هم خانواده های هفتم و هشتم ادبیات

کلمات هم خانواده یک کلمه، کلماتی هستند که از ریشه اصلی کلمه مربوطه گرفته شده اند ، یعنی حروف اصلی کلمه مربوطه ، در کلمات هم خانواده هم وجود داره و ترتیبش هم رعایت شده باشه .

کلماتی هم خانواده هستند که ؛

۱ – حروف اصلی در کلمات مشابه باشند

۲ – ترتیب حروف در کلمات رعایت شده باشه .

مثلا علم و عمل با هم هم خانواده نیستند چون ترتیب حروف این دو کلمه مثل هم نیست .

۳ – از لحاظ معنایی، به هم نزدیک باشند .

مثلا در حاکم و حکیم ، دو شرط اول رعایت شده اما شرط سوم رعایت نشده ، یعنی این دو کلمه هم معنی نیستند .

اما یک نکته مهم :

در زبان فارسی کلماتی که بن ماضی و بن مضارع یانی داشته باشند ، هم خانواده محسوب می شوند .

مثال : روان ، رفتار ، رونده ، رفته

چون بن ماضی این کلمه ها ” رفت ” و بن مضارع آن ها ” رو ” می باشد ، هر دو از مصدر ” رفتن ” ساخته شده اند . پس هم خانواده هستند .

هم خانواده ها ی هشتم

تابش : تابنده – تابان –تابندگی

تصویر : تصاویر –مصور – تصور – صورت

جمع : جامعه – اجتماع – مجموع – جمعیت – جامع

حاصل : تحصیل – محصول – محصل حصول

حفظ : حافظ – محفوظ – محافظ – محفظه

حس : حساس – محسوس – احساس

حرکت : حرکات : محرک – تحریک – تحرک – متحرک

خبر : اخبار – مخبر – مخابره- مخابرات

زحمت : مزاحم – مزاحمت – زحمات

سفر : مسافر – مسافرت

شغل : شاغل – مشغول – اشتغال – مشاغل

علم : عالم – معلوم – تعلیم – تعلم – معلم/علوم

فکر : افکار – متفکر – فکور – تفکر

قصد : قاصد – مقصود – مقصد

کتاب : مکتوب – کاتب – مکتب

کشف : کاشف – اکتشاف – مکتشف

اشتیاق : شوق – مشتاق – مشوق – تشویق

میلاد : مولود – ولد – ولادت

میراث : ارث – وارث – وراثت – ورثه

نظم : ناظم – منظم – تنظیم

جز : اجزا – مجزا

حق : حقیقت – حقایق – حقوق –حقانیت –تحقیق

اساس : تاسیس – موسس – موسسه:

محل و محله   –    احترام  و محترم

فعال  و  فعالیت  –   طفل  و اطفال

ولی  و  اولیا   –  فکر  و افکار

مدرسه و مدارس   –  حال و احوال

معروف و معرف  –  صلح  و مصالحه

محیط  و احاطه  –  اختراع  و مخترع

حفظ ، حافظ  ، محافظ و محافظت

نظم ، ناظم ، منظم و تنظیم

عجیب و عجایب  – خارج ، خروج و مخرج

عدل ، عادل و عدالت

مسئله و مسائل  – لحظه و لحظات

ضعیف ، ضعف و ضعفا

شجاع و شجاعت  – مرمت و ترمیم

صدمه و صدمات – معالجه و علاج

هاجر ، مهاجر و هجرت  – منتظر و انتظار

غروب ، غرب و مغرب

تابش : تابنده – تابان –تابندگی

   تصویر : تصاویر –مصور – تصور – صورت

جمع : جامعه – اجتماع – مجموع – جمعیت – جامع

 حاصل : تحصیل – محصول – محصل حصول

حفظ : حافظ – محفوظ – محافظ – محفظه

 حس : حساس – محسوس – احساس

 حرکت : حرکات : محرک – تحریک – تحرک – متحرک

خبر : اخبار – مخبر – مخابره- مخابرات

زحمت : مزاحم – مزاحمت – زحمات

سفر : مسافر – مسافرت

شغل : شاغل – مشغول – اشتغال – مشاغل

 علم : عالم – معلوم – تعلیم – تعلم – معلم

علوم فکر : افکار – متفکر – فکور – تفکر

قصد : قاصد – مقصود – مقصد

کتاب : مکتوب – کاتب – مکتب

کشف : کاشف – اکتشاف – مکتشف

 اشتیاق : شوق – مشتاق – مشوق – تشویق

 میلاد : مولود – ولد – ولادت

 میراث : ارث – وارث – وراثت – ورثه

  نظم : ناظم – منظم – تنظیم

 جز : اجزا – مجزا

حق : حقیقت – حقایق – حقوق –حقانیت –تحقیق

تشکر – شُکر – متشکر – شکر

خواب – خواب آلود – پُر خواب – خوابیدن

عدل – عادل – عدالت

خبر – اخبار

شجاع – شجاعت

دانشگاه – دانش – دانشمند  – دانشکده

نظم – ناظم – منظم – بی نظم- تنظیم – منظومه

هنر – هنرمند – هنری – باهنر

هوش – باهوش – هوشیار – کم هوش – هوشمند

حفظ- محافظ – حافظ – محافظت – حفاظ

نوشیدن – نوشابه

خسته – خستگی – خسته کننده

توانا – توانستن – توان – پُرتوان

عالم – علم  – معلّم – تعلیم – علوم

احتیاج – محتاج – حاجت

طبیعت – طبیعی – طبع

ایمان – مومن – مومنان

اقرار: مقرر، قرار، مقر

تسبیح: تسبیحات، سبحان

سعادت: مسعود، سعیده، سعد