چتر حمایت و توجه به سالمندان

صدای رادیویش تا چند خانه آن طرف‌تر شنیده می‌شد. عادت شب و روز و چند ساله اش بود. به طوری که صبحش را با اخبار بامدادی رادیو و شبش را با آهنگ‌های قدیمی آن به پایان می‌برد.

نه تنها صدای رادیویش، بلکه عطر نان تنوری و شمعدانی‌ها و حیاط آب پاشی شده اش نیز خانه‌های اطرافش را مهمان خود می‌کردند و به گفته خودش و نزدیکانش، این کار‌ها به رسم و عادت جوانی تا به امروزش بود که حالا مویی سپید کرده بود و عینکش به شمایل ته استکانی آن هم با نمره‌ای بالا رسیده بود.

جفت کردن کفش‌ها جلوی درب ورودی ایوان که در میان آن‌ها یک جفت کفش مردانه تمیز و واکس زده شده خودنمایی می‌کرد و به رسم روز‌ها و یاد ایام جوانی و پس از ازدواجشان بود بیش از همه خودنمایی می‌کرد و چرایی این کار را با اشک‌های حلقه زده در چشمانش فقط در یک کلمه و آن هم انتظار خلاصه می‌کرد.

اطرافیانش می‌گفتند بیش از هفت دهه از زندگی طوبا خانم می‌گذرد و این روز‌ها بیش از همیشه شکننده‌تر و فکورتر شده است تا جایی که شاید از ساده‌ترین و بی منظورترین جملات هم دل شکسته می‌شود و همه این‌ها به خاطر دوره حساس کهنسالی اش است و این موضوع، حقیقتی بود که از آواز بریده بریده طوبا خانم به یاد گذشته‌ها و با مطلع شعر، ” از زندگانیم گله دارد جوانیم

شرمنده جوانی از این زندگانیم

دارم هوای صحبت یاران رفته را

یاری کن‌ای اجل که به یاران رسانیم ” سروده استاد شهریار می‌توان با تمام وجود و به خوبی درک کرد.

کهنسالی، یکی از دوره‌های حساس زندگی هر فردی است که افراد سالمند را در زمره گروه آسیب پذیر جامعه قرار می‌دهد و به همین دلیل، آن‌ها از لحاظ جسمی و روحی به مراقبت بیشتری نیاز دارند بالاخص در این روز‌ها که شیوع ویروس کرونا این افراد را بیش از پیش شکننده‌تر کرده است چرا که باید به جامعه سالمند کمک کرد تا بتوانند حس مفید بودن داشته باشند و از این دوره به چشم چند قدم مانده به پایان فصل زندگیشان نگاه نکنند.

مریم سامانی روانشناس بالینی در رابطه با مراقبت‌های جسمی و روحی از سالمندان و ایجاد حس مثبت و مفیدبودن در این افراد اظهار کرد: با افزایش سن، افرادی که به سمت سالمندی حرکت می‌کنند و وارد این دوره می‌شوند، تغییرات زیادی را در زندگی خود تجربه می‌کنند که این تغییرات بر کیفیت زندگی آن‌ها تاثیرگذار است. بنابراین، توجه بیشتر به حفظ اعتماد به نفس در گروه سالمندان، یک وظیفه برای تمامی افراد بالاخص فرزندان و نزدیکان آن‌ها محسوب می‌شود که می‌تواند تقویت روابط و افزایش کیفیت زندگی فرد سالمند را به دنبال داشته باشد.

وی با اشاره به نقش مهم خانواده در مراقبت از سالمندان بیان کرد: اعضای خانواده و افرادی که مراقبت از این افراد سالمند را بر عهده دارند، موظف هستند که به نوعی در ابتدا با این مسئله آشنا شوند و بتوانند آن را به عنوان یک ابزار مهم درنظر بگیرند چرا که این موضوع می‌تواند به فرد سالمند کمک کند تا کیفیت زندگی خود را بالا ببرد.

