مراحل و روش برگشت زدن چک
طبیعتا قدم اول در نحوه برگشت زدن چک اطلاع به صاحب چک است که اگر فراموش کرده یا به هر دلیل حسابش را در موعد مقرر پر نکرده، به وعده‌اش عمل کند و سریع اقدام کند تا دیر نشده. ما از اینجا به بعد فرض گرفته‌ایم که همه توصیه‌ها و تماس‌های شما یا بانک، بی‌نتیجه مانده و حالا برای آنکه تلاش‌های شما بی‌ثمر نشود، دست به‌کار شده‌اید. چون وقتی برگشت زدن چک برای سابقه بانکی صادرکننده آن مشکلات جدی به وجود می‌آورد، او را مجاب می‌سازد تا در آینده، از کشیدن چک بی‌محل یا بی‌توجهی به قول و قرارش خودداری کند.
نحوه برگشت زدن چک | آموزش گام به گام شکایت چک برگشتی
فهرست مطالب
فراموش نکنید که نحوه برگشت زدن چک شامل موارد مختلفی میشود که تمامی آنها باید با دقت رعایت و عمل شوند.
- هرگاه وجه چک بنا به یکی از دلایل قانونی پرداخت نشده باشد، بانک وظیفه دارد تا مشخصات چک، هویت و نشانی کامل صادرکننده را همراه ذکر علت یا علل عدم پرداخت وجه، در برگه مخصوصی آورده، آن را امضاء و مهر کرده و به دارنده چک تسلیم کند. پس برای برگشت زدن چک چاره‌ای جز این نداریم که از بانک تقاضا کنیم تا گواهی عدم پرداخت وجه چکمان را صادر کند. این اقدام تازه آغاز ماجراست!
نکته یک: توجه داشته باشید که بدون گواهی عدم پرداخت، امکان مراجعه به دادسرا یا دادگاه را نخواهید داشت.
نکته ۲: با دقت تمام چک کنید که تمامی مشخصات دارنده حساب و صادرکننده آن در گواهی عدم پرداخت وجه چک قید شده باشد. توجه کنید که اگر حساب حقوقی باشد باید نام امضاکننده آن را هم درج کنند. - اگر حساب صادرکننده دارای موجودی کمتر از رقم چک بود، می‌توانید از بانک درخواست کنید که موجودی حساب را بدهند و برای کسری مبلغ باقیمانده گواهی عدم پرداخت صادر شود.
- ثبت آنی اطلاعات چک در سامانه چک‌های برگشتی بانک مرکزی و درج کد رهگیری بر روی گواهی‌نامه عدم پرداخت.
- حال اگر چکی دارید و آن را به بانک برده‌اید و بانک هم برای آن گواهی عدم پرداخت صادر کرده و کد رهگیری از بانک مرکزی هم دارید، می‌توانید لاشه چک و گواهی عدم پرداخت آن را به همراه فتوکپی برابر اصل چک، آماده کنید و وارد مرحله قوه قضاییه شوید.
- اینجا ۲ راه پیش روی شماست؛ وصول وجه چک از طریق سنتی یعنی مراجعه به دادگستری و ثبت اسناد/ مراجعه به یکی از دفترهای خدمات الکترونیک قوه قضاییه و ثبت شکایت.
- معمولا حدود ۴۸ ساعت طول می‌کشد تا با بررسی چک توسط قاضی علیه بدهکار چک، حکم اجراییه صادر شود.
- اجراییه به آدرس نوشته شده روی برگه گواهی عدم پرداخت ارسال و در واقع به بدهکار ابلاغ میشود. بدهکار موظف است تا ۱۰ روز بر اساس ابلاغیه، مبلغ مندرج در چک را پرداخت یا تعیین تکلیف کند. اگر در این مدت، آن را پرداخت یا تعیین تکلیف نکند، عملیات اجرایی برای شناسایی اموال بدهکار، اعم از ملک و خودرو و وجه نقد در حساب‌های بانکی، از محل اموال شناسایی شده، وصول میشود.
مدارک لازم برای برگشت زدن چک
مدارک هویتی (کار ملی جدید و شناسنامه) دارنده چک از ملزومات همه کارهاست و تاکید مجدد لازم ندارد. لاشه چک، کپی برابر اصل آن، گواهی عدم پرداخت از بانک (محض احتیاط ۲ نسخه کپی از همه مدارک). این‌ها را در تمامی مراحل شکایت چک برگشتی باید همراه داشته باشید.
