تیروئیدکتومی چیست؟
غده تیروئید یه اندام پروانه‌ای شکل می‌باشد که در قسمت جلویی پایین گردن قرار گرفته است، درست زیر جعبه صدای حنجره. غده تیروئید هورمون‌هایی را تولید می‌کند که در نتیجه جریان خون آن را به تمامی بافت‌های بدن می‌رساند. هورمون‌هایی که وظیفه تنظیم متابولیسم و سوخت و ساز را بر عهده دارند. همچنین در عملکرد صحیح اندام‌ها و کمک به حفظ گرمای بدن هم نقش دارد. گاهی اوقات این غده بیش از اندازه معمول هورمون تولید کرده یا حتی مستعد کیست، تورم و گره می‌شود. در چنین شرایطی اگر وضعیت بیمار وخیم باشد باید به سراغ جراحی رفت. ما امروز در این مطلب قصد داریم در مورد رایج‌ترین روش‌های جراحی تیروئید صحبت کنیم.
دلایل جراحی تیروئید
فهرست مطالب
همان طور که خودتان هم می‌دانید جراحی همیشه آخرین گزینه درمانی روی میز است. در نتیجه پزشکان اغلب سعی می‌کنند مشکلات را با دارو و متدهای دیگر برطرف کنند. اما زمانی که صحبت از جراحی می‌شود یعنی شرایط بیمار وخیم‌تر از حالت نرمال است.
شایع‌ترین دلیل جراحی تیروئید دیده شدن ندول یا تومور در این بخش است. با اینکه بیشتر ندول‌ها خوش خیم هستند اما برخی از آن‌ها می‌توانند سرطانی هم باشند. حتی گاهی ندول‌های خوش خیم هم دردسر ساز می‌شوند، زمانی که بیش از اندازه بزرگ شوند و سد راه گلو باشند یا اینکه غده تیروئید را به منظور تولید هورمون تحریک کنند. عارضه‌ای که به عنوان پرکار بودن تیروئید هم شناخته می‌شود. اینجا جراحی می‌تواند پرکار بودن تیروئید یا همان هیپرتیروئیدیسم(hyperthyroidism) را اصلاح کند.
بد نیست بدانید که پرکاری تیروئید در نتیجه یک بیماری خود ایمنی به نام بیماری گریوز(Graves) اتفاق می‌افتد.
در بیماری خود ایمنی گریوز بدن ما به اشتباه غده تیروئید را به عنوان یک غده و جسم خارجی تشخیص می‌دهد. در نتیجه جهت حمله و مقابله با آن آنتی بادی‌هایی را تولید می‌کند. همین آنتی بادی‌ها هستند که تیروئید را تحریک می‌کنند. همین تحریک شدن باعث می‌شود این غده ملتهب شده و هورمون بیش از اندازه‌ای تولید کند. عجیب است، اینطور نیست؟
البته که جراحی تنها مختص پرکاری تیروئید نیست. همان طور که گفتیم احتمال اینکه این غده بزرگ‌تر از حد نرمال شود هم وجود دارد که در این شرایط به آن گواتر گفته می‌شود. گواتر هم درست مانند گره‌های بزرگ می‌تواند سد راه گلو باشد و در انجام کارهایی مثل صحبت کردن و غذا خوردن اختلال ایجاد کند.
انواع مختلف جراحی تیروئید
جراحی تیروئید مدل‌های مختلفی دارد که هر کدام با توجه به شرایط بیمار و کیس بیماری مورد استفاده قرار می‌گیرند. لوبکتومی، تیروئیدکتومی ساب توتال و تیروئیدکتومی کلی از رایج‌ترین روش‌های جراحی هستند. در ادامه بیشتر در مورد این متدها صحبت خواهیم کرد:
لوبکتومی(lobectomy)
گاهی اوقات شرایطی به وجود می‌آید که در نتیجه آن تنها بخشی از تیروئید فرد درگیر می‌شود. در واقع ندول‌ها، التهاب یا تورم به نیمی از این غده آسیب می‌زنند. در این حالت پزشک فقط یکی از دو لوب را با استفاده از جراحی برمی‌دارد و قسمت باقی مانده باید وظیفه قبلی خود را ادامه دهد. اینجاست که جراحی لوبکتومی کمک می‌کند.
تیروئیدکتومی ساب توتال(Subtotal thyroidectomy)
مدل دیگر تیروئیدکتومی ساب توتال است که در آن تقریبا بخش اعظمی از غده تیروئید برداشته می‌شود و تنها مقدار کمی از بافت آن به منظور حفظ عملکرد این غده باقی گذاشته می‌شود. اکثر اوقات بعد از این جراحی بیمار دچار عارضه جانبی به اسم کم کاری تیروئید می‌شود. به این خاطر که بافت باقی مانده توان تولید هورمون‌های کافی را ندارد. اینجاست که پزشک داروها و مکمل‌هایی را به بیمار تجویز می‌کند. این داروها کمک می‌کنند مقدار هورمون مورد نیاز روزانه بدن تولید شوند.