این روانشناس بالینی تصریح کرد: به طور کلی، وقتی یک فرد به ۶۵ سالگی می‌رسد، کم کم نیاز به مراقبت در فرد ایجاد می‌شود و تعاملات اجتماعی شخص هم به تدریج کاهش پیدا می‌کند که کاهش کلی این فعالیت‌های اجتماعی باعث می‌شود فرد، اوقات فراغت بیشتری داشته باشد و همچنین، این موضوع می‌تواند باعث کاهش کیفیت سلامت روان شود تا جایی که حس نارضایتی در آن‌ها افزایش پیدا کند و در این شرایط، ارزش گذاری‌ها برای این افراد سالمند کاهش می‌یابد و سازگاری دشوار می‌شود و معنای زندگی در این سن تغییر و احساس مفید بودن نیز کاهش پیدا می‌کند.

سامانی گفت: فرد سالمندی احساس موفقیت دارد که بتواند به دیگران کمک کند و احساس ارزشمندی و سودمندی برای دیگران داشته باشد. یعنی در آن شبکه حمایت اجتماعی قرار گرفته باشد. بنابراین، پژوهش‌ها نشان داده اند که هر چقدر این نقش پررنگ‌تر باشد، فرد سالمند احساس سلامت ذهنی و جسمانی بیشتری نسبت به بقیه خواهد داشت تا جایی که اضطراب مرگ و میر آن‌ها نیز کاهش پیدا می‌کند و همچنین به مراقبت کمتری نیاز دارند.

وی ادامه داد: احساس بی فایده بودن، با افزایش ناتوانی همراه است و طبق یافته‌های صورت گرفته از پژوهش ها، احساس مفید بودن و نیاز داشتن دیگران به افراد باعث می‌شود که عملکرد و پیامد مرگ و میر در گروه سنی ۶۵ سال به بالا کاهش پیدا کند.

این روانشناس بالینی تاکید کرد: با افزایش امید و روحیه و حس مفید بودن در سالمندان، مشاهده می‌کنیم که این افراد احساس خودکارآمدی و باور تسلطی دارند. یعنی به این باور می‌رسند که می‌توانند در زندگی خود و دیگران موثر بوده و سودرسانی داشته باشند که در این زمان می‌گوییم خلق و خوی فرد از افسردگی فاصله می‌گیرد، اما اگر فردی احساس کم ارزش بودن داشته باشد به سمت افسردگی می‌رود و خلق و خوی افسردگی بر این فرد سایه می‌اندازد و احاطه پیدا می‌کند.

وی با اشاره به این که انجام کار‌های خلاقانه یکی از عوامل موثر در افزایش اعتماد به نفس سالمندان است، افزود: فرد با این کار می‌تواند مشاهده کند که چگونه کیفیت زندگی خود را از حالت تکراری بودن دور کند و با ایجاد سرگرمی و براساس آن چه که فرد سالمند دوست دارد، می‌توان سطح اعتماد به نفس فرد را افزایش داد و بر این اساس، شاید یک فرد به کار‌های هنری علاقه داشته باشد و فرد دیگری فعالیت کردن در زمینه‌های ورزشی را دوست داشته باشد.

سامانی تصریح کرد: یکی از مهم‌ترین چیز‌هایی که در این خصوص باید موردتوجه قرار گیرد، این است که نباید فرد سالمند را موردانتقاد قرار داد چرا که تمجید و ستایش، مهم‌ترین اصولی هستند که در مقابل این گروه حساس باید مورد توجه قرار بگیرد و از مهارت‌های فرد باید قدردانی شود و هر چقدر این قدردانی در فضای فرد بیشتر باشد آن فرد هم خلق و خوی خود را افزایش می‌دهد و احساس ارزشمندی بیشتری خواهد داشت.

وی گفت: ضمن تمجید‌ها و قدردانی ها، افراد می‌توانند در مقابل پیشنهاد‌های مثبت ارائه شده به فرد سالمند پذیرش بیشتری ارائه دهند و فضای خانه را به فضایی شاد و دوستانه و سالم تبدیل کنند. بنابراین، امید به زندگی در آن فرد افزایش پیدا می‌کند و اعتماد بیشتری به فردی که از او مراقبت می‌کند خواهد داشت.