هزینه برگشت زدن چک چقدر است؟
اینجا همه کارها هزینه دارد از جمله برگشت زدن چک! پس باید بدانید در ابتدا، بانک برای گواهی عدم پرداخت، مبلغ ۱۲ هزار تومان می‌گیرد. اما در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی با توجه به اینکه قبلا در سامانه ثنای قوه قضاییه ثبت‌نام کرده باشید یا خیر، تنظیم دادخواست یا شکواییه انجام شود یا خیر، رقم‌ها متغیر است. ولی این مبلغ بیشتر از ۳۰ هزار تومان نمی‌شود.
در روش‌های سنتی یعنی ثبت و درخواست صدور حکم اجرائیه در دفاتر ثبت، در ابتدا مبلغی گرفته نمی‌شود. البته می‌دانید در محاکم قضایی روال این شکلی است که ابتدا باید هزینه دادرسی واریز و بعد از آن رسیدگی شود. سپس وقتی قاضی حکم صادر کرد، فرد محکوم شده مبلغ را پرداخت می‌کند.
هزینه رسیدگی به شکایت کیفری (یعنی فقط برای چک‌های روز و با صدور حکم جلب) علیه صادر کننده چک بی‌محل، از ۶ هزار تا صد هزار تومان با توجه به مبلغ چک دریافت میشود.
برای مطالبه چک برگشتی از چه مرجعی باید اقدام کرد؟
همانطور که می‌دانید قوانین چک و نحوه برگشت زدن آن هر چندین سال یکبار به‌روز میشود. شما هم باید دانش خود را به‌روز کنید تا کار قانونی خود را خوب پیش ببرید.
همه چیز درباره قانون جدید چک
در قانون جدید چک، برای اینکه اجرائیه برای چک‌های بلامحل به‌طور مستقیم صادر شود، نیازی به مطرح شدن دعوای مطالبه وجه در محاکم دادگستری وجود نخواهد داشت. همانطور که در بالا خواندید، نحوه برگشت زدن چک و به اجرا گذاشتن آن اینگونه است که شما باید اصل چک و گواهی عدم پرداخت را به دفترهای خدمات الکترونیک قوه قضاییه برسانید.
البته که روش‌های قدیمی مثل مراجعه به دادسرا، دادگستری و… تا مدتی از ابلاغ قانون جدید، هنوز برقرار خواهد بود ولی خودتان قضاوت کنید که کدام ساده‌تر است؟ دفتر خدمات الکترونیک یا مراجعه به دادگاه؟
نکته یک: حواستان باشد که تنها در صورتی دستور اجرایی صادر میشود که بانک گواهی دهد امضای چک با نمونه امضای صادرکننده آن، مطابقت کامل دارد.
نکته ۲: خیلی مهم است که در چه محل دادگاه و رسیدگی شعبه بانکی چک را برگشت می‌زنید و بهتر است چک را در بانکی که در شهر محل اقامت شما قرار دارد برگشت بزنید.
نکته ۳: اگر کار به جای باریک کشید، فراموش نکنید که زمان برگشت چک برای دعوی حقوقی و کیفری حائز اهمیت است.
چک برگشت‌خورده چه مجازاتی دارد؟
در قوانین اکثر کشورهای جهان از جمله ایران، هر کاری که مخالف نظم عمومی باشد و امنیت جامعه و افراد آن را برهم بزند عمل مجرمانه محسوب میشود و دارای مجازات است. صدور چک بلامحل یا چک برگشتی نیز یکی از مصادیق برهم زدن نظم عمومی است. کسی که چکی می‌نویسد باید از قبل بداند که قادر به پرداخت مبلغ آن است یا نه تا چکش در موعد پرداخت برگشت نخورد.
چک برگشتی بسته به میزان مبلغ درج شده در آن می‌تواند چیزی حدود ۶ ماه تا ۲ سال مجازات حبس به همراه داشته باشد و در برخی موارد فرد تا زمان مشخصی حق استفاده از دست چک را نخواهد داشت.
مجازات صدور چک برگشتی یا چک بلامحل تنها گریبان صادرکننده آن را خواهد گرفت و شامل حال ظهرنویسان آن نمی‌شود. ظهرنویس به کسی می‌گویند که چک را پشت‌نویسی کرده است که طبق قانون جدید چک دیگر این امکان از بین رفته و چیزی به نام پشت‌نویسی نخواهیم داشت.
