آنچه از فواید و مضرات ماهی تیلاپیا نمی دانید
بالاخره ماهی تیلاپیا Tilapia بخوریم یا نخوریم؟ / آلزایمر، التهاب روده و مشکلات قلبی عوارض مصرف ماهی تیلاپیا
رئیس مؤسسه تحقیقات علوم شیلاتی گفت: در راستای اصلاح نژاد و ممانعت از هم‌خونی ماهیان، طرح واردات چهار گونه از ماهیان گرم‌آبی از کشور چین در دستور کار قرار گرفت.
دکتر عباسعلی مطلبی افزود: شرکت سرمایه‌گذاری بنیاد مستضعفان با همکاری مؤسسه تحقیقات علوم شیلات کار واردات ماهیان گرم‌آبی از کشور چین را عملیاتی کرد و در حال حاضر طی دو مرحله واردات انجام شده است. اصلاح نژاد باعث میشود که عملکرد در استخرهای پروشی جبران شود.
برخی گمان می‌کنند محیط‌زیست به‌‌دلیل ناسالم بودن گوشت ماهی تیلاپیا، مخالف پرورش آن در آب‌های داخلی است؛ در صورتی که دلیل مخالفت محیط‌زیست، مسائل زیست‌محیطی است، نه مشکلات تغذیه‌ای. ماهی تیلاپیا، نوعی ماهی غیربومی است که اگر بدون حساب و کتاب و بی‌برنامه‌ریزی برای پرورش در آب‌های داخلی رها شود، می‌تواند گونه‌های بومی را نابود و زمینه از بین رفتن ماهی‌های داخلی را فراهم کند. به همین دلیل محیط‌زیست اصرار دارد قبل از پرورش داخلی تیلاپیا در سطح وسیع، تمام زوایای زیست‌محیطی آن ارزیابی شود. معمولا مصرف ۲ وعده ماهی در هفته توصیه میشود. اگر خانواده‌ای بخواهند به این توصیه عمل کنند و حدود ۸ وعده ماهی در طول ماه بخورند، می‌توانند یکی دو وعده از این ۸ وعده را تیلاپیا مصرف کنند. با این حال و از آنجا که شعار «تعادل، تنوع و تناسب»، همواره در علم تغذیه وجود دارد، در مورد ماهی‌ها هم ما باید این تعادل و تنوع را حفظ کنیم و انواع مختلفی از آنها را خریداری و مصرف کنیم
کارشناس حوزه آبزیان گفت: بر اساس پژوهش‌های صورت گرفته مصرف زیاد ماهی تیلاپیا باعث آلزایمر، التهاب روده و مشکلات قلبی میشود و رشد بی رویه واردات این ماهی به کشورمان در حالی است که در بسیاری از کشورهای اروپایی، مصرف آن منع شده است.
بهنام بقاپور دریایی، مدیرعامل شرکت تعاونی صیادان پشت‌شهر بندرعباس و کارشناس حوزه آبزیان در گفت‌و‌گو با خبرنگار محیط زیست خبرگزاری تسنیم با انتقاد از واردات بی‌رویه انواع ماهی‌های خارجی به ویژه یک نوع ماهی چینی به نام «تیلاپیا» به ایران، اظهار داشت: ماهی تیلاپیا در چین به عنوان یک پروژه تولیدی در حجم عظیم و با قیمتی ارزان برای صادرات در مزارع به راه افتاد که دارای محیط های پرورش بسیار آلوده‌ای هستند در واقع از کود و پساب حیوانی مزارع به عنوان غذای این ماهی استفاده میشود؛ رشد سریع و غذای بی‌کیفیت و ارزان ماهی تیلاپیا آن را به محصولی با صرفه و سودآور برای کشور چین تبدیل کرده است.
وی با اشاره به اینکه تنها جنس نر این ماهی خوراکی است، افزود: پرورش دهندگان برای رشد بهتر و سریع‌تر این ماهی، از هورمون و آنتی‌بیوتیک‌های زیادی در محیط پرورش آن استفاده می‌کنند که بالطبع جذب گوشت این ماهی میشود. براساس گزارش‌های مجامع علمی و تحقیقاتی در دنیا که در رسانه‌های بین‌المللی نیز بازتاب زیادی داشته است، این ماهی نسبت به دیگر ماهی‌ها دارای امگا ۳ بسیار کم‌تری بوده و در عوض امگا ۶ بالایی دارد که برای سلامتی بسیار مضر است.
وی تصریح کرد: بر اساس پژوهش‌های صورت گرفته مصرف زیاد این ماهی باعث آلزایمر، التهاب روده و مشکلات قلبی میشود و رشد بی رویه واردات این ماهی به کشورمان در حالی است که در بسیاری از کشورهای اروپایی، مصرف آن منع شده است.
بقاپور دریایی با اشاره به اینکه براساس آخرین اطلاعات سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد، ایران با تولیـد سالانه ۶۹۲ هزار تن انواع آبزیان، رتبه دوم جهان را در آبزی پروری داشته است، گفت: با وجود این حجم تولید که قطعا درپی آن صدها فرصت شغلی ایجاد شده است، معلوم نیست چرا از واردات این ماهی مضر به کشورمان در حالی که در کشورهای مختلف دنیا مصرف آن منع شده، جلوگیری نمی شود.