تیروئیدکتومی کلی(Total thyroidectomy)
و اما می‌رسیم به آخرین روش جراحی یعنی تیروئیدکتومی کلی، که در آن تمامی بافت‌های تیروئید و خود غده برداشته می‌شوند. این روش زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که ندول‌ها یا التهاب بسیار خطرناک باشند. به عبارت دیگر زمانی که ندول‌ها سرطانی و بدخیم باشند پزشک از این روش برای برداشتن تمامی اندام داخلی استفاده می‌کند.
جراحی تیروئید چگونه انجام می‌شود
قبل از جراحی شما با پزشک خود ملاقات می‌کنید و فرآیند جراحی و کارهایی که قبل از آن باید انجام دهید برایتان توضیح داده می‌شود. به عنوان مثال اینکه قبل از جراحی نباید چیزی بخورید یا بنوشید. بعد از اینکه وارد اتاق جراحی می‌شود متخصص بیهوشی شما را در حالت بیهوشی عمومی قرار می‌دهد. همچنین به منظور تنفس یک لوله تنفسی در گلوی‌تان قرار می‌گیرد. در نهایت هم با توجه به وضعیتی که دارید پزشک می‌تواند از راه‌های زیر به غده تیروئیدتان دسترسی داشته باشد:
- به واسطه یک برش استاندارد در بخش گردن
- با استفاده از یک برش کوچک و هدایت دوربین به داخل
- با استفاده از یک ربات و برش دورتر از نقطه مورد نظر(زیر بغل یا پشت گردن)
خطرات و ریسک‌های جراحی تیروئید
درست مانند هر عمل جراحی دیگر، جراحی تیروئید هم خطرات خودش را دارد، فرقی هم نمی‌کند که از چه روشی استفاده شده باشد.
یکی از شایع‌ترین خطرات این مدل جراحی‌ها واکنش نامطلوب بیمار به بیهوشی عمومی است. بعد از خطر بیهوشی می‌توانیم به ریسک عفونت کردن و خونریزی هم اشاره کنیم.
خطرات مختص جراحی تیروئید به ندرت اتفاق می‌افتند. با این حال دو مورد از آن‌ها عبارت هستند از:
- آسیب دیدن اعصاب متصل به حنجره
- آسیب دیدن غددی که سطح کلسیم بدن را تنظیم می‌کنند و با نام غدد پاراتیروئید شناخته می‌شوند(منبع: healthline)
مراقبت‌های بعد از جراحی
اغلب اوقات یک روز بعد از جراحی می‌توانید اکثر فعالیت‌های طبیعی‌تان را مجددا انجام دهید. اما بهتر است قبل از اینکه فعالیت‌های بدنی پر فشار(ورزش سنگین) را از سر بگیرید با پزشک خود مشورت کنید. بعد از جراحی چند روزی در ناحیه‌ای که عمل صورت گرفته احساس درد می‌کنید که در چنین شرایطی و به منظور کم کردن درد می‌توانید از مسکن استفاده کنید.
گوش به زنگ باشید، به این خاطر که اغلب بعد از جراحی گرفتار کم کاری تیروئید می‌شوید که البته در چنین شرایطی هم به منظور تنظیم کردن میزان تولید هورمون‌ها از مکمل‌ها کمک گرفته می‌شود.
سخن پایانی
باز هم تاکید می‌کنیم که جراحی تنها در شرایط حاد توصیه می‌شود. به هر حال به منظور اطمینان بهتر است که با یک متخصص غدد مشورت کنید. اگر به دنبال دکتر غدد خوب در تهران هستید می‌توانید از وبسایت درمانکده کمک بگیرید. وبسایت درمانکده سعی دارد با ارائه لیستی از بهترین پزشکان فرآیند پیدا کردن پزشک مورد اعتماد را سریع‌تر کند. از بهترین دکتر زنان در تهران گرفته تا متخصص ارتوپد و…
همچنین اگر که پزشک غدد شما معتقد است که باید از جراحی کمک بگیرید می‌توانید سوالات زیر را در جلسه معاینه مطرح کنید:
- چرا جراحی؟
- آیا روش‌های درمانی دیگری به جز جراحی برای شرایط من وجود دارد؟
- ریسک‌ها و خطرات جراحی کدام‌اند؟
- چه مقدار از بافت و غدد تیروئید را باید بردارید؟
- آیا بعد از جراحی به مکمل‌های هورمون ساز نیاز خواهم داشت؟