این روانشناس بالینی در خصوص فواید توجه به سالمندان ادامه داد: یکی از فواید توجه به سالمندان این است که باعث می‌شود سلامت روانی فرد سالمند ارتقا پیدا کند و احساس ناتوان شدن و ازدست دادن توانایی‌ها و بی فایده بودن را نداشته باشد و به اندازه‌ای با ارتقای فضای روانی و اعتماد به نفس خود بتواند تصمیم گیری‌های بهتری داشته باشد و بنابراین، آزادی دادن به این افراد می‌تواند به نوعی موثر باشد و فرد از انزوا و افسردگی دور بماند.

وی افزود: احساس استقلال، یکی از مهم‌ترین چیز‌هایی است که باید در فضای روانی یک فرد سالمند مورد توجه قرار داد و موضوعی که باید به عنوان یک محور به آن نگاه شود این است که واکنش‌هایی که فرد سالمند در مقابل رویداد‌های مختلف از خود نشان می‌دهد را ارزش گذاری کرد و به آن‌ها توجه مثبت نشان داد و تماس با آن‌ها را افزایش داد تا سلامت روانی و فضای عاطفی آن‌ها گسترده‌تر شود. زیرا علاقه نشان دادن به جنبه‌های مختلف زندگی و خود فرد سالمند و توجه نشان دادن به علایق آن‌ها و تشویق کردنشان می‌تواند یک راهکار موثر در افزایش اعتماد به نفس در یک فرد سالمند باشد.

سامانی تاکید کرد: افرادی که از سالمندان مراقبت می‌کنند، به جای درنظر گرفتن این مراقبت به عنوان یک وظیفه خسته کننده و مسئولیت، می‌توانند به عنوان یک دیدگاه به دنبال یک راه حل برای ارتقا اعتماد به نفس فرد سالم باشند و بدانند این فضا می‌تواند به آن‌ها کمک کند تا با افزایش اعتماد به نفس فرد سالمند و تشویق‌ها و توجه‌هایی که به او می‌کنند استقلال سالمند را پررنگ‌تر کرده و حس بی ارزشی و ناتوانی را از وی دور کنند.

این روانشناس بالینی ادامه داد: سالمندان را می توان به دو دسته تقسیم کرد. سالمندانی که تنها زندگی می‌کنند و سالمندانی که در کنار خانواده زندگی می‌کنند و افراد سالمندی که در کنار خانواده زندگی می‌کنند معمولا نیازمند مراقبت‌های پزشکی و کمک‌های بیشتری هستند که اعضای خانواده در تعامل با این افراد می‌توانند نیاز‌ها را بیشتر موردتوجه قرار دهند و به فرد سالمند کمک کنند.

وی گفت: با توجه به شرایط کرونا که همه افراد در تمام دنیا را تحت تاثیر خود قرار داده است باید بدانیم که این بیماری اضطراب بیشتری را در افراد بالای ۶۰ سال ایجاد کرده و خطر ابتلا به این بیماری برای آن‌ها بسیار دشوارتر است چرا که بیشتر در معرض خطر مرگ قرار دارند و ترس بیشتری را هم تجربه می‌کنند. بنابراین، مراقبت‌ها و ترس‌ها در زمان جاری، در این افراد بیشتر است و احساس انزوا و تنهایی، مشکلات سلامت روان را در آن‌ها پررنگ‌تر کرده و آن‌ها را بیشتر به مخاطره انداخته است که همین ترس‌های روانی باعث ضعیف‌تر شدن سیستم ایمنی بدن آن‌ها می‌شود.

سامانی در پایان خاطرنشان کرد: پژوهش‌ها نشان داده است که ۹۰ درصد از مرگ و میر‌های ویروس کرونا در افراد بالای ۷۰ سال دیده شده است و این مسئله توجه و مراقبت بیشتر از افراد سالمند در این دوره را می‌طلبد که در این دوره باید مراقبت‌های بیشتر روانی و افزایش اعتماد به نفس و تشویق‌ها را حتی به صورت تلفنی و تماس تصویری داشته باشیم تا حس ارزشمندی در این افراد تقویت شده و احساس انزوا، تنهایی و ترس از مرگ در آن‌ها کمتر شود تا بتوانند عمر طولانی‌تر و زندگی با کیفیت تری را تجربه کنند.

منبع : باشگاه خبرنگاران