدید؟
آیتالله تبریزیان: بیشتر تشویق پدرم سبب ورود به این فضا شد.
تسنیم: قبل از ورود به بحث طب در حوزه چه دروسی تدریس میکردید؟
آیتالله تبریزیان: بنده درس خارج تدریس میکردم. البته از قدیم در کنار فقه به مسائل طبی پرداخت کردهام.
تسنیم: قبل از شما درباره طب اسلامی تحقیقاتی شده بود؟
آیتالله تبریزیان: بحث طب کار نشده است. فقط در برخی کتابها فقهی بابی به نام طب بود که بهصورت مختصر درباره درمان برخی بیماریها و درمانها توضیح داده بودند.
تسنیم: چطور شد که شما به گسترش این طب روی آوردید؟
آیتالله تبریزیان: بهدلیل یک مشکلی که برایمان پیش آمد، جرقهای برای کار روی این طب زده شد. هرچند که پیش از آن روی مباحث طبی کار میکردم. در این زمان بشر به بنبست رسیده و در برابر بیماری عاجز بوده و مشکل جدی و بحران پزشکی به وجود آمده است.
از طرف دیگر هم امکانات کامپیوتر و… به من کمک کرد تا بتوانم ۱۱ هزار روایت طبی را جمع کرده و روی آنها کار کنم.
تسنیم: این کار کردن روی روایات بر چه اساسی بوده است؟
آیتالله تبریزیان: روی این روایات مطالعه اجتهادی انجام دادهام، یعنی آنطور نبود که با یک حدیث یک حکم طبی صادر شود و نیازمند مقدمات علم رجال و علم اصول و مقدمات دیگر بود. الحمدلله با این تواناییها توانستم، کتاب “طب” را در چهار جلد بنویسم.
تسنیم: روایات از کتابهای شیعی است؟
آیتالله تبریزیان: فقط بر روی کتابهای شیعی کار شده اما اگر روایات کتابهای اهل سنت هم اضافه شود حدود بیست هزار روایت جمع میشود. قبل از بنده کسی روی طب اسلامی کار نکرده است. کتاب بنده بیست سال پیش چاپ شده است.
افرادی بودند که دسترسی به رسانهها داشتند و اقدام به تبلیغ طب سنتی کردند و بعداً که با طب اسلامی آشنا شدند، یکچیزهایی در آن گنجاندند. اما همین دوستان بعد آنکه با مکتب طب اسلامی آشنا و از روایات با خبر شدند، به طب اسلامی بسیار گرایش پیدا کردند.
تسنیم: رابطه شما با این دوستان چگونه است؟
آیتالله تبریزیان: آنهایی که علاقه به طب اسلامی دارند، بنده با آنها رابطه خوبی دارم.
تسنیم: آیا طب ایرانی از تلفیق طب سنتی و طب اسلامی به دست میآید؟
آیتالله تبریزیان: طب ایرانی همان طب اسلامی است چون طبی که مردم با آن آشنا بودند همان بود که ملت با آن در منبر آشنا شدند و ریشه آنهم از قرآن و روایات معصومین(ع) بود، اجداد ما با این طب و سبک زندگی اسلامی از طریق عالمان آشنا بودند اما بعد از انقلابِ صنعتی، از بین رفت اما طب سنتی هم در یک برههای فعال شد و حتی مانند طب ابوعلی سینا بهعنوان طب ایرانی شناخته شد، اما مردم بیشتر گرایششان به طب اسلامی است هرچند که از آن خبر نداشته باشند.
تسنیم: از چه زمانی طب اسلامی به اوج رسید؟
آیتالله تبریزیان: همینکه به اصفهان رفتم یعنی تقریباً هشت سال قبل. اصفهانیها کلاسهای بنده را ضبط کردند و بهصورت سی دی پخش کردند.
تسنیم: چطور شد که تصمیم به سکونت در قم گرفتید؟
آیتالله تبریزیان: بعد چهار سال فعالیت در اصفهان به قم آمدم.
تسنیم: اساتیدی همانند آقای خیراندیش و روازاده که به نظر میرسد که رابطه صمیمی با آنها دارید، طب سنتی کار میکنند یا طب اسلامی؟
آیتالله تبریزیان: آقای خیراندیش تخصص طب سنتی دارند اما در بعضی موارد از طب اسلامی استفاده میکنند. خودشان میگفتند که هر روز چند ساعت از کتاب بنده را مطالعه کرده و این طب را دوست دارند اما هنوز به این طب گرایش پیدا نکردهاند. اما آقای روازاده گرایششان به طب اسلامی زیاد است.