وی در خصوص برخی تلاش‌ها برای پرورش این ماهی در کشورمان و هشدار کارشناسان محیط زیست نسبت به خطرات آن گفت: با توجه به اینکه رشد این ماهی سریع بوده و از هرچیزی نیز تغذیه می‌کند، پرورش آن در آب‌های داخلی موجب از بین رفتن آبزیان دیگر و تغییرات اکوسیستمی خواهد شد.
این کارشناس و فعال حوزه آبزیان اضافه کرد: این ماهی هم اکنون به رغم مخالفت‌های کارشناسان محیط زیست ایران، توسط برخی سازمان‌ها و نهادها وارد ایران شده و در حال کشت و پرورش است.
چه ماهی‌هایی را جایگزین کنیم؟
در شرایط فعلی کشور ما که سرانه مصرف ماهی پایین است و ذائقه بسیاری از خانواده‌ها با غذاهای دریایی همخوانی ندارد، ورود ماهی تیلاپیا اتفاق خوبی به حساب می‌آید. بااینکه ماهی تنها منبع ید به‌حساب می‌آید بسیاری از خانواده‌ها بر اساس آیین‌های سنتی به‌جز شب یلدا و شب عید، گوشت ماهی را در برنامه غذایی‌شان نمی‌گنجانند و خودشان را درگیر بوی عجیب و تیغ‌های آزاردهنده‌اش نمی‌کنند اما با وجود سهولت مصرف این نوع ماهی، دکتر رحمانی، متخصص تغذیه توصیه می‌کند که این ماهی را به‌طور مداوم مصرف نکنید و در گروه غذایی دریایی‌تان تنوع و گوناگونی به‌وجود بیاورید و خانم‌های باردار، شیرده و کودکان از مصرف زیاد این ماهی خودداری کنند.
میزان مصرف ماهی یک فرد بالغ به‌طور متوسط یک یا دو بار در هفته است و این دفعات را میان ماهی‌های مختلف مثل ماهی قزل‌آلا، سفید، سالمون و تن تقسیم کنید. در مصرف ماهی تیلاپیا احتیاط لازم به خرج دهید چراکه مصرف بیش از اندازه امگا ۶ باعث بیماری‌های قلبی و عروقی، بیماری‌های التهابی مثل آرتریت، آسم و آلرژی، بیماری‌های خودایمنی مثل لوپوس میشود. این بیماری‌ها طیف گسترده‌ای دارند و باید در مصرف این نوع از اسید چرب جانب احتیاط را در نظر بگیرید.
اصل تنوع را فراموش نکنید
متخصصان تغذیه می‌گویند ماهی سالمون، کولی، ساردین، قزل‌آلای رنگین کمانی و تن دارای امگا ۳ بیشتری نسبت به تیلاپیاهستند، در برنامه غذایی خود بهره ببرید. آنها هیچ یک از ماهی‌ها را حذف نمی‌کنند اما نسبت به میزان مصرف هشدارهای لازم را ارائه می‌کنند.
هرماهی کنسروی تن نیست
از آنجایی که ماهی نسبت به سایر جانشینان گوشت قرمز، پروتئین زودهضمی دارد و چربی‌های ضروری آن برای بدن مفید است، بهتر است مواردی را برای درست انتخاب کردن در نظر بگیرید. توصیه متخصصان تغذیه این است که ترجیحا ماهی را به صورت تازه مصرف کنید، اما اگر سراغ کنسروها رفتید، دور این غلط مصطلح را خط بکشید که هر ماهی کنسروی، ماهی تن است. این روزها انواع ماهی‌ها مثل سالمون، تن و حتی تیلاپیا در کنسروها بسته‌بندی می‌شوند.
با ماهی ویتامین C مصرف کنید
ماهی‌هایی که چرب هستند، باید به‌صورت تازه میل شوند و ترجیحا آنها را به مدت طولانی در فریزر نگهداری نکنید، علاوه بر اینکه ماهی‌های چرب نسبت به حرارت و نحوه پخت‌وپز حساس هستند.
ما به شما پیشنهاد می‌کنیم که از روش بخارپز یا کبابی برای صرف این ماده پروتئینی استفاده کنید، ضمن آنکه مصرف مواد غذایی حاوی آهن‌همراه ویتامین C می‌تواند به جذب آن کمک فراوانی کند. برای این منظور می‌توانید به همراه ماهی کمی آبلیمو یا آب نارنج مصرف کنید تا آهن آن به‌طور کامل جذب بدن‌تان شود.
درخوراک‌تان تعادل ایجاد کنید
ماهی تیلاپیا هم مثل ماهی‌های دیگر طبع سرد دارد، پس بهتر است در انتخاب مواد غذایی که همراه آن میل می‌کنید دقت داشته باشید. متخصصان تغذیه پیشنهاد می‌کنند که با استفاده از ادویه‌هایی مثل زیره، دارچین و زنجبیل که طبع گرم دارند ماهی را مزه‌دار کنید و به این وسیله یک تعادل طبیعی به‌وجود آورید.