مدت اعتبار چک برگشتی چقدر است؟
اگر خدای‌ناکرده شما هم جزو آن دسته از افراد هستید که چک بی‌محل برایتان کشیده‌اند، بهتر است تا نسبت به نحوه برگشت زدن آن سریعا وارد عمل شوید و ضرب‌العجل خود را هم حدودا ۲ ماه در نظر بگیرید. چرا؟ این درست که می‌گویند تا ۶ ماه میشود وقت داد و برگشت زدن را به تاخیر انداخت ولی خب این زمانی است که همه اقدامات قانونی و نامه‌نگاری‌ها انجام شده باشد. برای همین بیشتر مشاوران حقوقی توصیه می‌کنند، برای برگشت زدن چک بیشتر از ۲ ماه وقت هدر ندهید وگرنه بعید نیست بعدها به مشکل بخورید.
چک را برگشت نزنیم چه میشود؟
اما اگر در فرصت ۶ ماهه، چک را برگشت نزده باشید، چک همچنان کاغذپاره نیست. بلکه اعتبار دارد ولی مراحل نقد کردن و به پول رسیدن را سخت کرده‌اید! یعنی بعد از گذشت ۶ ماه از تاریخ عدم وصول چک، دیگر امکان شکایت کیفری وجود نخواهد داشت. در این صورت چک از حالت کیفری خارج شده و برای وصول کردن وجه آن، باید شکایت حقوقی مطرح کرد که خودش یک پروسه زمانبر و طولانی است.
چه زمانی چک برگشتی، حقوقی است؟
مهمترین مساله برای وصول چک برگشتی این است که نباید زمان را از دست داد. زمان که از دست برود، دیگر چک «کیفری» نیست و «حقوقی» شده. در کیفری حکم جلب صادر میشود و برای چک‌های روز حکم کیفری می‌دهند ولی برای چک‌های موعددار، احکام حقوقی میشود. اما بد نیست بدانید که چه چک‌هایی حقوقی محسوب می‌شوند؛
چک ضمان
چنانچه مبنا و دلیل صدور چک تضمین معامله یا تعهد صادر شده باشد، صادرکننده قابل تعقیب کیفری و تنبیه نخواهد بود و این نوع چک حقوقی به حساب می‌آید.
چک سفید امضا
به چکی می‌گویند که بدون قید مبلغ، تاریخ و اسم دارنده کشیده شده است.
چک وابسته به شرطی خاص
مثلا خریدار همه یا قسمتی از مبلغ معامله را به صورت یک فقره چک صادر می‌کند و در اختیار فروشنده می‌گذارد و شرط می‌کند تا تنها بعد از انتقال سند در محضر، طلبکار حق برداشت دارد.
چنانچه دارنده چک برای نقد کردن مراجعه نکند
دارنده چک باید تا ۶ ماه از تاریخ سررسید چک برای وصول آن به بانک مراجعه کند، در غیر این صورت چک حقوقی میشود.
نکته: در مرحله حقوقی شدن چک برگشتی، فقط صادرکننده قابل تعقیب و مجازات کیفری نیست، بلکه می‌توان تقاضای توقیف اموال و دارایی صادرکننده را هم کرد. در این صورت دادگاه حکم به پرداخت مبلغ چک خواهد داد مگر آنکه با دفاعیات صادرکننده، ثابت شود که به طور کلی طلبی وجود ندارد.
چطور از برگشت‌خوردن چک جلوگیری کنیم؟
حالا اگر شما در نقطه مقابل بازی قرار گرفته‌اید و نگران این هستید نکند که چکتان برگشت بخورد و از لحاظ قانونی مشکل‌دار شوید، بهتر است تا با نحوه برگشت زدن چک و حداقل زمانی که به فرد صادرکننده چک می‌دهند آشنا شوید.
خوب است بدانید که اگر حکم عدم پرداخت هم برایتان آمده باشد، باز هم این شانس را خواهید داشت تا ۱۰ روز (شما بگیرید یک هفته تا کارهای اداری هم انجام بشود) مبلغ را پرداخت کرده و خود را از مخمصه نجات دهید. بقیه روش‌های رفع سوءاثر را هم می‌توانید در لینک زیر بخوانید.
راهنمای رفع سوء اثر چک برگشتی