تسنیم: طب اسلامی در درجه اول سبب افزایش ایمان هست یا درمان بیماری؟
آیتالله تبریزیان: بیشتر درمان هست. زیرا زمانی که یک سرطانی با طب اسلامی درمان میشود یک ایمان آهنین پیدا میکند به همین دلیل پیامبر(ص) میفرمایند “العلم علمان، علمالادیان و علم الابدان”. یعنی علم دوتاست یکی علم ادیان و اعتقادات و یکی علم ابدان و طب. این در مقابل آن و هر کدام کار مجزا دارند، یکی روح را درمان میکند و دیگری جان مردم را.
تسنیم: یکی از مسائلی که پیشآمده این است که برخی از شاگردان جنابعالی به نام طب اسلامی اشتباهی میکنند که ممکن است مردم آن را بهپای طب اسلامی بنویسند؟
آیتالله تبریزیان: طب اسلامی چند مرحله دارد. یکی همانند فقه، اصل این طب و علم هست که در روایات محفوظ است، مرحله دوم استنباط هست. این کار را انجام دادهام و یک ارتباط بین روایات، عامه مردم و حوزه علمیه برقرار کردهام تا روایات را بفهمند و احکام طبی را به دست بیاورند، یک عدهای این طب را یاد میگیرند و در عمل تجربه میکنند اما کسی که یاد میگیرد شاید قصوری از وی سر بزند و یا اصلاً کامل این علم را یاد نگیرد. البته هر علمی این مشکل را دارد.
مثلاً همین طب شیمیایی خطا و اشتباه بسیار زیاد دارد اما مردم باز به آن مراجعه کرده و از آن دست برنمیدارند و کسی هم نمیگوید طب شیمیایی بیخود است، پس نمیتوان با اشتباه شخصی یک یا دو نفر به اصل طب ضربه زد.
البته بعضی این فکر را میکنند که میتوانند چنین کاری بکنند و با اشتباهات افراد به طب اسلامی ضربه زد اما ابداً چنین بحثی صحیح نیست. اگر ضربهای که قرار بود بخورد به همین طب شیمیایی میخورد!
تسنیم: قبول دارید طب اسلامی و درمان شدگان آن باید و شاید معرفی و تبلیغ نشدند؟
آیتالله تبریزیان: قبول داریم و اصلاً هم دنبال تبلیغ نیستیم! کسانی دنبال این کار هستند که میخواهد مشتری جذب کند! الآن که در هواپیما میآمدم مردم صف بسته بودند و همه از من درباره بیماریشان سؤال میکردند و نسخه میخواستند. این نشان میدهد که مردم آشنا شدهاند. ما روزی پانصد نفر را ویزیت میکنیم. اینها همگی مبلغ این طب میشوند، زمانی که خواستم در قم کارم را شروع کنم به من گفتند که تبلیغ کنید. گفتم شما یک هفته به من مهلت بدهید. در طول یک هفته ویزیت برای یک سال پر شد!
تسنیم: خارجیها هم برای درمان به قم مراجعه میکنند؟
آیتالله تبریزیان: مرتب. ما هر روز بیمارانی از کشورهای خارجی داریم.
تسنیم: طب اسلامی تأکید بر غذاهای طَیِّب و تقریباً معادل امروزی ارگانیک دارد. آیا خود شما ارگانیک خوار هستید؟
آیتالله تبریزیان: سعیام بر این هست که ارگانیک باشد. مثلاً کلی در کشور گشتم و سعی کردم گندم و جو بومی پیدا کنم و چیزهای دیگر، اما بهطور خلاصه ما اکنون در کشور یک غذای ارگانیک نداریم. نان و برنجمان اصلاح ژنتیکی شده و نمکمان مشکل دارد، البته غذای من خاص هست و این غذا در بین مردم معمول نیست و کسی این غذا را نمیخورد.
تسنیم: با توجه به ریسک بالای تراریختهها آیا شما این غذاها رو حرام میدانید؟
آیتالله تبریزیان: امروزه سرطان بیداد میکند چراکه همین کسانی که محصولات تراریخته استفاده میکنند از هر هفت نفر یک نفر به سرطان و از هر سه زن یک نفر به سرطان سینه مبتلا میشود.
در پایان از کشاورزان عزیز هم میخواهم کود شیمیایی استفاده نکنند. حدالامکان از سموم آفات استفاده نکنند و راههای دیگر برای دفع آفات در پیش بگیرند.
منبع: روزنامه قدس و خبرگزاری تسنیم